tovar va xizmatlarning bozorga chiqarilgan miqdori taklif deyiladi. Narx o’zgarishi bilan sotishga chiqariladigan mahsulot miqdori ham o’zgarishi sababli talab kabi taklifning ham bir qator muqobil variantlari mavjud
tovar va xizmatlarning bozorga chiqarilgan miqdori taklif deyiladi. Narx o’zgarishi bilan sotishga chiqariladigan mahsulot miqdori ham o’zgarishi sababli talab kabi taklifning ham bir qator muqobil variantlari mavjud.
Taklif narxlarning turli darajasida qancha miqdordagi mahsulotning sotishga chiqarilishini ko’rsatadi.
Taklif narxlarning turli darajasida qancha miqdordagi mahsulotning sotishga chiqarilishini ko’rsatadi.
Narxning oshishi bilan shunga mos ravishda sotishga chiqariladigan tovarlar taklifi miqdori ham ortadi, narxning tushishi bilan taklif hajmi qisqaradi. Narxning o’zgarishi bilan taklif etilayotgan tovar miqdorining to’g`ri bog`liqlikdagi o’zgarishi taklif qonuni deyiladi.
Bozor muvozanati deb nimaga aytiladi?
Bozor muvozanati
— bozordagi tapab va taklifntg miqdoran va tarkib jihatidan bir-biriga muvofiq kelishi. Bozor
muvozanati bir lahzalik (oʻzgarmas taklifda), qisqa muddatli (tashkilot yoki firmalarning oʻzgarmas miqdori va ishlab
chiqarish hajmining oʻzgarishi) va uzoq muddatli (iqtisodiy shartsharoit tashkilot, firmalar va mavjud talabning
zamonaviy darajasiga muvofiq kelganda) boʻlishi mumkin. Talab va taklif uzoq vaqt bir-biridan ajralib qolsa, Bozor
muvozanati buziladi.
Giffen samarasi
Real iqtisodiy hayotda ba’zan bu qoidaga zid bo‘lgan, ya’ni ayrim tovar narxining o‘sishi bilan unga bo‘lgan talab miqdorining yanada ortishi holati ham uchraydi. Bu holat Giffen samarasi deb (ingliz iqtisodchisi R.Giffen nomi bilan) atGiffen kambag‘al ishchi oilalari kartoshka qimmatlashishiga qaramasdan uni iste’mol qilish kengayishini kuzatib, bu samarani tasvirlab ko‘rsatgan
Talab funksiyasi
Talab tenglamasi – bu talab miqdori va isteʼmolchining tovarni sotib olish istagi va qobiliyatiga taʼsir qiluvchi omillar oʻrtasidagi bogʻliqlikning matematik ifodasidir. Masalan, Q d = f(P; Prg, Y) – talab tenglamasi, bunda Qd – talab miqdori, P – tovar narxi, Prg – tegishli tovar narxi va Y esa daromad hisoblanadi; tenglamaning oʻng tomonidagi funksiya talab funksiyasi deb nomlanadi.
Taklif funksiyasi
Taklif funksiyasi taklifni unga ta’sir etuvchi turli omillarga qarab belgilaydi. Ulardan eng muhimi ma'lum bir vaqtda tovar birligiga to'g'ri keladigan narxdir. Narxning o'zgarishi taklif egri chizig'i bo'ylab harakatlanishini anglatadi. Darhaqiqat, tovar taklifiga nafaqat tovarning o'zi bahosi, balki boshqa omillar ham ta'sir qiladi: 1) ishlab chiqarish omillari (resurslar), 2) texnologiya, 3) narx va bozorning tanqislik kutishlari. iqtisod agentlari, 4) soliqlar va subsidiyalar miqdori, 5) sotuvchilar miqdori va boshqalar.
