U. A. Nurmanov toshkent 2016

MISOL. Tijorat banki jismoniy shaxsning depozit-so‘mlik omonati bo‘yicha 
yillik foizlar hisobladi. Omonat summasi 500 ming so‘mga teng, omonat bo‘yicha 
yillik foiz 18% miqdorida belgilangan.
Omonat bo‘yicha foizlar summasi 90 ming (500 x 18%) so‘mni tashkil etadi.
Tijorat bankidagi depozit omonati bo‘yicha foizlar ko‘rinishidagi daromadga 
SKning 179-moddasi 17-bandiga asosan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i 
solinmaydi.
Foizlar ko‘rinishidagi daromadlar mehnatga haq to‘lash tarzidagi daromadlarga 
kiritilmaydi, tegishincha, yagona ijtimoiy to‘lov va sug‘urta badalini hisoblash ob’ekti 
hisoblanmaydi.

---

56 
Jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga belgilangan eng kam stavka 
bo‘yicha soliq solinadi: 
- baland tog‘li, cho‘l va suvsiz hududlarda ishlaganlik uchun O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan koeffitsientlar bo‘yicha 
qo‘shimcha to‘lovlar tariqasida olingan daromadlarga. Bunda cho‘l va suvsiz joylarda, 
baland tog‘li va tabiiy-iqlim sharoiti noqulay hududlarda ishlaganlik uchun yuridik 
shaxslar xodimlarining ish haqiga koeffitsientlar hisoblashning eng yuqori summasi 
hisoblash paytidagi holatga ko‘ra belgilangan EKIHning to‘rt baravari miqdorida 
belgilanadi; 
- korxonalar, muassasalar, tashkilotlar tomonidan vaqtinchalik qishloq xo‘jaligi 
ishlariga yuborilgan jismoniy shaxslarning shu ishlarni bajarishdan olingan 
daromadlariga; 
- mol-mulkni ijaraga berishdan olingan daromadlarga;
- jismoniy shaxslardan tekin olingan ulushlar, paylar va aktsiyalar tarzidagi 
daromadlarga;
- jismoniy shaxslarga xususiy mulk huquqi asosida tegishli bo‘lgan ko‘chmas 
mulkni realizatsiya qilishdan olingan daromadlarga.
Jismoniy shaxslarning ish haqidan olinadigan daromad solig‘ining buxgalteriya 
hisobi 6411 «Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha byudjetga 
qarzdorlik» schyotida olib boriladi. 
Jismoniy shaxslarning ish haqidan olinadigan daromad solig‘ining buxgalteriya 
hisobida aks ettirilishini misollar yordamida karab chikamiz.
1. Savdo kompaniyasida sotuvchilarga 200000 so‘m va ma’muriyat xodimlarga 
32000 so‘m mikdorida ish haqi hisoblandi: 
Debet 9414 «Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha harajatlar» 200000 so‘m
9421 «Mehnatga haq to‘lash bo‘yicha harajatlar ma’muriyat harajatlari)» 32000 
so‘m 
Kredit 6710 «Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar» 232000 so‘m 
2. Kompaniya ishchi va hizmatchilarga hisoblangan ish haqi hisobidan 12 foiz 
mikdorda daromad solig‘i ushlandi. Bu ho‘jalik jarayoni buxgalteriya hisobida quyidagi 
tartibda aks ettiriladi: 
Debet 6411 «Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob - kitoblar» 27840 so‘m 
Kredit 6411 «Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha byudjetga 
qarzdorlik» 27840 so‘m 
Ijtimoiy sugo‘rta ajratmalarini hisoblash va buxgalteriya hisobida aks ettirishni 
quyidagi misollar yordamida ko‘rib chikamiz. 
3. Kompaniya ishchi-hizmatchilariga hisoblangan ish haqi hisobidan sugo‘rta to‘lovi 
ushlanganda: 
Debet 
6710 
«Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar»
5800 so‘m 
Kredit 6720 «Ijtimoiy sugo‘rta bo‘yicha to‘lovlar» 5800 so‘m 
Ijtimoiy sugo‘rta uchun 37,3 foizlik ajratma hisoblanganda: 
Debet 9415 « Mehnat haqi jamg‘armasidan ajramalar» 74600 so‘m 
9422 « Mehnat haqi jamg‘armasidan ajramalar» 11936 so‘m 
Kredit 6520 «Ijtimoiy sugo‘rta bo‘yicha to‘lovlar» 86536 so‘m 
5. Ish haqidan ushlangan daromad solig‘i va ijtimoiy sugo‘rta to‘lovlariga ajratmalar 
hisob kitob schyotidan to‘langanda: 

---

57 
Debet 6411 «Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bo‘yicha byudjetga 
qarzdorlik» 27840 so‘m 
6520 «Ijtimoiy sugo‘rta bo‘yicha to‘lovlar» (5800+86536) = 92336 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 120176 so‘m 
6. Kompaniya tomonidan xodimlarga ish haqi berilganda: 
Debet 6710 «Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob - kitoblar»
198360 so‘m 
Kredit 5010 «Milliy valyutadagi pul mablaglari» 190300 so‘m 
7. O‘z vaktida olinmagan ish haqi summasi deponetga o‘tkazilganda: 
Debet 6710 «Mehnat haqi bo‘yicha xodimlar bilan hisob - kitoblar» 8060 so‘m 
Kredit 6720 «Deponentlik mehnat haqi» 8060 so‘m 
Yangi schyotlar rejasiga asosan, soliqlar bo‘yicha byudjet bilan hisob-kitoblarning 
buxgalteriya hisobi 6410-»byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik hisobi» schyotlarda 
olib boriladi. Bu schyotda bir soliq har bir soliq turiga alohida schyot ochiladi. Bunda 
korxona o‘zi mustaqil tarzda subschyot ochish huquqiga ega.