Spinoza
Geometrik Düzene Göre Kanıtlanmış ve
Beş Bölüme Ayrılmış Olan
E
t
İ
ka
DOST
kitabevi
ISBN 978'975'298-147'8
Ethica
BENEDICTUS (BARUCH) SPINOZA
© Dost Kitabevi Yayınları, 2004, 2006, 2009, 2011
Bu kitabın Türkçe yayın hakları
Dost Kitabevi Yayınları’na aittir.
Birinci Baskı, Aralık 2004, Ankara
İkinci Baskı, Aralık 2006, Ankara
Üçüncü Baskı, Temmuz 2009, Ankara
Dördüncü Baskı, Haziran 2011, Ankara
Fransızcadan çeviren
, Hilmi Ziya Ülken
Teknik Hazırlık,
Ferhat Babacan - Dost İTB
Kapak Tasarımı,
Raul Mansur
Baskı ve Cilt,
Pelin Ofset Ltd. Şti., Ankara
Mithatpaşa Caddesi 62/4 Yenişehir 06420 Ankara
Dost Kitabevi Yayınları
Meşrutiyet Cad 37/4, Yenişehir 06420, Ankara
Tel: (0312) 43593 70 • Fax: (0312) 435 7902
www.dostyayinevi.com • bilgi@dostyayinevi.com
İçindekiler
Spinoza ve Etika Çevirisi Üzerine Birkaç Söz
9
İkinci Baskının Önsözü
30
1. Tanrı Hakkında
31
2. Ruhun Tabiatı ve Kökü Üzerine
77
3. Duygulanışların Kökü ve Tabiatı Üzerine
129
4. İnsanın Köleliği veya Duygulanışların Kuvvetleri Üzerine
197
5. Zihin Gücü veya İnsanın Hürlüğü Üzerine
263
Notlar
295
Spinoza ve Etika Çevirisi Üzerine
Birkaç Söz
Klasikler serisinin felsefe klasikleri bölümünden Spinoza’nın Ethica’sı
nın çevirisini Etika adı ile veriyoruz. Çağdaş felsefenin iki büyük metafi
zikçisinden biri Leibniz ise, öteki Spinoza’dır. Eskiden beri Hollandalı
büyük filozof, Descartes’çı felsefenin en önemli kişilerinden biri olarak
tanınır. Descartes’in açtığı çığırı ileri götürenlerden Spinoza ve Leibniz
birbirlerinden büsbütün ayrı yönlerde ilerlemiş oldukları için, onlara ar
tık kelimenin tam anlamıyla Descartes’çı demeye bile imkân yoktur.
Spinoza, geniş kamutanrıcı (panthéiste) görüşü içinde maddeciliği ve
ruhçuluğu birleştirmesi bakımından birbiriyle karşıt birçok düşünce yol
larının birleştikleri nokta ve yine kendisinden birbirine aykırı yolların
doğduğu büyük bir başlangıç noktası olduğu için, kendi cinsinde tek ve
örneksiz bir filozoftur. Yahudi ve İslam felsefesinde birçok panteist düşü
nürlere rastlamakta isek de, genel çizgileriyle théosophe diyebileceğimiz
bu eski düşünürlerle Spinoza’yı aynı kadroya sığdırmak doğru olmaz.
Aslında Endülüslü olup Selçuklular devrinde Anadolu’da yerleşmiş ve
orada bir fikir çığırının başı olmuş olan İbn Arabi’nin sistemi genel çizgile
riyle Spinoza sistemine benzemekle birlikte, sonuçlarında ondan pek çok
ayrılır. Spinozacılığın temeli olan determinist görüşe büsbütün aykırı, akıl
la kavranamaz irrationnel bir varlık görüşü onun temelidir. Genel olarak
tasavvufta “Vahdet-i vücut” diye tanınan düşünce yolu ile Spinoza’nın
10 ETİKA
çığırı arasında bu esaslı ayrılık unutulduğu için, sırf onları Tanrı ile Ta
biatı bir görmeleri bakımından birleşik noktaları üzerinde durularak bir
çok yanlış yorumlara kapı açılmıştır.
İsmail Fenni efendi bu esaslı farkı belirtmiş, İbn Arabî çığırını Batı
nın bu tek pantheisme’inden ayırmak için, ona panentheisme demişti
.
1
İsmail
Hakkı İzmirliye göre “Vahdet-i vücut’ta Tabiat Tanrıda olduğu halde,
Dostları ilə paylaş: |