Umurtqasizlar zoologiyasidan

Foraminiferalaming 
tuzilishi 
va 
rivojlanish 
jarayonlari
sxemasini albomga chizib oling va bilimingizni nazorat qilish uchun
quyidagi test topshiriqlariga javob bering. C=17.
1. Foraminiferalar qayerlarda yashaydi? A-chuchuk suvlarda, B- 
dengizlarda, V-soylarda, G-okeanlarda, D-asosan suv tubida, E-asosan 
suv yuzasida, J-asosan bentos holda, Z-asosan plankton holda.
2. Foraminiferalaming chig‘anog‘i nimadan tashkil topgan? A- 
organik 
moddalardan, 
B-qum 
zarrachalaridan, 
V-ohakdan, 
G- 
chig‘anog‘i yo‘q.
3. Foraminiferalar qanday ko'payadi? A-oddiy ikkiga bo'linib, B- 
jinssiz ko‘pga bo‘linib, ya’ni shizogoniya yo‘li bilan, V-jinsiy gametalar 
hosil qilib, G-gallanib ko‘payadi, D-gallanmasdan ko‘payadi, E-faqat 
jinssiz kurtaklanib ko‘payadi.
4. Foraminiferalaming chig‘anog‘i necha xonali boMadi? A-bir 
xonali, B-ikki xonali, V-ko‘p xonali, G-uch xonali.
5. Qaysi shaharlardagi qadimiy binolar foraminiferalar chig‘anog‘i 
bo‘lmish ohaktoshlardan qurilgan? A-Boku, V-Toshkent, V-Yerevan, G- 
Misr, D-Moskva, E-Dushanbe, J-Sevastopol, Z-Rim, I-Ashxabod, K- 
Vena, M-Bishkek, N-Samarqand.
5-mashg‘ulot. Gregarinalarniug asosiy tuzilish xususiyatlari
Gregarinaning sistematik holati
Tip. Apikomplekslar-Apicomplexa
Sinf. Sporaiilar-Sporozoa
Turkum. Haqiqiy gregarinalar-Eugregarinida
Vakil. Gregarina-Gregarina blattarum
Kerakli materiallar va jihozlar:
Tirik qora suvaraklar, efir yoki 
xloroform, mikroskoplar, gregarina tuzilishini aks ettiruvchi jadvallar, 
o‘tkir uchli qaychilar, qisqichlar, soat oynalari, buyum va qoplag‘ich 
oynalar, to‘g‘nag‘ichlar, flziologik eritma, tomizgichlar, suvarak ichki 
organlarini ochish uchun vannachalar, preparoval ninalar.
M avzuning maqsadi:
Gregarinalaming tuzilishi va rivojlanish 
siklini o'rganish.
30

---

Identiv o ‘quv maqsadlari:
1. Gregarinalaming tuzilishini bayon qila oladi.
2. Gregarinalaming ko‘payishi va rivojlanish jarayonini izohlay 
oladi.
Mavzuning qisqacha mazmuni.
Gregarinalar apikomplekslar 
orasida nisbatan yirikroq bo‘lib, uzunligi 0,1 mm dan 16 mm gacha 
bo‘ladi. Ular faqat umurtqasiz hayvonlardan-suvaraklar, mitalar, 
ninachilar va plastinka mo‘ylovli qo'ngizlar lichinkalarining ichagida, 
ba'zan tana bo‘shlig‘ida parazitlik qiladi. Parazit bo‘lib hayot 
kechirganligi uchun ularda og‘iz, ovqatni hazm qiluvchi va qisqamvchi 
vakuolalari boimaydi.
Gregarinalar tayyor ovqatni butun tana yuzasi bilan shimib 
(osmotik yo‘l bilan) oziqlanadi.
Gregarina tanasining shakli uzun chuvalchangsimon bo‘lib, 3 
qismdan iborat: oldingi qismi epimerit, o‘rta qismi protomerit va 
keyingi qismi deytomerit deyiladi, unda bitta yadro joylashgan (11- 
rasm).
11-rasm.