Toshkent moliya instituti moliyaviy menejment fakulteti "menejment va marketing" kafedrasi

1.3. Bank faoliyatida aktiv va passivlar muvofiqligini ta’minlashda 
strategik rejalashtirish 
Strategik reja
-
nizom faoliyatining barcha yo’nalishlari bo’yicha kredit 
muassasasi missiyasi va uni amalga oshirishning aniq strategiyasini aks 
ettiruvchi strategik rejalashtirishning juda muhim natijasidir. Strategik reja bank 
rahbariyati va etakchi mutaxassislari tomonidan strategik rejalashtirish 
metodologiyasining standart texnologiyalariga tayanilgan holda ishlab chiqiladi 
va o’z tarkibiga sakkiz boskichni oladi. 
1 - bosqich. Bank missiyasini tanlash. 
Bank missiyasi quyidagilarni aks ettiradi: 
-
bank biznesining ustuvor yo’nalishi (u tegishli raqobatbardoshlik 
darajasini ta’minlashi zarur); 
Misol:
 
«Bank biznesining ustuvor yo’nalishi kichik biznes sub’ektlariga 
xizmat ko’rsatilishi sohasidagi tor ixtisoslashuv bo’lib, mintaqaning barcha 
kategoriyadagi tadbirkorlariga ko’rsatilayotgan xizmatlar jazibadorligini 
ta’minlaydi». 
-
bank nizom faoliyatining har bir yo’nalishi bo’yicha strategik maqsadlar 
va ularni amalga oshirish bo’yicha yondashuvlar ro’yxati; 
Misol: «Bank xodimlar strategiyasining ustuvor maqsadi mehnat jamoasida 
«korporativ iqlim» munosabatlarini shakllantirish va uning saqlanishini 
ta’minlashdir. Qo’yilgan maqsadga (amaliy jihatdan) ushbu strategiya amalga 
oshirish jarayonida «inson kapitalini rivojlantirish» doktrinasining barcha 
talablarini bajarilishi bilan erishiladi». 
Bank missiyasini tanlashga ta’sir o’tkazuvchi omillar: 
-
bank tarixi (birinchi navbatda, inqiroz va noan’anaviy vaziyatlarda 
strategik xatoliklardan saqlanish imkoniyatini beruvchi bozordagi faoliyat 
tajribasi); 
-
bank madaniyati (faoliyatni boshqarishda sohasida yuzaga keladi); 
Izoh:
 
bank tashkiliy - boshqaruv madaniyatining asosiy me’zonlari 
quyidagilardan iborat: 

---

26 
-
asosiy moliyaviy operatsiyalarni boshqarishning rasmiylashtirilgan 
texnologiyalarining mavjudligi; 
-
samarali informatsion ta’minot (bank razvedkasining ba’zi elementlarini 
o’z tarkibiga oladi); 
-
“inson kapitalini rivojlantirish” doktrinasi doirasida aniqlangan 
metodologiya asosida xodimlarni boshqarish; 
-
mijozlarga xizmat ko’rsatish va banklararo muomalalarda informatsion 
texnologiyalardan keng ko’lamli foydalanish. 
-
bankning rejalashtirilayotgan yoki tarixan shakllangan tashkiliy 
strukturasi. 
Misol:
 
boshqaruvning an’anaviy tashkiliy strukturasiga ega bo’lgan bank 
o’z missiyasida (xizmatlarning umuman yangi sifatini mijozlarga taklif qilishi 
mumkin bo’lmaganligi sababli) ambitsioz maqsadlarni quyishi kerak emas. 
Bank asosiy muassislarining qimmatliklari: 
-
nazariy (asosiy muassislarning bank ishi va boshqaruvning nazariy 
asoslarin bilan tanishligi darajasini aks ettiradi)
 
Odatda, muassislar boshqaruv 
nazariyasi asoslarini qanchalik yaxshi bilishsa, bankni operativ boshqarish 
ishlariga shunchalik kam aralashadi; 
-
iqtisodiy (daromad olinishi bilan bir qatorda bank faoliyatining boshqa 
maqsadlariga erishi zarurligi muassislar tomonidan anglanish darajasini aks 
ettiradi. Rossiya bank tizimi amaliyotidan bizga ma’lumki, o’tgan asrning 90 - 
yillarida aksariyat banklar muassislari tomonidan “ko’p va darhol” printsipining 
qo’llanilishi banklarning moliyaviy mustaxkamligiga putur yetkazdi:; 
-
ijtimoiy (muassislarning bankning yollanma xodimlari va ma’muriyati 
o’rtasidagi munosatlariga qarashlarini aks ettiradi). Muassislarning zamonaviy 
bank faoliyatiga «inson omili» ning ta’siri tushinishi darajasiga qarab, bank 
ma’muriyati tomonidan (kelgusida xodimlar strategiyasi asosida turuvchi) 
mehnat munosabatlarini tashkil qilishning bazaviy doktrinalaridan biri 
tanlanadi. 

---

27 
-
estetik (umum madaniy ustuvorliklarni aks ettiradi). Bank tomonidan 
moliyalashtiriladigan madaniy tadbirlar (kontserlar, ko’rgazmalar va x.k.) 
bankning ijobiy imijini shakllantirishning an’anaviy instrumenti hisoblanadi. 
Bunda ko’llab - quvvatlashning aniq ob’yektining (simfonik orkestr yoki rok - 
guruhi) tanlanishi, ko’p holatlarda muassislarning estetik dunyoqarashiga 
bog’liq. 
-
diniy (muassisning qaysi dinga e’tiqod qilishini aks ettiradi). Bu omil 
homiylik faoliyati, shuningdek bank rahbariyati tanlovi amaliyotida ko’plab 
uchraydi (qonunchilik normalarida man qilingan bo’lsa). 
Bank missiyasiga qo’yilgan metodologik talablar: 
-
bankning real imkoniyatlarini hisobga olish - bosh talab, u kuchlarning 
tarkoklashishi (missiyaning juda murakkabligi yoki masshtabligi oqibatida), bir 
paytning o’zida faoliyat ko’lamining etarli bo’lmasligining (juda kuchsiz 
missiya natijasida) oldini olishi zarur; 
-
faoliyatni bank muassislari uchun maksimal daromad olinishiga 
yo’naltirishiga yo’l qo’ymaslik darkor, bu perspektiv bozor pozitsiyasiga 
yomonlashuvi xavfini keltirib chiqaradi; 
-
dasturiy xarakterdagi tegishli hujjatda bank missiyasi rasmiylashtirilishi 
kerak (aksincha holatda og’zaki tartibda kelishilgan missiyani amalga oshirish 
jarayonida bankning asosiy muassislari o’rtasida ma’lum nizolar kelib chiqishi 
mumkin). 
Bank missiyasini tasniflash vva oshkor qilishga yondashuvlar: 
-
rasmiy va oshkor xarakteridagi yagona missiyaning mavjudligi 
(strategik boshqaruv nazariyasining talabi); 
-
ikki missiyaning mavjudligi, birinchisi asosan deklarativ, reklama 
xarakterida bo’lsa, ikkinchisi haqiqiy odatda, konfedentsial maqsadlarni aks 
ettiradi (bu agressiv raqobat muhitida faoliyat olib boruvchi bozorning real 
sub’ektlari uchun ancha xarakterlidir). 

---

28 
2 - bosqich. Bankning strategik maqsadlarini aniqlash. 
Strategik maqsadlar