Toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti "tasdiqlayman"

11- «Rresspul» - YAsovchini yuqoriga yoki pastga tortib sirt yasash 
Bu buyruq yuklangach yasovchisi masalan, to‘g‘ri to‘rtburchak bo‘lgan prizma quyidagicha 
yasaladi:
1. To‘g‘ri to‘rtburchak sohasiga kursor keltirilib, uning istalgan nuqtasi qayd etiladi va bu 
yasovchi kursorga bog‘lanib qoladi.

---

111 
2. Kursorni yuqoriga yoki pastga yo‘naltirib prizma yasaladi, 22- rasm. 
Chizmada kursor yuqoriga yo‘naltirilgan.
20- rasm 
21- rasm 
12- «SWEEP» - Yasovchini yo‘naltiruvchi bo‘ylab
harakatlantirib sirt yasash 
Bu buyruqdan foydalanib yasovchini yo‘naltiruvchi bo‘ylab harakatlanish-o‘ziga parallel 
surish natijasida jismlar quyidagicha quriladi:
1. Sirtning yasovchisi tanlanadi, ya’ni uni ajratib «
ENTER» 
bilan qayd etiladi. Chizmada sirt 
yasovchi vertikal to‘g‘ri chiziq va uni yuqori uchiga biriktirilgan yarim aylanadan (uni tekisligi Vga 
parallel) iborat. 
22- rasm 
23- rasm 
3.
Surish-harakatlanish yo‘nalishi belgilanib, «
ENTER» 
bilan qayd etiladi. Natijada 
aylanish sirti kabi sirt yasaladi, 23- rasm. CHizmada yo‘naltiruvchi Hga parallel bo‘lgan aylanadan 
iborat. U to‘g‘ri to‘rtburchak ham bo‘lishi mumkin, 24- rasm. 
13- «REVOLVE» - Aylanish jismlarini yasash 
Bu buyruqdan foydalanib yasovchisi ixtiyoriy yoki maxsus chiziqlardan iborat bo‘lgan 
aylanish jismlari quyidagicha bajariladi:

---

112 
25- расм 
24-rasm 
1. Yasovchi adratiladi va «
ENTER» 
bilan qayd etiladi. (YAsovchi oddiy yoki murakkab 
tekis chiziq bo‘lishi mumkin). 
2. Aylanish o‘qining birinchi nuqtasi 
belgilanadi.
3. Aylanish o‘qining ikkinchi nuqtasi 
belgilanadi va u «
ENTER» 
bilan qayd etiladi. 
Shunda 
aylanish 
jismi, 
halqa 
sirti 
chizmadagidek ekranda yasaladi, 25- rasm.
Shunday qilib chizmachilikda ko‘p 
foydalaniladigan qattiq jismlarni loyihalashni 
ko‘rib chiqdik.
Ma’lumki, 
texnika 
mashina 
va 
mexanizmlarining tarkibini detallar tashkil 
etadi. Detallar esa, biz yuqorida yasagan 
oddiy jismlardan iborat bo‘ladi. Shunday ekan 
yuqorida keltirilgan jismlarni kompyuterda 
chizishni o‘zlashtirib, olingan tushincha, ko‘nikma, malaka va tajribalar asosida bir nechta oddiy 
jismlardan tarkib topgan detallarning yaqqol tasvirlarini ham qiynalmay loyihalash mumkin bo‘ladi. 
Undagi yaqqol tasvir va qirqimlar bilan bog‘liq bo‘lgan muammolarni hal qilish metodlarini 
keyingi maqolalarimizda bayon qilamiz.