Toshkent davlat texnika universiteti

Ekstropolyasiyalash - eng ko‘p qo‘llaniladigan va eng sodda bo‘lish bilan birga samaradorligi yuqori emas, ko‘p hollarda faqat qisqa vaqt oralig‘idagi yaqin kelajakni prognozlashdagina yaroqlidir.

Evristik metodlar texnik vazifalarni rejalashtirish ayniqsa ularni tasdiqlash bosqichida ko‘p qo‘llaniladi.

Bu ikki usullar standartlar ta’sir doirasidan tashqariga chiqishni hisobga ololmaydi.

Modellashtirish usulining qo‘llanish doirasi keng, imkoni ancha katta va istiqbolli bo‘lib, abekt va jarayonlarni fizik, matematik, matematik-statistik va uyumli modellash bilan ancha uzoq muddatga prognozlash imkonini beradi.

Ilgarilanma standartlarni yaratish va yuritish. Bu xildagi standartlarni yaratish va kuchga kiritish qo‘yidagi etap va bo‘limlarni o‘z ichiga oladi: tayyorlash; yaratish; kuchga kiritish.

Ilgarilanma standartlashtirishning tayyorlash etalonidagi ishlar mazmuni ma’lumot yig‘ish, taraqqiyot yo‘nalish istiqbolini tadqiqotlash, mahsulot sifatini tubdan o‘zgartirish, mumkin bo‘lgan omil va ko‘rsatkichlarni taqsimlash orqali standartlashtirish istiqbollarini aniqlashdan iborat bo‘ladi. Bu reja har tamonlama tahlil asosida o‘zuvchan standartlashtirishga zarur ko‘rsatkich yoki talablarni boshlashga yordam beradi.

Mazkur bosqichda buyum (mahsulot) taraqqiyot yo‘nalishi bo‘yicha ma’lumotlarni to‘plash, tizimlashtirish asosida rivojlanish yo‘nalishi qoidalarini belgilash, iqtisodiy samaradorlik imkoniyatlarni hisoblash, u yoki bu xilda qaror qabul qilish uchun mahsulot bo‘yicha kuchdagi standartlar majmuasidan tajribalarni umumlashtirish imkoniyati yaratiladi.

O‘zuvchan standartlarni yaratish etapidagi ishlar mazmuni standartni ishlab chiqish, kelishish, tasdiqlashdan iborat bo‘lib, buyum yoki mahsulotning istiqbolli ko‘rsatkichlarini har tamonlama asosli ravshda shu buyum va mahsulotlarning kelajak taraqqiyotini ko‘zlab me’yoriy hujjat barpo etishga qaratilgan bo‘ladi.

Malum bir ishlab-chiqarish doirasida bunday ilgarilanma standartlarni amalda joriy etish oldingi jarayonlarda kelajakni ko‘ra bilgan sharoitlarda maxsus dastur va tadbirlar majmuida, rejalashtirilgan sharoitlarda olib borilishi va amalga oshirilishi zarur. Bunday yondashuv o‘zuvchan standartlarni joriy etishni va bu asosda xalq-xo‘jaligini boshqarishning tezkor boshqariluvini ta’minlaydi.
Operejayuщiy standart (gosudarstvennыy standart s perspektivnыmi trebovaniyam) – gosudarstvennыy standart vida «Obщie texnicheskie trebovaniya», reglamentiruyuщiy trebovaniya k osnovnыm pokazatelyam texnicheskogo urovnya i kachestva gruppы odnorodnoy i kachestva produksii.