Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

Kriptobardoshlilik ko’rsatgichlari
– 
barcha mumkin bo’lgan kalitlar 
soni va kriptoanaliz uchun zarur bo’lgan o’rtacha vaqt 
QR-kod
– ikki o’lchami shakl ko’rinishidagi matritsaviy kod. 
Raqamli imzo
 – 
qandaydir mahfiy kalit yordamida generatsiya qilingan 
ma’lumotlar blogi. Ochiq kalit yordamida haqiqatan ham ma’lumotlar shu 
mahfiy kalit yordamida generatsiya qilingani tekshiriladi 
Xesh-funktsiya yoki daydjest-funktsiya
– 
boshlang’ich ma’lumotning 
nazorat yig’idisi bo’lib (
bir tomonlama funktsiya
), ma’lumotlarning 
ishonchsiz aloqa kanallari orqali uzatilishini tekshirish vositasidir (
bunda 
ma’lumotlarning butunligi tekshiriladi
). Ma’lumot mahfiy kalit bilan 
shifrlangan xesh-funktsiya bilan birgalikda uzatiladi. Ma’lumotni oluvchi 
boshlang’ich axborotni olganidan so’ng, uning xesh-funktsiyasini aniqlaydi 
va uni qabul qilingan ma’lumotning xesh-funktsiyasini bilan solishtiradi va 
shundan so’ng tegishli qaror qabul qiladi.
 
MD2, MD4, MD5 xesh-funktsiyalari
– 
havfsizlik tizimlaridagi eng 
ommabop bo’lgan xesh-funktsiyalar bo’lib, uzunligi 16 bayt bo’lgan 
daydjestlarni generatsiya qiladilar.

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
SHA-amerika standartidagi xesh-funktsiya
– 
MD4 xesh-funktsiyaning 
adaptatsiya qilingan varianti hisoblanadi. Uning daydjesti uzunligi 20 
baytdir.
MDC2 va MDC4 xesh-funktsiyalar
– 
IBM kompaniyasi tomonidan 
foydalaniladigan bir tomonlama xesh-funktsiyalar bo’lib, ular 
DES
shifrlash 
algoritmiga asoslangan.