Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

kalit
- 
komp’yuter texnikasi ishlatilganda kalit bu son yoki sonlar 
ketma-ketligidir 
Shifrlash algoritmlari
- 
bir necha yillar davomida yaratiladigan va 
sozlanadigan matematik funktsiyalardir 
RC4 va DES (3DES, DESx)
 - 
ommabop shifrlash algoritmlari
 
IDEA 
shifrlash algoritmi
- 
konfidentsal bo’lib, AQSH xukumati 
tomonidan ishlab chiqilgan va uning qandayligi hech kimga hach qachon 
ma’lum qilinmaydi 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
RC4 (
Rivest cipher 4
) va DES (
Data Encryption Standart
) - 
simmetrik 
shifrlashning eng ko’p ishlatiladigan protokoli 1976 yilda AQSH davlati 
tomonidan kritik bo’lmagan informatsion massivlarini himoya qilish uchun 
ishlatishga mo’ljallangan kriptografik standart
HSM – 
Hardware Storage Module
 - 
havfsizlik tizimlarining ko’pchilik 
turlarida kalitlar saqlashning apparat modullarida yoki smart kartalarda 
saqlanadi 
Ochiq kalitlar texnologiyasi - 
Shifrlashning ikkinchi usuli hisoblanib, 
uni 
asimmetrik 
kriptografiya 
deb 
ham 
atashadi. 
Ushbu 
usuldan 
foydalanganda ikkita kalitdan foydalaniladi: ochiq (
ommaviy
) va yopiq 
(
mahfiy
) kalitlar 
“shaffof” 
shifrlash 
dasturlari
 
- 
o’z 
komp’yuteringizdagi 
ma’lumotlarni shifrlab qo’yishning bir necha xil usullari mavjud bo’lib, 
ularning ichidan foydalanuvchi uchun bilinmaydigan “shaffof” shifrlash 
dasturlaridan 
foydalanish 
tavsiya 
etiladi. 
Bunday 
programmalar 
komp’uterning mantiqiy disklarini shifrlash uchun ishlatiladi.