Toshkent Tibbiyot Akademiysi Davolash, tib. Pedagogika va tib profilaktika Fakultetlarining Anatomiya va oxta kafedrasi. Bosh va bo’yin muskullari, funksiyalari

Buyin topografiyasi.

Engak soxasidan, tush suyagining buyinturuk uymasigacha utkazilgan urta chizik, buyin soxasini ikkiga : ung va chap yuzalarg ajratadi. Buyinning xar bir yuzasi uz navbatida ikkita : latera va medial uchburchak yuzalardan tashkil topadi. Lateral uchburchaknin chegaralari : orkadan - m. trapezius; oldindan - m. ternocleidomastoideus; pastdan - umrov suyagi. Medial uchburchak soxasining chegarasi : oldidan - buyinning urta chizigi; orkadan - m. sternocleidomastoideus; yukoridan - pastki jag suyagi.

kurak-til osti mushagi m. omohyoideum lateral uchburchak yuzasin ikkiga ajratadi : kurak-trapesiyasimon uchburchak - trigonum omotrap zoideum va kurak-umrov uchburchagi - trigonum omoslavicularae. kurak-til osti mushagining yukori korinchasi, xamda ikki korinchali mushak korinchalari medial uchburchak yuzasini uchta uchburchakk ajratadi : kurak-traxeya uchburchagi - trigonum omotracheale; kurak-til osti uchburchagi yoki uyku uchburchagi - trigonum omohyoideu seu caroticum; til osti - jag uchburchagi - trigonum hyomandibulare.
Pastki jag suyagi shoxlarining orkasida - jag orkasidagi chukurcha fossae retromandibularis joylashadi. Bu chukurchaning ork devorini - surgichsimon usimta xosil etadi. Bu chukurchaning yukor chegarasi tashki eshituv teshigigacha davom etadi.


Boshdagi mushaklar.

Boshdagi mushaklar uch guruxga bulinadi : 1) chaynov mushaklari; 2) mimika mushaklari; 3) ichki a'zolarga ta'lukli mushaklar (yumsho44 tanglay, til, kuzni arakatlantiruvchi, urta kulok bushligidagi mushaklar).

Chaynov mushaklari.

Bu gurux mushaklari pastki jag suyagini xarakatga keltiradiga mushaklar guruxidan tashkil topadi.

1. Xususiy chaynov mushagi - m. masseter - pastki jagning tashk yuzasida joylashib, uch kismdan tashkil topgan : yuzaki, oralik va chukur tutamlar. Yuzaki - pars superficialis tutamlari yonok ravogining pastki kirrasidan va ichki yuzasidan boshlanib, pastki jag burchagidagi chaynov dumbogi tuberositas masseterica da yakunlanadi.
Oralik tutamlari - pars intermedia - yonok ravogining ichki yuzasidan xamda chakka suyagidagi bugim dumbogidan boshlanib, pastki ja66 suyagi shoxining tashki yuzasiga birikadi. Chukur tutamlar - pars profunda - yonok ravogining ichki yuzasidan, xamda yonok suyagidan boshlanib, chakka mushagining paylariga birikib ketadi.
Chaynov mushagining yuzaki tutamlari pastki jagni oldinga xarakatlantiradi.
Oralik va chukur tutamlar pastki jagni yukoriga xarakatlantiradi.
2. Chakka mushagi - m. temporalis - chakka chukurchasi soxasidagi : asosiy suyak katta kanotining chakka yuzasidan xamda chakka osti kirrasidan, tepa suyagidan, peshona suyagining pallasidan, yonok suyagining chakka yuzasidan boshlanib, pastki jag suyagining toj usimtasiga, pastki jagning jag uymasi soxasidagi pastki jag suyagining shoxiga birikadi.
Chakkka mushagining oldingi va urta tutamlari pastki jagni kutaradi, orka tutamlari esa pastki jagni orkaga tortadi.
3. Lateral kanotsimon mushak - m. pterygoideus lateralis. B mushak ikki boshcha sifatida boshlanadi va chakka osti chukurchasid joylashadi. Yukori boshchasi ponasimon suyakning chakka osti yuzasidan,chakka osti kirrasidan boshlanib, chakka - pastki jag bugiminin kapsulasiga va bugim ichidagi togay diskiga birikadi. Pastki tutamlar esa lateral kanotsimon usimtalardan boshlanib, pastki ja66 suyagining buynidagi kanotsimon chukurchada yakunlanadi.
Lateral kanotsimon mushak ikki tarafda kiskarganda - pastk jag suyagini oldinga xarakatlantiradi. Bir tomonlama kiskarishi natijasida pastki jag karama-karshi tarafga
xarakatlanadi.
4. Medial kanotsimon mushak - m. pterygoideus medialis. Asosiysuyakdagi kanotsimon usimtalar orasidagi chukurchadan boshlanib,pastki jag burchagining ichki yuzasida joylashgan kanotsimon burtiklarda yakunlanadi. Ikki taraflama kiskarish pastki jagni yukorig tortadi. Bir tomonlama kiskarish natijasida, pastki jag karama-karshi tarafga yunaladi.
Chaynov mushaklari vazifasiga kura 3 guruxga bulinadi :
1. Kutaruvchi : m. masseter, m. temporalis, m. pterygoideus la teralis et medialis.
2. Pastki jagni oldinga chikaruvchi : m. pterygoideus lateralis.
3. Pastki jagni tushuruvchi mushaklar : m. geniohyoidea, m. mylohyoidea, m. digastricus.