Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

5.2 Kuchaytirgichlar va operatsion kuchaytirgichlari to‘g‘risida 
tushunchalar 
Operatsion kuchaytirgich va uning zanjirlarini tadqiq etish

Kuchaytirgich bu elektr signallarni kuchaytirish uchun xizmat qiladigan

asbob. Kuchaytirgichning asosiy qismi bu kirish signali yordamida nazorat

---

---

62
qilinadigan manbadir. Amaliyotda ko`p hollarda juda past elektr signallarni

kuchaytirish zaruriyati mavjud. Hozirgi davrda kuchaytirgichlar elektro energetika
yoki avtomatlashtirilgan boshqaruv sohasida emas balki texnikaning deyarli
barcha sohalarida, noelektrik kattaliklarni elektr usulida o`lchash yoki datchiklarda
hosil qilingan juda kichik signallarni (tenzoresistorlar, termorezistorlar,
akselerometrlar, meditsina texnikasi va boshqalar) kuchaytirish uchun keng
qo`llanilmoqda.
ULS - 1 laboratoriya uskunasida va EWB paket – dasturida operatsion
kuchaytirgich sxemalarini yig`ish, operatsion kuchaytirgichlarning fizik va
fundamental xususiyatlari, kuchaytirish xususiyatlari va chastota xarakteristikalari
haqida bilim va ko`nikma berishdan iborat.
Talabalar bu laboratoriya ishini o`zlashtirgandan so`ng quyidagi 
masalalarni mustaqil hal eta oladilar: 


Maxsus maqsadlar uchun operatsion kuchaytirgichlarnining sxemalarini

loyihalay oladi ;


EWB paket – programmasi yoki ostillografdan foydalangan holda

operatsion kuchaytirgich sxemasini tahlil qila oladi;


operatsion kuchaytirgichga asoslangan har xil signallar hosil qilish elektr

sxemalarini tahlil qila oladi;


operatsion kuchaytirgich yordamida diffensiator, integrator va kuchlanish

takrorlagichi kabi sxemalarni yig`a oladi.


Operatsion kuchaytirgich haqida umumiy ma`lumotlar 

Hozrgi zamon

elektrotexnika va

elektronikasining

asosiy qismini operatsion
kuchaytirgichlar tashkil qiladi. So`ngi yillarda operatsion kuchaytirgichlar integral
sxemalar singari tayyorlanib juda kichik gabarit o`lchamlarga ega. Ularning
fazifalari faqat kichik signallarni kuchaytirish emas, balki ular integratorlar,
differensiatorlar, kuchlanish takrorlagichlari va boshqa vazifalarni bajarish uchun
keng qo`llanilmoqda.

---

---

63
Quyidagi rasmlarda LM 358 operatsion kuchaytirgichining sxematik tasviri,

oyoqlarining raqamlanish sxemasi va umumiy ko`rinishi keltirilgan.

5.2-rasm.Operatsion kuchaytirgichning

sxematik tasviri

5.3-rasm. Oyoqlarini raqamlash tartibi

sxemasi
Quyidagi rasmlarda noinvertor kuchaytirgichning elektr sxemasi, kirish va
chiqish signallari keltirilgan.

5.4 – rasm. No invertor kuchaytirgich elektr

sxemasi.

5.5- rasm. Kirish va chiqish

signallari
Noinvertor kuchaytirgichning chiqish kuchlanishi quyidagicha hisoblanadi:
)
1
(
1
2
R
R
U
U
kir
chiq


(5.1)
Quyidagi rasmlarda esa invertor kuchaytirgichning elektr sxemasi, kirish va
chiqish signallari keltirilgan.

---

---

64

5.6 – rasm. Invertor kuchaytirgich elektr
sxemasi.

5.7- rasm. Kirish va chiqish

signallari
Invertor kuchaytirgichning chiqish kuchlanishi quyidagicha hisoblanadi:
)
(
1
2
R
R
U
U
kir
chiq



(5.2)
Operatsion kuchaytirgich (OK) va uning xususiyatlari