Улыума пед лекция

Balalar ja`ma`a`tinin` shaxs rawajlanıwındag`ı ornı. 

 

 Jobasi 

1.Oqıwshılar ja`ma`a`ti-jeke pedagogikalıq protsesstin` tiykargı  tu`rleri. 

2. Ja`ma`a`ttin` pedagogikalıq wazıypaları. Ja`miyetlik ja`ma`a`ttin` tu`rleri. 

3. Oqıwshılar ja`ma`a`tinin` rawajlanıw basqıshları 

 

Mektep  ta`rbiyasistemasindag`i  jetekshi  zveno.  G`a`rezsiz  O`zbekstan  Respublikasi, 

sonin` ishinde suverenli Qaraqalpaqstan Respublikasinda bala ta`rbiyasina ayriqsha kewil bo`liw 

g`alaba  xaliqliq  iske  aylanip  ketti.  Bul  jerde  «Burin  bala  ta`rbiyasi  g`alaba  xaliqliq  is  emes  pe 

edi?  degen  orinli  sawal  tuwadi.  Keshegi  tarqag`an  SSSR  waqtinda  da  bala  ta`rbiyasi  g`alaba 

xaliqliq  is  dep  esaplandi.  Biraq,  bul    ko`binese  qag`az  ju`zinde  edi.  Bul  ko`rinisler  KPSS  tin` 

qabil aling`an ( XXII-s`ezd) programmasinda o`z ko`rinisin tapti. Bul programmada ko`rsetiliwi 

boyinsha  I-orindi  Kommunizmnin`  materialliq  texnikakaliq  bazasin  jaratiw,  II-orindi    adamlar 

arasinda  sotsialliq  qatnasiqlardi  qa`liplestiriw,  III-orindi  bolsa  jan`a  adamdi  ta`rbiyalaw 

ma`selesi turip edi. 

Sonliqtan  bolsa-kerek  xa`mmenin`  shashin  bir  taraq  penen  alatug`in  sotsializm 

ja`miyetinde  bala  ta`rbiyasina  bir  ta`repleme  itibar  berildi.  Geypara  qabil  aling`an  partiya 

qararlarin na`zerde tutatug`in bolsaq, bala ta`rbiyasina ata-ana emes, ja`miyetshilik emes, al tek 

g`ana  mektep  xa`m  mektepke  shekemgi  ta`rbiya  ma`kemeleri  juwapkerdey  bolip  korsetildi. 

Jumissiz adam bolmawi kerek dep esaplanip xa`mme 8 saat jumis isledi. Bul araliqta mektepte 4-

6  saat  oqig`an  balalar  qalg`an  waqitlari  ne  menen  shug`illanatug`inlig`i  biyma`lim  edi.  Bul 

waqitlari,  qarawsiz  qalatug`in  balalar  ushin,  sol  mektepti  qa`wenderlikke  alg`an  ma`kemeler 

juwap  beredi  dep  esaplandi.  Biraq  ma`mleketlik  plandi  orinlaw  ushin  ayanbay  miynet  islep 

atirg`an ma`kemelerdin` mu`mkinshilikleri bul taraw boyinsha barma, yamasa joqpa bul ma`sele 

boyinsha xeshkim qiziksinbadi. 

Xa`zirgi  bazar  ekonomikasina  o`tiw  da`wirinde  balag`a  mektep,  sem`ya  xa`m 

ja`miyetshiliktin` ta`rbiyaliq ta`sir jasawlarinin` ishinde de mektep jetekshi zveno bolip sanaladi. 

Onin` sebepleri to`mendegilerden ibarat.  

1.  Mektepte  oqiw  xa`m  ta`rbiya  jumislari  qosip  alip  bariladi.  Bala  -bul  jerde  xa`rqiyli 

pa`nlerdin`  tiykarlari  boyinsha  bilim  aladi  xa`m  xa`r  ta`repleme  ta`rbiya  beriledi.  Mekteptegi 

oqiw-ta`rbiya  islerinde  mug`allimler  xa`r  qiyli  forma  metodlardan  paydalanadi.  2.  Balalardin` 

jasap  turg`an  jerlerinde  xa`r  qiyli  xizmet  tu`rlerin  sho`lkemlestiredi.  Demek,  mug`allimler 

balalardin`  o`zleri  jasap  turg`an  jerlerde  ja`ma`a`t  bolip  oynawina,  sayaxatlarg`a  shig`iwina, 

---

shomiliwina,  kino-teatrlarg`a  bariwina,  bir-birine  dosliq  ja`rdem  beriwine  imkaniyat  jaratip 

beriwshi ku`shlerdi biriktiredi.  

Ku`shlerdi biriktiriw ushin ata-analarg`a xa`m ja`miyetshilikke g`alaba pedagogikaliq oqiw 

za`ru`rligi  tuwadi.  Bunday  pedagogikalik  oqiwdi  mektep  sho`lkemlestiredi.  Ata-analar  ushin 

pedagogikaliq  bilim  beriw  1  yamasa  2  jil  mu`ddetke  soziliwi  mu`mkin.  Pedagogikaliq  bilim 

beriwdin`  tematikasin  islep  shiqqanda  1-gezekte  mektep  o`z  mu`mkinshiliklerin  esapqa  alg`ani 

makul  boladi.  Son`inan  medikler,  kitapxana,  ishki  isler  bo`limi,  awil  xojaliq  xizmetkerleri  x.t. 

basqada  za`ru`r  dep  esaplang`an  adamlardi  lektsiya  oqiwg`a  tartadi.  O`zinin`  qa`niygesi 

ta`repinen oqilg`an  lektsiyalardin` na`tiyjeliligi anag`urlim joqariraq boladi. Bunday lektsiyalar, 

dokladlar,  temasin  tan`lag`anda  klasstin`  aldinda  turg`an  belgili  bir  ta`rbiyaliq  waziypalardi, 

ta`rbiyaliq  jumislardi  esapqa  aliw  kerek.      Sonliqtan  ata-analar  ushin  lektsiya,  doklad  xa`m 

gu`rrin`lerdi  o`tkergende  pedagogika  iliminin`  teoriyaliq  mag`liwmatlari  sol  jerdegi  sem`ya 

ta`rbiyasinin`  a`meliyati  menen  u`ylestiriledi.  Qanday  temada  lektsiya,  doklad  xa`m  gu`rrin` 

o`tkerilsede  balalardi  sem`yada  ta`rbiyalawdin`  ta`jiriybesinen  misallardi,  faktlerdi  ko`plep 

keltiriwge boladi. 

Mektep  xa`m  sem`ya  xa`reketinin`  ken`esleri  de  jiyi-jiyi  sho`lkemlestirilip,  bul  jerde  de 

ata-analarg`a  mug`allimler  ta`repinen,  al  mug`allimlerge  ata-analar  ta`repinen  paydali 

ma`sla`xatlar,  faktler  berilip,  olar  bul  ma`sla`xatlardi,  bul  faktlerdi  o`zlerinin`  is  ta`jiriybesinde   

qollanadi.