Toshkent davlat transport universiteti «hisob va biznes» kafedrasi ikkinchi bosqich bha
Yüklə 6,5 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Inventarizatsiya “Buxgalteriya to’g’risida” 11-modda.
“Urganch Lokomotiv deposi” avtoturargohiga kiruvchi avtomobillar va ularning egalari haqida ahborot. Ishchilarning oyligi manashu kategoriyalar orqali soliqlari ushalib qolinadi va ishchining qo’liga borib tushadigan summa kelib chiqadi. Manabu ishchi hodimning har oydagi oladigan maoshi hamma soliqlarni chiqarib tashlagan holda. Bu hujjat har 2 yilda yangilanadi. Inventarizatsiya “Buxgalteriya to’g’risida” 11-modda. Aktivlar va majburiyatlami inventarizatsiya qilish.“Urganch lokomotiv deposi”da inventarizatsiya har yili bir marta o’tkaziladi. Inventarizatsiya - natura shaklidagi mavjud mablag'lar haqiqiysining buxgalteriya hisobi ma’lumotlariga to‘g‘ri kehshini, majburiyatlar hisobda to‘g‘ri aks ettirilishini tekshirish usuli. U buxgalteriya hisobi ko'rsatkichlari ishonchliligini va korxona mulki butligini ta’minlaydi. Xo‘jalik yurituvchi subyekt, shu jumladan asosiy faoliyati budjet mablag‘lari hisobiga moliyalanadigan tashkilot tomonidan mol-mulk hamda moliyaviy majburiyatlami inventarizatsiya qilish va uning natijalarini rasmiylashtirish tartibi 0 ‘zbekiston Respublikasining 19-Buxgalteriya hisobi milliy standarti» Inventarizatsiya qilishni tashkil etish va o'tkazish» bilan tartibga solinadi. Rejali va rejadan tashqari inventarizatsiya ham bo‘lishi mumkin. Rejali inventarizatsiya yo‘riqnomalarda ko‘rsatilgan muddatlarda rejadan tashqarisi zaruriyat tug‘ilishiga qarab, odatda, to'satdan o'tkaziladi. Inventarizatsiyani to‘g‘ri va o‘z vaqtida o‘tkazish mas’uliyati korxona rahbari hamda bosh (katta) buxgalteriga yuklatiladi. Korxona rahbarining buyrug‘iga binoan korxona xodimlari safidan ishchi inventarizatsiya komissiyasi tashkil etiladi va unda bosh (katta) buxgalter qatnashadi. Komissiyasini korxona rahbari yoki uning yordamchisi boshqaradi. Inventarizatsiya albatta moddiy javobgar shaxslar ishtirokida o'tkaziladi. Hisobot va hisobot ma’lumotlarining haqiqiysi bilan to'g'ri kelishini inventarizatsiya yo'li bilan tekshirib turiladi, bu esa ko'rsatkichlarni haqiqatdagisi bilan to'g'ri aniq va obyektiv bo'lishini ta’minlaydi. Korxona balans moddalari aktiv va passivlari yaxshilab o‘tkazilgan inventarizatsiyaga asoslangan bo‘lishi lozim. Bunda yillik hisobotni tegishli organlarga topshirguncha doimiy amalda ishlovchi inventarizatsiya komissiyasi inventarizatsiya natijasida boyliklar haqiqiy holati bilan buxgalteriya hisobi ma’lumotlarining farqini tartibga solishi lozim. Shuningdek, tekshirish aktlari yoki o‘zaro hisob-kitoblar qoldig'ini tasdiqlash xatlari bilan rasmiylashtiriladigan debitorlik va kreditorlik qarzlari ham inventarizatsiya qilinishi lozim. 0 ‘tkazilgan inventarizatsiyalar soni va natijalari, shuningdek, agar o‘tkazilmagan bo‘Jsa, sabablari yillik hisobotga ilova qilinadigan tushuntirish xatida ko'rsatib o‘tilishi kerak. Balansdagi moliyaviy, soliq tashkilotlari, bank muassasalari bilan hisob-kitob bo'yicha moddalarida aks ettiriladigan summalar, ular bilan kelishilgan bo‘lishi lozim. Shu hisob-kitob bo‘yicha balansda tartibga solinmagan summalarga yo‘l qo‘yilmaydi. Hisobot ma’lumotlarini ko'rsatib o'tilgan tuzatish tartibi, korxona va boshqa tashkilot tekshirish hamda inventarizatsiyasi natijasida aniqlangan xatoliklarni tuzatishda qo'llaniladi. Yuqorida aytib o'tilganidek, yillik hisobotni tuzishdan oldin tayyorgarlik ishlari ko'rUadi va hisobot ma’lumotlarining to'g'riligini ta’minlash maqsadida korxonada inventarizatsiya o'tkaziladi. Unda mavjud tovar moddiy boyliklari debitorlik va kreditorlik qarzlari hamda boshqa hisob-kitoblar birma-bir sanab, tekshirib va taqqoslab chiqiladi. Inventarizatsiya natijasida aniqlangan joriy hisob ko'rsatkichlaridagi xatolar 10 kun mobaynida tegishli buxgalteriya yozuvlari orqali haqiqatda aniqlangan ma’lumotlarga moslanib to'g'rilanishi lozim. Yillik hisobot tuzishdan oldin BHMS «Inventarizatsiya» 19-sonida keltiriigan tartib va muddatlarda inventarizatsiya o'tkaziladi. Masalan, asosiy vosita bir yilda kamida bir marta (hisobot yilining 1- noyabriga qadar) tovar, material va boshqa moddiy boyliklar bir yilda kamida bir marta (hisobot yilining 1 oktabriga qadar) inventarizatsiya qilinishi zarur. Inventarizatsiya natijasida aniqlangan kamomad 5910 — «Kamomadlar va boyliklarning buzilishi natijasidagi talafotlar» schyotiga olib boriladi. Kamomad tekshirilib tabiiy kamayish me’yorida bo'lsa, korxona xarajatlariga, ya’ni 2010 — «Asosiy ishlab chiqarish» yoki 9430 — «Boshqa operatsion xarajatlar» schyoti, agar moddiy javobgar shaxs aybi bilan bo'lsa, 4730 — «Moddiy zararlarni qoplash yuzasidan xodimlarning qarzi» schyotga olib boriladi va undirib olinadi. Agar kamomad va zarar jinoyat natijasida vujudga kelgan bo'lsa, unda korxona rahbari ishni tegishli sud, tergov organlariga yuborib, kamomad aniqlangandan keyin 5 kun mobaynida fuqarolik da’vosi e’lon qilinishi kerak. Agar tabiiy kamomad me’yoridan ortiqcha kamomadlar va moddiy boyliklarning buzilishidan ko'rilgan zararlaming aybdorlari aniqlanmasa, bu kamomad va zararlar korxona foydasidan qoplanadi, bu holda kamomadlarni hisobdan chiqarish mehnat jamoalarida muhokama qilinishi lozim. Bunday muhokama kamomadlar oldini olish va javobgarlikni oshirish imkonini beradi. Inventarizatsiya natijasida ortiqcha tovar moddiy boyliklari aniqlansa, quyidagi buxgalteriya provodkasi aks ettiriladi: Yüklə 6,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|