Uliwma psixologiya kk

Keypiyat degenimiz salistirmali tu`rde a`zzi ko`ringen, turaqli emotsional jag`day. Keypiyat 
insannin` barliq minez-qulqina emotsional ren` beredi. Eger adamnin` keypiyati jaqsi bolsa, onin` bir 
na`rseni qabillawi yamasa ko`z aldina keltiriwi de unamli ren`de boladi. 
S.L.Rubinshteyn basqa emotsional payda boliwlardan ayirmashiliqli tu`rde keypiyattin` eki 
tiykarg`i belgilerin atap o`tken. Birinshiden, olar predmetli emes, al jeke shaxsina, adamnin` keypiyati 
jaqsi bolg`anda, ol tek g`ana quwanishli emes, al og`an quwanishli. Ekinshiden, keypiyat qanday da bir 
jeke waqiyag`a bag`ishlang`an, arnawli bastan keshiriw emes, al taralg`an uliwma jag`day. 
Keypiyat adamnin` a`tiraptag`ilarg`a qatnasi qalay du`ziliwi, ju`z berip atirg`anlardi qalay qabillawi 
ha`m an`lawi, o`z turmisindag`i waqiyalarg`a qanday ko`z-qarasta ekenligi menen belgilenedi. 
Qumar-ku`shli, teren`, absolyut u`stem emotsional bastan keshiriw. Qumar diqqatti ja`mlewde, 
oylardin` ha`m ku`shtin` jiynaliwinda, olardin` bir maqsetke bag`darlaniwinda ko`rinedi. Qumarliq 
adamdi pu`tkilley qamrap aladi, qumarliq seze otirip adam ja`bir shegiwshi, qanday da bir ku`shtin` 
hu`kimlarlig`indag`ig`a uqsap qaladi. Qumarliq barliq ku`shti jiynap, ja`mlep tek bir na`rsege 
bag`darlag`ani ushin ziyanli da boliw, biraq sonin` menen birge ulli boliwi da mu`mkin. Du`n`yada ele 
hesh bir ulli na`rse ulken qumarlaniwsiz a`melge asirilmag`an. 
Stress ekstremal turmisliq jag`daylarda payda boliwshi, adamnan nerv-psixikaliq ku`shinin` 
mobiliziatsiyasin talap etiwshi emotsional bastan keshiriwdin` ayriqsha formasinan ibarat. Ol qa`wip, 
qorqinish, o`kpelew jag`daylarinda h.t.b payda boladi. Stress psixikaliq protsesslerdin` o`tiwinde 
o`zgerislerge, emotsional qozg`alisqa, is-ha`rekettin` motivatsion transformatsiyasina, ha`reket ha`m 
so`ylewdin` buziliwina alip keledi. Ayirim waqitlari napryajenie insan is-ha`reketine unamli ta`sir 
etedi. 
Stress organizmnin` o`mir su`riwinin` o`zgeriwshen` jag`daylarina maslasiwi ushin za`ru`r. Stress 
haqqindag`i ta`limattin` tiykarin saliwshi «Sel`enin` pikirinshe, stress o`z rawajlaniwinda u`sh 
basqishtan o`tedi- 1) «qa`weterleni reaktsiyasi», bunda organizmnin` qorg`awshi ku`shleri 
mobilizitsiyalanadi 2) «qàrsilasiw basqishi», bunda stressorg`a toliq maslasiw sa`wlelenedi 3) 
«ha`lsirew basqishi» eger stressor ku`shli bolsa ha`m adamg`a uzaq waqit ta`sir etse bunnan qashiw 
kerek. 
Adam stress penen o`zi qalay gu`resiwi memkin degen sorawg`a «Sele bilay juwap beredi» 
Fizikaliq jedellik ja`rdem beredi, biraq tek bunin` o`zi jetkilikli emes. En` a`hmiyetlisi-jasaw «minez-
quliq kodeksi»ne iye boliw. O`zin`izge «maqset port»in tabin`-bul ilaji bolg`ansha ko`birek adamlarg`a 
miyrimlilik payda etedi, ko`birek dos arttirin`. . .Eger siz adamlarg`a kerek bolsan`iz, za`ru`r boslan`iz, 
siz qutqarilg`an esaplanasiz». 
Sezim-adam ta`repinen shinliqtin` predmet ha`m qubilislarina o`z qatnasinin` bastan keshiriwinin` 
tiykarg`i formalarinin` biri, ol salistirmali tu`rde tu`raqliliq ha`m bekkemlilik penen ajiraladi. Insan 
sezimi emotsiyalardin` uliwmalasiwi sipatinda payda boladi-sezimlerdin` payda boliwi ha`m 
rawajlaniwi turaqli emotsional qatnaslardin` qa`liplesiwin bildiredi. Aniq du`zilgen jag`dayda 
predmetlerdin` jag`dayliq a`hmiyetin sa`wlelendiriwshi jag`dayliq emotsiyalar ha`m affektlerden 
pariqli ra`wishte sezimler turaqli motivatsiyaliq a`hmiyetke iye qubilislardi ayiradi. 
Jag`dayliq ha`m turaqli emotsional bastan keshiriwlerdin` sa`ykes emesligi psixologiyada 
sezimlerdin` ambivalentligi degen atalg`an. Bastan keshiriwlerdin` ambivalentligi jiyi ayirim turmis 
reallarina ha`m o`tkinshi jag`dayg`a emotsional reaktsiyanin` turaqli emotsional qatnaslardin` say 
kelmewinde payda boladi (misali, eger unamli bahalanatug`in adamlar, doslar adamg`a diqqatsiz bolsa,
ashiwi keliwi).