Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların
Yüklə 7,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tarovlu k ə ndi Böyük Və t ən Müharibə si ill ə rind ə
- Allah rəhmət etsin!
|
91 Az ə rbaycan ə razisind ə salınmış Zeyvə k ə ndl ə rinin ad ə t v ə ə n ə n ə l ə ri bir – biril ə üst - üstə düşürdü.Bu da onların eyni köklü olduğundan xə b ə r verir. 1828-ci il Rusiya il ə İran arasında bağlanan Türkmə n- çay sülh müqavilə sind ə n sonra Z ə ng ə zur ə razil ə rin ə rus- la rın tə kidil ə erm ə ni ail ə l əri köçürüldü. 1885-1890-ci ill ə r- d ə köçürülmə siyas ə ti n ə tic ə sind ə Zeyv ə k ə ndind ə böyük üstünlüyə malik olan erm ə nil ə r yerli əhalini sıxışdırmağa başladılar. 1920 -ci ild ə Zeyv ə k ə ndi q ə rbi Z ə ng ə zur ə razi- l ə rinin t ə rkibind ə Erm ə nistana verildi.1978-ci ild ə Zeyv ə haq qında həqıqə tl əri öyrənib onunla razılaşmayan ermə - nil ə r k əndin adını dəyişib Davıdbek qoydular. Tarovlu k ə ndi Böyük Və t ən Müharibə si ill ə rind ə 1941-ci ilin yayında Hitler Almaniyası SSRİ -y ə hücum etm ə kl ə B öyük V ə t ə n m üharibə si başladı. Faşistlə r bütün dünyada yaşayan xalqları almanların kölə sin ə çevirmə k üçün qırxdan art ıq müxtə lif adlar altında h ə rbi işğal plan- lar ı hazırlamışdı. Bu planlar içə risind ə SSRİ dövlə tini v ə bu dövlə tin ə razisind ə yaşayan xalqların m ə hvini n ə z ə rd ə tutan « Barbarossa » xüsusi yer tuturdu. Bu planda ə sas m ə qs ə dl ə rd ə n biri d ə Bakı neftini ə l ə keçi rm ə kl ə dünyanın sahibi olmaqdan ibar ə t idi. Bu cinay ə tkar planı müdafiə ed ə n ilk xalq yalnız erm ə nil ə r oldu. 1941-ci ilin payızında Ukrayna c ə bh ə sind ə iyirmi yeddi min erm ə ni almanlar t ə r ə f ə keçə r ə k bu ə razid ə yaşayan on yeddi min altı yüz qırx beş y ə hudinin, iki min beş yüz dörd qaraimin, s ə kkiz yüz iyirmi dörd qaraçının v ə iki yüz on ikid ə n çox partizanın m ə hv edilm ə sind ə bilavasit ə işti - rakçı olmuşdular. 1918-1920-ci ill ə rd ə Z ə ng ə zur, o cümlə - d ə n Qubadlı ə halisin ə qarşı soyqırım cinay ə tl ə ri törətmiş erm ə ni quldur d ə st ə l ə rinin başçıları Njde v ə Dro bu faci ə - l ə rin törə dilm ə sind ə xüsusi rol oynayırdılar. El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 92 1941-1945-ci ill ə r müharibə si zamanı ümumi ə halisinin sayı 3300000 n ə f ə r olan Az ə rbaycan SSRİ -d ə n c ə bh ə y ə 700000 n ə f ə r s ə f ə rb ə r olunmuşdu. Bu s ə f ə rb ə r olunanlar içə risind ə ümumi ə halisinin sayı 22026 n ə f ə rd ə n çox olan Qubadlı rayonunun 3557 n ə f ə r sakini d ə vardı . Ə halisinin sa yı 210 n ə f ə r olan Tarovlu k ə ndind ə n 43 n ə f ə r sakin mü - harib ə y ə s ə f ə rb ə r olunmuşdu. Az ə rbaycan SSRİ -in h ə r bir rayonunda olduğu kimi, Qubadlı rayonunun bütün ə halisi, o cümlə d ə n tarovlular da alman faşizminə qarşı mübarizə - y ə f ədakarlıqla qoşulmuşdu lar. Böyük V ə t ə n müharibə si ill ə rind ə Az ə rbaycan SSR-nin h ə r yerind ə olduğu kimi, Qubadlı rayonunda da yardım c ə bh ə y ə yardım işinə xüsusi diqq ə t yetirilirdi. 1943- cü ild ə Qubadlı rayonu sakinl ə ri t ə r ə find ə n c ə bh ə y ə 9012 kiloq- ram çə kisind ə 1512 ə d ə d h ə diyy ə , 36 baş xırdabuyn uzlu heyvan, 45 min manat m ə bl əğində pul v ə saiti göndə ril miş - dir. Göndə ril ə n yardımlar içə risind ə Tarovlu k ə ndinin d ə pa yı vardı . Müharibə ill ə rind ə k ə ndd ə 18 yaşından 60 ya- şa d ə k olan kişilə rin hamısı c ə bh ə y ə s ə f ə rb ə r olunduqları üçün onları iş yerl ə rind ə qadınlar ə v ə z edirdil ə r. Tarovlu sakinl ə ri c ə bh ə y ə taxıl v ə dig ə r m ə hsullar göndə rirdi. « Ta- rovlu k ə ndinin sakinl ə rind ə n Allahyarov R ə him, Mehdiyev M ə nsim, Q ədimalıyev Seyfalı, Allahyarov Göyüş, Mikayı - lov Şahve r ə n, Q ədimalıyev Salman ə m ə k c ə bh ə sind ə ə sl q ə hr ə man lıq nümunə si göstərmişdilə r. » (Q ə dimal ı yev B ə - kirin dedikl ə rind ə n). 1942-ci ild ə Tarovlu k ə nd dörd illik m ə kt ə binin direktoru Q ədimalıyeva Sürayə M ə h ə mm ə d qızı müə llimlik etm ə si il ə b ə rab ə r kolxozun bütün taxıl v ə dig ə r əmlakının hesab- lanmasına n ə zar ə t ed ə n şə xs kimi t ə yin olunmuşdur ki, bu da kolxozun inkişafına böyük t ə kan vermişdi . O ill ə rd ə k ə nd ca maatı çox çə tin dolanırdılar. Yalnız kolxozdan al- dıqları ə m ə k günlə ri onların ail ə sinin dolanışıq m ə nb ə yi idi. Kolxozun taxıl sah ə l ə ri biçilib qurta dıqdan sonra k ə nd ə halisi yer ə tökülmüş sünbüllə rd ə n başşaq yığar v ə onları ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 93 torbada ə z ə r ə k sonradan t ə mizl ə y ə r ə k çörə k m ə mulatla- rın da istifad ə edirdil ə r. N ə binin oğlu Hüsü v ə Ba ğırın oğlu Ataxan 1944- cü ild ə tarladan başşaq yığıb g ə tir ə rk ə n, bundan x ə b ə r tutan kolxoz s ə dri onları c ə zalan dırmaq m ə qs ə di il ə hüquq mühafizə orqanlarına t ə hvil verir. Onla- rın h ə r ikisi buna görə üç il azadlıqdan m ə hrum edil ə r ə k Ba kının Qaradağ ə razisind ə c ə za çə km ə y ə gön d ə rir. C ə - za nı çə kdikd ə n sonra Ataxan Bakının Qara dağ rayonun- da, Hüsü is ə yeni salınan Sumqayıt şə h ə rind ə ya şa maq v ə h ə yat f ə aliyy ə tl ə rini davam etdirm ə k q ə ra rı na g ə lirl ə r. 1966- cı ild ə Az ə rbaycan Respublikasının Tikinti Mate- riallar ı Nazirliyind ə ilk d ə f ə olaraq Ataxan kişi ə m ə k f ə a- liyy ə tind ə göstə rdiyi xidm ə tl ə rin ə görə « Lenin » ordeni il ə t ə ltif edilmişdir. Sumqayıtda f ə aliyy ə t ə başlayan Hüsü kişi şə h ə rin tikinti sah ə sind ə ə n qabaqcıl qaynaq çı lar sırasına q ə d ə r yüksə lir v ə müxtə lif mükafatlara layiq görülü r. Ta- rovlu k ə ndind ə Sumqayıt şə h ə rin ə işlə m ə y ə , t ə hsil alma- ğa g ə l ə nl ə rin h ə r biri Hüsü kişinin ail ə sinin qonağı olar, sonradan şə h ə rd ə özünə yaş a yış yeri seçə rdi. Müharibə ill ə rind ə Qubadlı rayonunda ə lli dörd kolxoz t ə s ərrüfatı f ə aliyy ə t göstərmişdir. Bu kolxozdan biri d ə ta- rov luların birl əşdiyi Frunze adına kolxoz idi. Bu kolxozda on beş n ə f ə r kişi, ə lli beş qadın çalışırdı . Müharibə ill ə rin- d ə tarovlular dövlə t ə 150-160 ton taxıl t ədarük edirdi. Qu- bad lı rayonun sakinl ə rind ə n 1587 n ə f ə r, Tarovlu k ə ndin- d ə n 35 n ə f ə r faşizmə qarşı döyüşlə rd ə q ə hr ə man lıqla h ə - lak ol muş, geri qayıtmamışdır. 1927 – ci il t ə v əllüdlü k ə nd sakini İbişov Xasay Ağakişi oğlunun dedikl ə rind ə n: “ Ta- rovlu k ə ndind ə n 43 n ə f ə r Böyük V ə t ə n müharibə sind ə iş ti- rak et miş , onlardan 35 n ə f ə ri şə hid olmuş , c ə mi 8 n ə f ə r geri qa yıtmışdır” . H ə m ə n 35 n ə f ə r şə hidin is ə harada d ə fn edilm ə si indiy ə q ə d ə r m ə lum deyil, Y alnız komandan lı q t ə r ə find ə n göndə ril ə n üçkünc « Qara kağıza» ə sas ə n onla- rın yaslarını saxlayırdılar.» El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 94 B öyük Və t ən Müharibə si ill ə rind ə s ə f ə rb ə r olunanlar 1. Zamanov Şükür - şə hid. 2. Alm ə mm ə dov Xanlar- qayıdıb . 3. M ə mm ə dov Niftalı - şə hid. 4. Şirinov C ə lil –qayıdıb . 5. Şirinov Firit- şə hid. 6. Şahbazov Xıdır - şə hid. 7. Şahbazov B əndalı - şə hid. 8. Şahbazov Şahbaz - şə hid. 9. Şahbazov Cahangir- şə hid. 10. Şahbazov Hiday ə t- şə hid. 11. H ə s ə nov Mehralı - şə hid. 12. H ə s ə nov Ağakişi - şə hid. 13. H ə s ə nov Müseyib - qayıdıb . 14. H ə s ə nov Alış - qayıdıb . 15. Şahbazov İman - şə hid. 16. Q ədimalıyev N ə sib- şə hid. 17. Q ədimalıyev Mahmud- şə hid. 18. Q ədimalıyev R ə hman- qayıdıb . 19. Q ədimalıyev Qulamhüseyn - qayıdıb . 20. Q ədimalıy ev Ağa - şə hid. 21. Xuduyev H ə bib –şə hid. 22. Şirinov Bağır - şə hid. 23. Quliyev Ağamir - şə hid. 24. Quliyev Xan ə mir- şə hid. 25. Quliyev B ə hm ə n- şə hid. ___________________ ________Üç dağ qoynunda yatan T arovlum 95 26. Quliyev N ə riman- şə hid. 27. H ə s ə nov B ə hm ə n- şə hid. 28. Surxay- şə hid. 29. Paşayev Bayə li- şə hid. 30. P aşayev Əliş - şə hid. 31. Hüseynquluyev Bə rxudar- şə hid. 32. Hüseynquluyev Haqverdi - şə hid. 33. Haqverdiyev Pirverdi- şə hid. 34. Haqverdiyev Xuduş - şə hid. 35. Haqverdiyev İslam - şə hid. 36. Xuduyev Ağamə mm ə d –şə hid 37. Q ədimalıyev Almurad - şə hid. 38. Şahbazov H ə s ənalı - qayıdıb. 39. Şahbazov İsrafil - qayıdıb. 40. M ə mm ədov Əliyar–şə hid. 41. F ə rz ə liyev Mirz ə m ə mm ə d- şə hid. 42. Rzayev Ə mrah- şə hid. 43. H ə s ə nov Bürcalı - şə hid. Böyük V ə t ə n müharibə si ill ə rind ə Az ə rbaycan xalqının faş ist A lmaniyası üzə rind ə q ə l ə b ə y ə verdiyi müstə sna töh - f ə d ə Qubadlı rayonu ə halisinin xüsusi xidm ə ti olmuşdur. 1985-ci ild ə Böyük V ə t ə n müharibə si ill ə rind ə şə hid olmuş t arovluların xatir ə sin ə abid ə k ə ndin gir ə c ə yind ə hündür ə razid ə salınmışdır . M üharibə d ə şə hid olmuş tarovlu ların adlar ı v ə soyadları bu abid ə nin üzə rind ə h ə kk olun muşdur. Allah rəhmət etsin! El şad Eyvazov_____________________ ______________________ 96 Tarovlu m üharibə d ə n sonrakı ill ə rd ə R ə smi m ə lumata görə Tarovlu k ə ndinin ə razisi yeddi yüz otuz dörd hektardır. Onlardan yuz yetmiş hektarı ə kin, ikisi bi çə n ə kl ə r, iki y üz iyirmi hektarı is ə örüş v ə otlaq yer- l ə ridi. Bu torpaqlar k ə nd t ə s ərrüfatı üçün yararlı ə razil ə r sayılır. Kolluqlar ı n sah ə si yüz doxsan üç , h ə y ətyanı sah ə - l ə ri yeddi hektardı. Yüz qırx iki hektar isə dağlar və t ə p ə - l ə rd ə n ibar ətdir. İşğala qə d ə r k ə ndd ə 75 ev, 92 t ə s ə r rüf at olub. 2013- cü ilin yanvarın 1 -d ə n 372 n ə f ə r sakin olub. ƏKİNÇİLİK : Sovetl ə r birliyinin 1947-ci il fevral plenumu “Müharibə d ə n sonrakı dövrdə k ə nd t ə s ərrüfatını yük s ə lt- m ə k t ə dbirl ə ri haqqında” q ə rar q ə bul etdi. Qubadlı rayonu respubl ikanın ə sas aqrar rayon ların dan biri idi. 1948-ci ild ə rayon ə razisind ə iyirmi yeddi kolxoz t ə - s ərrüfatı vardı. Onlar, bir qayda olaraq beyn ə lxalq kom- munist h ə r əkatının, ölkə v ə respublika r ə hb ə rl ə rinin, yazı - çıların, 1941-1945-ci ill ə r müharibə sinin q ə hr ə manla rının adlarını daşıyırdı . Tarovlu k ə ndinin z ə hm ətkeşlə ri Frunze adına kolxozda çalışırdılar. Q ədimalıyev Seyfalı uzun ill ə r Frunze adına kolxozun s ə dri işləmişdir. Kolxozda ə sas ə n d ə nli bitkil ə r: Yüklə 7,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|