Toshkent shahridagi turin politexnika universiteti huzuridagi akademik litsey

§

17.

M exanikada  energiyaning  saqlanish  va  aylanish  qonuni. 

M exanikada 

energiyaning 

saqlanish 

va 

aylanish 

qonunining  tabiatda  energiyaning  saqlanish 

va  aylanish 

um um iy 

qonuni 

bilan 

b o g ’liqligi. 

T o’la 

m exanik 

energiyaning  saqlanishi.

2

N

n  

£

  1  

a

id

M   o

i

[1],  [2]

55,56

§

18.

Statikaning  asosiy  vazifalari.  Statikada  kuchlarning  tavsifi. 

Kuchlar  sistemasi.  Teng  ta’sir  etuvchi  kuch.  Kuchlarni 

q o ’shish,  ayirish..  Kuchlarni  ikki  tarkibiy  qism ga  ajratish. 

Qattiq  jism   m uvozanati  turlari.  Turg’un,  noturg’un  va 

befarq  muvozanat.  Turg’un  m uvozanat  ta’rifi  va  uning 

massalar  markazi  vaziyati  bilan  b o g ’liqligi.  A ylanish 

o ’qiga  ega jism lar  statikasi.  K uchning  aylantiruvchi  ta’siri, 

kuch  m omenti.  K uch  yelkasi.  K uch  m om entining  vektor 

tabiati.  Juft  kuchlar.  A ylanish  o ’qiga  ega  b o ’lgan  va 

aylanish  o ’qiga  ega  b o ’lm agan jism nin g  m uvozanat  sharti. 

Qattiq jism   m uvozanatining um um iy  sharti.

2

N

Ma

vzuga 

oi

d 

plak

at, 

sl

a

y

d

, 

k

a

d

a

sk

o

p

, 

n

a

m

o

is

h

is

h

 

ji

h

o

z

la

r

, 

d

a

r

sl

ik

[1],  [2]

57,  58 

§

2-semestr

19.

Suyuqlik  va  gazlarda  bosim .  Tutash  idishlar.  Gidrostatik 

bosim .  Paskal  qonuni.  Gidrostatik  paradoks.  Gidravlik 

press.

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n   . 2  

м   i

>

 

О  

й  

C

[7], [8] 

,[9]

6 1 , 6 1 §

20.

Norm al 

atmosfera 

bosim i. 

Atm osfera 

bosim inig 

balandlikka  b o g ’liqligi.  B osim n ing  o ’lch ov  sistemasidan 

tashqari 

birliklari. 

Barometr. 

Manometr. 

Sam olyot 

qanotining k o ’tarish kuchi.

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n   . 2  

м   i

>

 

О  

t f  

C

[1],

[2]

6 1 , 6 1 §

21.

Suyuqlik  va  gazlik  uchun  Arxim ed  qonuni.  Jismlarning 

suzish  sharti  Suyuqlik  va  gazlarning  laminar  va  turbulent 

oqimi. 

Siqilm aydigan 

suyuqlik 

uchun 

uzluksizlik 

tenglam asi.  Harakatlanuvchi  suyuqlik  va  gazlarda  bosim . 

Bernulli  tenglam asi.

2

N

u k d

N

>  

Cp  oj  e

a  id  sl 

M   o

i

[1],

[2]

, 

§ 

(N~

 

^

 

6

6

22.

M olekulyar-kinetik 

nazariyaning 

asosiy 

qoidalari 

va 

ularning 

eksperemental 

asoslari. 

A vogadro 

doim iysi. 

N isb iy   m olekular  massa.  M odda  miqdori. 

M olekula 

massalari  va o ’lchamlari.  Broun harakati..

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

N  

м   i

>

 

О  

t f  

C

[7], [8] 

,[9]

64-65§

23.

Ideal  gaz.  Ideal  gaz  m olekular-kinetik  nazariyasi  va  uning 

asosiy  tenglam asi.  Tem peratura-molekulalarning  o ’rtacha 

kinetik  energiya-sining  o ’lchovi.  Temperatura  shkalasi. 

Bolsm an  doim iysi  va  uning  fizik  

m a’nosi.  M olekulalar 

issiqlik  harakatining  o ’rtacha  tezliklari.  Gaz  m olekula- 

larining tezligini  o ’lchash.  Shtern tajribasi.

2

N

id  d

, 

,

o  y  p

, 

a  a

l 

o 

g  s  k

v

a

z  k

ta  d

a

a

a  a  k

a 

M   p

la  k

[1],

[2]

6,

5, 

6

 

6

20

---

24.

Izojarayonlar. 

Ichki 

energiya. 

Ideal 

gazning 

ichki 

energiyasi  va uni  o ’zgartirish usullari

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n  .2 

м

  ;

>  O 

с

[1],

[2]

69,  70,  7 1, 

72,  73, 

74,75  §

25.

Issiqlik miqdori.  Term odinamikaning I qonuni.  Issiqlik 

sig ’imi.  Issiqlik balansi  tenglam asi.  Gaz hajmi  o ’zgarganda 

bajariladigan ish.

a

g 

t, 

u 

ta 

n  .2 

м

  ;

>  O 

с

80-81§

26.

Izojarayonlar uchun term odinamikaning I qonuni. 

Adiabatik  jarayon,  uning grafigi.  Qaytar va qaytmas 

jarayonlar.  Tabiatdagi jarayonlarning qaytm asligi va 

ularning tushuntirilishi.

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n 

72  м   i 

>

  О  й  с

[1],

[2]

81,  82  §

27.

Issiqlik dvigatellari.  Karno  sikli.  Issiqlik dvigatellarining 

maksimal FIKi.  Sovutgich mashinalar.  Issiqlik dvigatellari 

va ekologiya.  Term odinamikaning II qonuni.  II turdagi 

abadiy dvigatelning b o ’lm asligi.

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n 

72  ^4  i

>

  O 

'

[1],

[2]

87-88  §

28.

Suyuqliklarning b u g ’lanishi.  K ondensatsiya.  Suyuqlik 

bilan b u g’ning m uvozanati.  T o ’yingan va to ’yinmagan 

b ug’lar.  Real  gazlar.  Kritik holat.  Kritik temperatura. 

Qaynash.  Qaynash temperaturasining tashqi  bosim ga 

b o g ’liqligi.  Solishtirm a b u g ’lanish issiqligi.  H avoning 

nam ligi.  A bsolut va nisbiy namlik.  Shudring nuqtasi. 

Gigrometrlar.  Psixrometr.

2

N

id  d

, 

, 

o  y  p

, 

a  a

l 

o 

g  sl 

k

v

a

z  k

ta  d

a

a

a  a  k

a 

M   p

la  k

[ 1], 

[2]

89,  90  §

29.

Suyuqlik 

xossalari. 

Sirt 

taranglik. 

Sirt 

qatlamining 

m olekular  manzarasi.  Sirt  energiyasi.  Sirt  taranglik  kuchi 

va  uni 

o ’lchash. 

Qattiq  jism -suyuqlik  chegarasidagi 

hodisalar.  H o ’llash  va  h o ’llam aslik.  M enisk.  Kapillar 

hodisalar. 

Tabiatda, 

texnikada 

va 

hayotda 

kapillar 

hodisalarning roli.

2

N

id  d

,

o

i  y

a  a

l

g  s

£ 

Л  

^

v

a  a

k 

M   p

l

[1],

[2]

91,92,93§

30.

Qattiq jism larning tuzilishi.  Kristall  panjara va ularning 

turlari.  Polikristallar va monokristallar.  Qattiq jism larda 

deformatsiya.  Deform atsiya turlari.  Plastiklik va m o ’rtlik. 

A m orf jismlar.  Kristall va  am orf jism larning erishi  va 

qotishi.  Kristallizatsiya.  Erish issiqligi.

2

N

a  t, 

g  k

a 

u k 

n

 

J3  ; 

> 

Л   с 

a

id

M   o

i

[1],

[2]

94,95,96§

31.

Qattiq  jism   va  suyuqliklarning  issiqlikdan  kengayishi, 

uning 

tushuntirilishi. 

Chiziqli 

kengayish 

va 

hajmiy 

kengayish  koeffitsi-yentlari,  ular  orasidagi  b o g ’lanish. 

Qattiq 

jism larning 

va 

suyuqliklarning 

issiqlikdan 

kengayishini  hisobga olish va texnikada q o’llanilishi.

2

N

a  t,

g

a  k

a  ,

u k d

N

> 

£p  Й  с

a  id  sl 

M   o

i

[1],

[2]

97,98,99§

32.

Elektr  zaryadi,  zaryadning  ikki  turi,  elementar  zaryad. 

Elektr 

zaryadning 

saqlanish 

qonuni. 

Jismlarning 

elektrlanishi  va  uning  tushuntirilishi.  Elektr  zaryadlarining 

o ’zaro  ta’siri.  K ulon  qonuni.  Zaryad  birliklari.  Elektr 

doim iysi.  Elektroskop  va   elektrometrlar,  ularning  ishlash 

prinsipi.

2

N

id  d

, 

, 

o

i  y  p

,

a  a

l 

o 

g  sl 

k

S i   1   s

[1],

[2]

100-102§

33.

Elektr 

maydon. 

Elektr 

m aydon 

kuchlananligi. 

K uchlanganlik  (kuch) 

chiziqlari 

va  ularni 

o ’tkazish 

qoidalari.  Sinash  zaryadi  haqida  tushuncha.  Nuqtaviy 

zaryadning  elektr  m aydon  kuchlanganligi.  M aydonlarning 

superpozitsiya prinsipi.

2

N

a  t,

g

a  k

a  ,

u  k

a  d 

N  JS  Sy^ 

^  а  

й

  t 

a  id  sl 

M   o

i

[1],

[2]

81,  82  §

21

---

34.

Elektr m aydonini  grafik ravishda tasvirlash.  Bir jinsli  elektr 

maydon. 

Elektr 

m aydon 

induksiya 

oq im iX ay c 

теорем аси.В к  jinsli  zaryadlangan  cheksiz  tekislikning 

elektr  m aydon  kuchlanganligi.  Ikkita  har  xil  ishorali 

zaryadlangan  cheksiz tekisliklarning elektr maydoni.

2

N

a  t, 

g  k

a  , 

u  k

a  d

> 

d , 

с

a  id  sl 

M   o

i

[1],

[2]

0

^

00

00

35.

Bir  jinsli  zaryadlangan  shar  va  sferaning  elektr  maydoni. 

Elektr 

m aydonida 

nuqtaviy 

zaryadlarni 

k o ’chirishda 

bajarilgan  ish.  Potensial.  Potensiallal  ayirmasi.  Elektr 

m aydonidagi  nuqtaviy  zaryadning  potensial  energiyasi  va 

uning  o ’zgarishi bilan ish  orasidagi b o g ’lanish.

2

N

a  t,

g

a  k

a  ,

u k d

N

>  £p  й  с

a  id  sl 

M   o

i

[1],

[2]

90,  91,  §

36.

Potensiallar 

ayirmasi 

va 

kuchlanganlik 

orasidagi 

b o g ’lanish.  N uqtaviy  zaryadlarning  o ’zaro  ta’sir  potensial 

energiyasi. 

N uqtaviy 

zaryad, 

zaryadlangan 

shar 

va 

sferaning elektr m aydon potensiali.  Ekvipotensial  sirtlar.

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n  33 

м   ;

> 

о   се  с

[1],

[2]

91,  92§

37.

Elektr  m aydonda  o ’tkazgichlar.  O ’tkazgich  ichidagi  elektr 

maydon.  Elektr  m aydonda  dielektriklar.  D ipol.  D ipol 

m omenti.  Qutblanish  va  uning  m exanizm lari.  Dielektrik 

singdiruvchanlik.

2

N

a

g 

t, 

u 

ta 

n  33 

м   *

> 

О  ев  С

[1],

[2]