Toshkent 2020 yil

Evolyutsion taraqqiyot davomida organizmlar to‗rtta asosiy hayot muhitini 
o‗zlashtirgan
. Улар қуйидагилардан (II.1.1-расм) иборат: 
II. 1. 1-rasm.
 Hayot muhitlari. 
 
 
Organizmlarning muhitga moslashuvi adaptatsiya deyiladi (lotincha 
―adaptatsio‖ – moslashuv). 
Moslashuv tiriklikning asosiy xususiyatlaridan biri bo‗lib, mavjudotlarning 
yashab qolishi va ko‗payishini ta‘minlaydi. 
Sharoitga moslashuv hujayradan tortib har xil ekologik tizim faoliyatigacha 
bo‗lgan darajada vujudga keladi. 
Ulardan 
birinchis
i 
— suv 
muhiti
. 
Hayot 
suvda
paydo 
bo‘lgan 
va 
tarqala 
boshla 
gan. 
Keyinch
alik tirik 
organiz
m lar 
yer-
havo 
muhiti
n
i 
egallaga
n 
Tuproq
alohida 
hayot 
muhiti 
hisobla 
nadi 
Hayotnin
g o‘ziga 
xos 
to‘rtinchi 
muhiti 
bu 
tirik 
organiz
m 
tanasi
dir
. 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
32 
 
Ekologik omillarning quyidagi guruhlari ajratiladi:
1.
Abiotik omillar
– jonsiz (anorganik) muhitning tirik organizmga ta‘sir 
shakllarini 
ifodalaydi. 
Ushbu 
omillarga 
iqlimiy 
(havo, 
namlik, 
suv, 
yog‘ingarchiliklar, qor qoplami) topografik (rel‘ef sharoiti), gidrofizik va 
gidrokimyoviy omillar kiradi.
 
Mohiyati jihatidan ushbu omillar 2 guruhga ajraladi. 
a)