Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

 
 
MA‟RUZA 7. 
Qo„l va oyoq muskullari va ularning topografiyasi 
Son topografiyasi 
Yenbosh suyagining spina iliaca anterior superior o‗simtasidan boshlanib 
tuberculum pubicum dumbogiga birikadigan Chov boylami lig. inguinale ostida, shu 
boylam bilan Chanoq suyagining orasida bushli44 hosil buladi. Bu bushlik Chov 
boylamidan eminentia iliopectinea dungligiga tortilgan lig. iliopectinea boylami 
vositasida ikkiga ajralib turadi. Medial bushlik lacuna vasorum , lateral bushlik 
lacuna musculorum deyiladi. Lacuna vasorum dan tashki yenbosh arteriya va tashki 
yenbosh vena a. v. iliaca externa utadi. Lacuna musculorum dan esa katt bel yenbosh 
mushagi m. iliopsoas va son nervi n. femoralis utadi.
Son kanali - canalis femoralis.
Cog odamlarda bu kanal sifatida bulmaydi, balkim kushuvchi tukima, limfa 
tugunlar, tomirlar bilan tulgan buladi. Son churras hosil bulgan takdirdagina kanal 
tashkil buladi.
Kanal hosil bulganda kuyidagi devorlar buladi. Tashki - lateral devorini son 
venasi tashkil etadi, oldingi devori sonnnin serbar fassiyasining Yuzaki varagi hosil 
qiladi, orka devorini so serbar fassiyasining chukur varagi hosil etadi, ichki - medial 

---

120 
devori xar ikkala varakning birikishi natijasida hosil bulgan taroksimon muskul m. 
pectineus fassiyasi xisobiga hosil buladi. Son kanalining devorlaridan tashkari, kirish 
va chikish halqalari buladi. Kirish halqasi yoki son halqasi - anulus femoralis - tomir 
lakunasining lacuna vasorum ichki tarafida joylashadi va sog odamlard kushuvchi 
tukima, limfatik tomirlar, limfatik tugunlar bilan tuli turadi. Son halqasining lateral 
qismida son venasi, ichki -medial soxasida lig. lacunare boylami, oldingi devorini esa 
- Chov boylam - lig. inguinale hosil etadi. Orka devori esa taroksimon boylamda - lig. 
pectineale - hosil buladi. Son halqasi soxasining ichki Yuzaci parietal korin parda 
bilan koplangan bulib, bu soxada son chukurchasi - fossa femoralis tashkil topadi. Bu 
chukurcha Chov boylamining orkasida joylashadi. Son halqasining kengligi 
erkaklarda 1, sm bulsa, ayollarda esa 1, 8 sm buladi. Ayollarda halqaning kengrok 
ekanligi, ularning chanogining kengligi xisobiga buladi. Shu sababdan son churrasi 
ayollarda kuprok uchraydi. Son kanalining tashki teshigi oval chukurcha - fossa 
ovalis - yoki uzun teri osti venasinin (v. saphena magna) kuyilish soxasiga tugri 
keladi va hiatus saphenus deyiladi. Bu soxa Chov kanalining ostida joylashadi.
Son uchburchagi - trigonum femorale
Sonning oldingi Yuzasining Yuqori soxasida buladi. Bu Yuza Yuqoridan 
Chov boylami - lig. inguinale, lateral tarafdan tikuvchila mushagi - m. sartorius, ichki 
tarafdan esa uzun yakinlashtiruvchi musha - m. adductor longus bilan chegaralanadi. 
Bu uchburchakning tubin Yonbosh - bel mushagi - m. iliopsoas va taroksimon 
mushak - m. pectineus tashkil etadi. Son uchburchagining pastki uchidan 
yakinlashtiruvch kanal - canalis adductorius boshlanadi. Yakinlashtiruvchi kanal - 
canalis adductorius - sonning pastk Yuzasida bulib, takim osti chukurchaga ochiladi. 
Kanalning latera devorini m. vastus medialis hosil etadi. Medial devori esa m. 
adductor mangus xisobiga hosil buladi. Kanalning oldingi Yuzasid ikkala devor 
orasida tortilgan lamina vastoadductoria payi joylashadi. 
1