Unaslıq fakultəsi 374-cü qrup üçün “Mülkü müdafi



Yüklə 79,87 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix25.04.2017
ölçüsü79,87 Kb.
#15756

 



 

Ə

mtəəşunaslıq fakultəsi 374-cü qrup  üçün “Mülkü müdafiə”  və 

“Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” fənnindən imtahan suallarının 

cavabları 

“Mülki Müdafiə” 

1. FH-lər nəyə deyilir ? 

FH-lər insan tələfatına, insanların səhhətinə və ya ətraf mühütə ziyan vurulmasına, 

ə

həmiyyətli  maddi  itkilərə    və  insanların  həyat  fəaliyyəti  şəraitinin  pozulmasına 



səbəb  ola  biləcək  və  ya  səbəb  olmuş  hərbi  əməliyyatlar,  qəza,  təbii  və  ya  dicər 

fəlakət nəticəsində müəyyən ərazidə  yaranmış vəziyyətdir.  



2. Sülh dövründəki FH-lər hansılardır ? 

Təbii xarakterli FH  ,  Tefnogen xarakterli  FH ,   Bioloji  xarakterli  FH , 

Ekoloji  xarakterli  FH ,  Sosial  xarakterli  FH. 

 

3. Bioloji xarakterli  FH-lər necə baş verə bilər  ?  

Yerin (Torpağın, yer təkinin və səthinin) vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar FH-

lar;    


Atmosferin  (mühütün  )  tərkibi  və  xassələrinin  dəyişməsi  ilə  əlaqədar  FH-lər  

(iqlimin kəskin  dəyişməsi,  şəhərlərdə oksigen azlığı və s. ); 

Hidrosferin  (su  mühütünün)    vəziyyətinin  dəyişməsi  ilə  əlaqədar    FH-lər    (su 

mənbələrinin quruması, çirklənməsi və ş.)   



4.  ldrım hansı təsirləri  törədir  ? 

nsanları,  heyvanları    məhv  edir,    yanğınlar  törədir,    elektrik    şəbəkələrini 

zədələyir. 

5. Geofiziki  FH-lər hansılardır ? Onların səbəbləri. 

Zəlzələlər,  vülkan  püskürmələri.    Zəlzələ  yerin  dərinliklərində,  tərkində  dağ 

süxurlarının  yerdəyişməsindən  ,  kəskin  sürətlə  dağılmasından  ,  yer  qabığının 

müəyyən  səthinin    titrəməsi  nəticəsində  yerin  altında  və  üstündə    çatların  əmələ 

gəlməsindən  ibarətdir.    Bu  zaman    yaranan  təkanlar  və  titrəyişlər  binalara  öz 

təsirini  göstərir.  Zəlzələ  ocağı  həndəvərində  yeraltı  təkanın  gücü  ən  çox  olan 

sahəyə  zəlzələ  mərkəzi  deyilir.  Vülkanın  qızğın  qırıntılarının  yer  səthinə  axması, 


 

maqmanın  sürətlə  çıxması,  hansı  ki  yer  səthinə  axdıqdan  sonra  lavaya  çevrilir.  



vülkan püskürməsi bir neçə saat və ya  bir neçə il ola bilər. 

 

6. F H-lər hansı əsas əlamətlərə görə təsnifat olunurlar? 

FH-lər asagıdakı əlamətlərə görə təsnifat olunurlar: 

1.Təsir dairəsinə görə (əhatə etdiyi ərazi), 

2.Həlak olunanların sayina görə (FH-nin dərəcəsinə görə, həlak olanların sayına görə), 

3.Zərər çəkən əhalinin sayına görə (təhlükə potensialının kəmiyyətinə görə), 

4.Zərərin dəyərinə görə (zərərin həcminə görə və FH-ın xarakterinə görə). 



7.  Təsir  dairəsinə  görə  və  nəticələrin  ağırlığı  üzrə  FH-lər  nə  cür  təsnifat 

olunurlar? 

Təsir dairəsinə görə olur: 

1.Lokal (qismi və ya kiçik ərazidə baş vermiş).  ş yerində, mənzildə, 

2.Obyekt miqiyaslı (yəni səciyyəli) sənaye obyektlərində, bina və qurğu hüdudlarında, 

3.Yerli (ancaq yaşayış məntəqəsində,xalq təsərrufatının yalnız bir sahəsində) 

4.Regional (bir necə sənaye və ya kənd təsərrüfatı rayonlarında) bütünlüklə şəhəri və 

onun ətrafını əhatə edir, 

5.Milli (miqiyaslı hadisələr) respublikanın böyük ərazisini əhatə edən, 

6.Qlobal- bir ölkənin ərazisində baş verən və qonşu ölkələrə də yayılan FH. 

8. Baş vermə sahələrinə görə FH-lər nə cür olurlar? 

Baş vermə sahələrinə görə FH-lər olurlar: 

1.Təbii fəlakətlər- daşkın ,sel, zəlzələ, vulkan ,meşə yanğınları, 

2.Texnogen qəzalar- qisa qapanma ,yanğin, partlayış. 

3.Ekoloji- torpaq eroziyası, meşələrin qırılması, şirin suların azalması, dəniz sularının 

çirklənməsi,qlobal istiləşmə və.s.  

4.Sosial - peşə əlamətinə, dini əlamət üzrə ,qohumluq əlaməti üzrə olan FH-lər, 

5.Hərbi-siyasi,  millətlərarası münaqişələr, müharibələr və. s. 



9.Ekoloji xarakterli FH-lər hansılardır? Onları xarakterizə edin. 

 

Ekoloji xarakterli FH-lər bunlardır: 



1.Yerin (torpağin)vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar FH-lər, 

2.Atmosferin (mühitin) tərkibi və xassələrinin dəyişməsi ilə əlaqədar FH-lər, 

3.Hidrosferin (su mühitinin ) vəziyyətinin dəyişilməsi ilə əlaqədar FH-lər, 

4.Biosferin vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar FH-lər. 



10. Münaqişəli FH-lərə hansı hadisıləri aid etmək olar? Onları xarakterizə edin. 

Münaqişəli FH-lərə hərbi toqquşmalar, ekstremist siyasi mübarizə, sosial partlayişlar, 

milli və dini münaqişələr, terrorizm, tuğyan edən cinayətkarlıq və. s. aid etmək olar. 

Bu  münaqişələr  bir  ölkə  daxilində  və  ya  ölkələr  arasında  baş  verə  bilər.  Müasir 

dövürdə baş verən müharibələri misal qətirmək olar. 

11.Mülki  müdafiə  ilk  dəfə  hansə  ölkədə  yaranıb?  Azəraycan  Respublikasında 

MM-ə ilə bağlı hansı əsasnamə, qanunlar və qərarlar qəbul olunub? 

Mülki  müdafiə  ilk  dəfə  Fransanın  Paris  şəhərində  1931-ci  ildə  general  Sant  Pol 

tərəfindən,  bir  qurum  kimi  yaradilmışdı.  Azərbaycanda  1992-ci  il  31  iyulda  Mülki 

müdafiə  haqqında  əsasnamə  qəbul  edilmişdi.3  noyabr  1993-cü  il  tarixindən 

Azərbaycan  bu  təşkilatın  üzvidir.  19  aprel  2006-ci  il  tarixində  FHN  haqqında 

ə

sasnamə qəbul edilmiş, nazirliyin strukturunu və işçilərin say həddini təsdiq etmişdi. 



29  dekabr  2006-ci  ildə  Azərbaycan  Respublikasının  FHN-nin  fəaliyyətini  təmin 

etmişdir. 



12.  Dövlət  Mülki  müdafiə  sistemi  hansı  bölmələrdən  (fəsilələrdən)  ibarətdir? 

Onları xarakterizə edin. 

Dövlət Mülki Müdafiə sistemi aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir 

1.Ərazi üzrə bölmə 

A)Naxçivan MR B) Şəhərlər C) Rayonlar D) Təsərrüfat obyektləri 

2. stehsalat sahəsi üzrə 

A)Nazirliklər (idarələr şirkətlər)  B)Təsərrüfat obyektləri 



13.Azərbaycan  Respublikasının  FHN-nin  Mülki  Müdafiə  üzrə  əsas  vəzifələri 

hansılardır? Onları xarakterizə edin . 

1.  Əhalinin  FH-da  mühafizəyə  və  düzqün  fəaliyyətə  hazırlanmasını  təşkil  etmək  və 

ona nəzarəti təşkil etmək. 


 

2.Təhlükə  barədə  vaxtında  xəbərdarlıq  etmək  və  xəbərdarlıq  sisteminin  daimi  hazır 



olmasını təşkil etmık, 

3.FH-da əhalinin həyat fəaliyyətini təşkil etmək , 

4.FH-da  xilas  etmə  işlərini  təşkil  etmək  və  onları  idarə  etmək,  nəzərdə  tutulan 

qüvvələrin hazırlanması . 



14. Mülkü Müdafiənin təşkilində Dövlətin vəzifələri ? 

Ə

traf  mühitdə və  təhlükə  potensiallı  obyektlərdə  müşahidə və  nəzarəti  təşkil  etmək,  



yarana  biləcək  vəziyyəti  proqnozlaşdırmaq    və  qiymətləndirmək.    FH-ın  qarşısını 

almaq  üçün profilaktik tədbirlər görmək.  Əhaliyə  yardım üçün  lazımı maddi-texniki  

vəsait  ehtiyatları  yaratmaq,    FH-lar  barədə  xəbər  və  məlumatları  əhaliyə  vaxtında 

çatdırilmasını  təmin  etmək.  FH-ın  aradan  qaldırılması  işini  təşkil  etmək  və  ona 

rəhbərlik  etmək. 

15. Mülki Müdafiə üzrə hüquqi şəxslərin vəzifələri ? 

FH-ın nəticəsindən   əhalinin  və təsərrüfat  obyektlərinin  mühafizə edilməsi.  Sülh və 

müharibə  dövrlərində    adamların  həyatı,    sağlamlığı  üçün  təhlükə  yarandığı  barədə 

ə

halini vaxtında xəbərdar  edilməsi. Qəza,  xilasetmə  və dicər təxirəsalınmaz işlərin 



təşkili  və  yernə  yetirilməsi,  müvafiq  mühafizə    və  fəaliyyət  üsullarının  əhaliyə 

öyrədilməsinin  təşkili.    Mülkü  müdafiənin  mühəndi-texniki    və  dicər    tədbirlərinin  

hazırlanmasında həyata keçirilməsində iştirak etmək. 

16.Sülh dövründəki FH-lar nəyə deyilir ? 

Hər  cür  təbii  fəlakət  və  istehsalat  qəzası  nəticəsində  yaranan  vəziyyətə  sülh 

dövründəki fövqəladə hall deyilir. Sənaye qəzaları, təbii fəlakətlər, məişət hadisələri  

qəzaları bura aiddir. Ekoloji və təbii xarakterli FH-də sülh dövründə baş verirlər. 



17. Respublikamızın ərazisində hansı FH-lərin baş vermə ehtimalı var? 

Azərbaycan Respublikasının ərazisindıə mənşəyinə görə: 

1)kortəbii FH-ar(yəni təbii xarakterli) ola bilər, 

2)texnogen FH-lar (sənaye məişət qəzaları) mümkündir, 

3)ekoloji FH-lar (dənizin çirklənməsi, meşə ynğınları, ozon dəliklərinin yaranması və. 

s .) mövcud ola bilər. 



18.  Fiziki-coğrafi  şəraitə  görə  Azərbaycan  Respublikasının  ərazisi  üçün  ə

səciyəvi olan təbii fəlakətlər hansılardır ? 

Fiziki-coğrafi şəraitə görə Azərbaycan Respublikasının ərazisi üçün ən səciyəvi olan 

təbii fəlakətlərdir (zəlzələ rayonları : Şamaxı, Qobustan; sel çayları: Kiş, Dəmiraparan 


 

çay;  sürüşmə  əraziləri:  smaillı,  Qusar  rayonları  və  s  ).  Ucqunlar  ,  marxallar,  meşə 



yanğınları və s.. 

19. Zəlzələ nədir? 

Zəlzələ  -  yerin  təkində  suxurların  yerdəyişməsi  sayəsində  ,  yer  qabığının  müəyyən 

sahələrinin  titrəməsidir.  Respublikamızın  ərazisi  zəlzələ  təhlükəli  (seysmik)  zona 

sayılır.  1989-cu  ildə  hazırlanmış  sonuncu  xəritəyə  görə,  ərazimizin  hər  yerində  8 

baladək. Rayonlar, Naxçivan MR ərazisi isə,  9 baladək zəlzələ ehtimallı zona sayılır. 

Zəlzələ 12 ballıq şkala ilə ölçülür. 



20.  Respublikamızın  ərazisində  ehtimal  olunan  texnogen  mənşəli  fövqəladə 

hallar hansılardır? 

Respublikamızın  ərazisində  texnogen  xarakterli  FH-lar  əsasən  güclü  istehsalat  və 

nəqliyyat  qəzalarıdır. Məişətdə  təhlükəsizlik  qaydalarını  pozarkən  (qaz  balonları  ilə, 

qışda  sobalarla  düzqün  rəftar  etmədikdə,  keyfiyyətsiz  texniki  vasitələrin  istifadə 

edilməsi,)sənayedə səriştəsizlik nəticəsində fövqəladə hadisələr baş verə bilər. 

 

“Həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi” 



1. Kimyəvi ziyanlı maddələrə hansı vasitələr daxildir? 

Onlar,  kimyəvi  ziyanlı  (təhlükəli)  maddələr  olub,  yaşadığımız  mühitə,  insanların 

təbiətlə düzgün rəfdar etmədiyi zaman baş verir. Bu maddələr, təbii və antropogen 

xarakterli olurlar. 



2. Məişət mühitində istifadə edilən bioloji aktiv maddələrə nələr daxildir? 

Onlardan:  sabun,  yuyucu  tozlar,  şampun,  müxtəlif  bioaktif  əlavələri  və  digərləri 

mövcuddur.  Müvafiq  olaraq  göstərdiyimiz  bioloji  aktiv  maddələrdən  ən  geniş  və 

sərfəli  istifadə  olunan  maddələrdən  yuyucu  tozları  və  müxtəlif  növ,  həmçinin 

məqsəd  yönlü sabunları göstərmək olar.    

3. “Binar” tipli zəhərləyici maddələr hancı xassələrə malikdirlər? 

Onlar  qaz,  yaxud  qarışıq,  az  zəhərli,  yaxud  təhlükəsiz  kimyəvi  maddələr  olub, 

birləşməsi  nəticəsində  ən  kəskin  toksikoloji  xarakterli  zəhərləyici  maddəyə 

çevrilmə  qabiliyətinə  malikdir.  Bu  tipli  maddələr,  daşınma  və  anbarlarda  uzun 

müddət  saxlanılan  zaman,  insanların  həyat  fəaliyyətinə  heç  bir  təhlükə  yaratmır. 

Tətbiq  edildikdə  isə  külli  miqdarda  insanları  və  heyvanları  məhv  etmə  imkanına 

malikdir.  

 

4. Kimyəvi ziyanlı maddələəsasən hansı mühitdə yayılırlar? 



 

Onlar    atmosfera,  hidrosfera  və  litasferada  yayılma  ehtimallı  olurlar.  Əsasən 



havanın  istiləşdiyi  dövrdə,  ilin  yaz,  yay  və  payız  fəsillərində  daha  kəskin  təsirə 

malik olub, uzun müddət soyuq mühitdə təsir göstərmə xüsusiyyətlərinə malikdir.  



5.  Kimyəvi  təhlükəli  maddələrlə  zəhərlənmiş  ərazi  və  xəstəlik  necə 

adlandırılır? 

Bioqeokimyəvi  zəhərlənmiş    ərazi,  həmçinin  xəstəlik  spesifik  olaraq  havanın 

tərkibinin  və  torpağın  temperaturasının  dəyişməsi  əsasında  baş  verir.  Mühitdə 

havanın  cərəyan  etməsindən  asılı  olaraq,  müxtəlif  sürətlə  və  geniş  miqyasda 

yayılma imkanına malikdir. 

6. Səs-küy nədir və onun insan orqanizminə təsiri? 

Səs-küy  istehsalatda  akustik  tezlik-titrəyişlər  olub,  nəhəng  mexanizmlərin  əmələ 

gətirdikləri  yüksək  tezlikli  dalğalar  başa  düşülür.  Onlar  öz  növbəsində  insanların 

sinir sisteminə-səhhətinə güclü təsir göstərir. 



7. Dalğaların uzunluğu necə başa düşülür? 

Dalğaların  titrəyişi  dövründə,  müəyyən  zaman  ərzində  qət  etdiyi  məsafə  nəzərdə 

tutulur. Bu dalğalar mühitdən və təbiətin relefindən asılı olaraq dalğaların yayılma 

ampilitudalarına malikdirlər. 



8. Müxtəlif mühitdə səsin yayılma surəti nə qədərdir? 

Onun havada sürəti 330 m/san, suda 1400m/san, polad metalında isə 5 000 m/san 

qəbul  edilir.  Bu  rəqəmlər  ümumi  fizika  qanuna  əsasən  qəbul  edilmişdir.  Yerin 

akustikasından asılı olaraq mühitə səsin yayılması ehtimalı müxtəlifdir. 



9.  Səs-küyün  hansı  göstəriciləri  insan  orqanizminə  daha  kəskin  tibbi 

fəsadlarla nəticələnir? 

Tibb elmi müəyyən etmişdirki, 16 qers tezlikdən az infrosəs dalğalar eşidilmədən 

və  görünmədən  ən  azı  7  nəfər  insana  dərin  izaholunmaz  qorxu  və  sıxıntı  əmələ 

gətirmə imkanına malikdir.  



10. Ultrasəsin təsir dərəcəsi nədən asılıdır? 

nsanlara  və  mühitə  ultrasəsin  təsir  dərəcəsi  onun  intensivliyindən  və  təsir 

müddətindən  asılıdır.  Müvafiq  olaraq  səs-küy  və  titrəyişlərin  təsiri  nəticəsində 

maksimal  sənaye  zəhərləri  əmələ  gətirir.  nsanların  iş  qabiliyyətini  azaldaraq, 

ümumi səhhətinə pis təsir göstərir. 

11.  stehsalatda elektrik təhlükəsi necə başa düşülür? 

stehsalatda ehtimal olunan elektrik cərəyanının təhlükəsi 100ma (ampermetr) artıq 

olduqda ölümlə nəticələnə bilər. Müvafiq olaraq bu rəqəmi bilərək, hər bir ictehsal 


 

müəssələrində  xüsusi  yüksək  tezlikli  elektrik  cərəyanlarının  yer  ilə  əlaqəsini 



saxlamaq üçün qurğulardan istifadə olunur.  

12.  stehsalatda insan orqanizmi tərəfindən hiss edilən cərəyanın miqdarı? 

nsan orqanizminə təsir edən təhlükəsiz cərəyan 1 ma, 12-15 ma olduqda, onların 

ə

zələ  nahiyəsi  sıxılaraq,  naqillərdən  qopa  bilmirlər.  Bu  halda  mütləq  əlavə 



köməkdən istifadə olunmalıdır. 

13.  stehsalatda hansı növ cərəyanlar istifadə olunurlar? 

Nəhəng  istehsal  müəssisələrində  adətən  hər  iki  növ  dəyişən  və  sabit  cərəyan 

növlərindən  istifadə  olunur.  Amma  istifadə  olunan,  dəyişən  cərəyan  növü  sabit 

cərəyan növündən insanların həyat fəaliyyəti üçün daha çox təhlükəlidir.  Xüsusən, 

insanların  həyatı  üçün  daha  təhlükəsiz  “lyuminesensiya”(  gündüz  işığı)  hesab 

edilir.   

 

14.  nsanlara elektrik cərəyanının təsiri necə xarakterizə olunur? 

Elektrik  cərəyanının  insan  orqanizminə  təsir  amili  nəticəsində:  güclü  elektrik 

zərbəsi,  müxtəlif  nahiyələrdə  yanıqlar,  ürək  çatışmamazlığı,  daxili  üzvülərdə  isə 

kəskin qıcolmalar müşahidə olunur, həmçinin ölümlə nəticələnmə mövcuddur. 

 

15. Elektrik zərbənin və yanıqların hansı fəsadları ola bilər? 

 Elektrik  zərbənin  güclü  təsiri  nəticəsində  bədən  əzələləri  qıcıqlanaraq  kəskin  qıc 

olmaya,  tənəffüsün  və  ürəyin  dayanmasına  gətirib  çıxarır.  Elektrik  yanıqları  isə, 

bədəndən  cərəyan  keçdikdə,  əmələ  gələn  yüksək  temperatur  nəticəsində  müxtəlif 

dəri  nahiyələrində  qızartılar,  yanıqlar  və  suluqlar,  yaxud  dərinin  şişginliyi 

müşahidə olunur. 

 

 



16. Elektrik cərəyanı nədir? 

Elektrik cərəyanı – elektrik yüklərin naqillər vasitəsilə nizamlı hərəkətidir. 

Elektrik  cərəyanının  gücü  naqillərin  uclarındakı  potensiallar  fərqi  ilə  düz, 

materialların müqaviməti ilə tərs mütanasibdir. 

 

17. Elektrik cərəyanı necə təsir göstərir? 

nsan  elektrik  naqillərinə  toxunarkan,  özü  şəbəkə  naqillərinə  çevrilir.  O,  yer  ilə 

düzgün  təmasda  olmadıqda,  yəni  təcrid  (izole)  olunmadıqda,  onun  bədənindən 

elektrik cərəyanı keçərək, bədən müqavimətindən asılı olaraq təsir göstərir. 

 

18. Elektrik cərəyanının təsir dərəcəsi nədən asılıdır? 


 

Elektrik  cərəyanının  insan  orqanizminə  təsir  dərəcəsi,  orqanizmə  təsir  göstərən 



cərəyanın gücü, növü, təsir etmə müddəti, orqanizmdən keçmə yolları, insanın bu 

anda fiziki və psixoloji vəziyyətindən asılıdır.  

 

19. Elektrik cərəyanında mühafizə üsulları hansılardır? 

Elektrik  naqillərinin  açıq  hissələrinin  təcrid  edilməsi  –  elektrik  gərginliklərin 

təsirindən mühafizənin əsasını təşkil edir. 

-gərginlikləri  olmayan  digər  metal  cihazlarının  yerlə  əlaqələndirilməsi  insanların 

cərəyanla təmasda olduğu zaman təhlükəsizliyin təmininə zəmanət verir. 

Hər-bir təhlükə ehtimallı qurğularda xüsusi qoruyucular yerləşdirilməlidir. 

 

20.  nsan üçün təhlükəsiz gərginliklər nə qədərdir? 

  nsan  orqanizmi  üçün  təhlükəsiz  gərginlik  42  volt  az  qəbul  edilir.  stehsalatda 

təhlükəsiz gərginlik 12 volt və 36 volt nəzərdə tutulmuşdur. Texnoloji şəbəkələrdə 

127,  220  və  380  volt  gərginlikli  elektrik  cərəyanları  istifadə  edilir.  Onlar  eyni 

zamanda bir və iki fazalı gərginlik dəyişən cərəyan olurlar. 

 

21. Müharibə xarakterli fövqəladə hallar necə baş verir? 

Müharibə  mənşəli  fövqəladə  hallar  müharibə  dövründə  müxtəlif  kütləvi  qırğın 

silahlarının: nüvə silahları – (atom, hidrogen, neytron); 

Kimyəvi,  güclü  təsirə  malik  (zəhərləyici  maddələr),  bakterioloji  xəstəlik  törədici 

mikroblar və müxtəlif müasir hücum vasitələrdən istifadə edilməklə baş verir. 



22. Nüvə silahının zədələyici amilləri hansılardır, onları xarakterizə edin? 

a)zərbə dalğası (ölçü vahidi kq/sm2) izafi təzyiq, izafi təzyiqin sürəti, izafi təzyiqin 

təsiri müddəti ilə xarakterizə edilir.  nsanlarda kontuziya, əzinti və çıxıqlar yarana 

bilər. Obyektlərdə müxtəlif dərəcəli dağıntılar yaradır. 

b)işıq  şüalanması-  (ölçü  vahidi  kc/m2  və  ya  kal/sm2)  xarakterizə  edən  parametr- 

işıq  impulsudır,  onun  təsirindən-insanlarda  müxtəlif  dərəcədə  yanıqlar,  ətraf 

ə

razidə isə geniş yayılmış yanğınlar. 



c)nüfuz  edici  radiasiya  -  (ölçü  vahidi  Rentqen,  radian,  qrey),  onun  təsirindən 

insanlarda  müxtəlif  dərəcədə  şüa  xəstəliyi  yaranır.  Ətraf  ərazidə  isə  şüalanma 

müşahidə olunur. 

d)radioaktiv  zəhərlənmə  -  (ölçü  vahidi  Rentqen/saat).  nsanlarda  qemoqlobin 

azlığına  (leykemiya),  sümik  xərçənqi,  ağ  ciyər  xərçənqi  və  .s.  xəstəliklərə  səbəb 

olur. Ətraf ərazidə isə radioaktiv hissəciklərin təsirindən zəhərlənmə. 

е

)elektromaqnit  impulsu.  (ölçü  vahidi  volt).  Elektrik  cihazlarına  təsir  edir,  qısa 



qapanmaya səbəb olur. 

23. Kimyəvi zəhərli maddələrin növləri, onların insan orqanizminə təsiri? 

 

Kimyəvi  silahın  tədbiqi  nəticəsində  zəhərli  maddələrin  təsirindən  insanlarda 



müxtəlif zəhərlənmələr və qıcıqlanmalar yaranır, həmçinin insanların, heyvanların 

məhv olması ilə nəticələnir. 

-Sinir iflici təsirli ZM - zorin, zoman, V-qazlar; 

-Dəridə yaraçıxaran ZM - texniki iprit, azotlu iprit, lünzit; 

-Ümumzəhərləyici təsirli ZM - sianid turşusu, xlorsian; 

-Boğucu təsirli ZM- fosgen, difosgen; 

-Göz yaşardıcı qıcıqlandırıcı ZM - xlorasetofenon, S -ES və  BZ qazları, adamsit; 

 

24. Bioloji (bakterioloji ) silah nədir, onun əsasını nə təşkil edir? 

Bioloji  silahın  əsasını  infeksiya  xəstəlikləri  yaradan  mikroblar  və  onları  daşıyan 

vasitələr  təşkil  edir.  Bu  silah  -  bakterial  vasitələrə  və  onları  tətbiq  etmək  üçün 

işlədilən  döyüş  sürsatlarına,  cihaz  və  tərtibata  deyilir.  Bakterioloji  silahın  əsasını 

epidemioloji  xəstəlik  törədən  mikroblar,  viruslar,  göbələklər  və  onlardan  alınan 

zəhər- toksinlər təşkil edir. Bioloji silahın təsirindən aşağıdakılar yaranır: 

-Virusların yayılmasından - epidemiya, epizootiya, epifitotiya. 

-Mikrobların törətdiyi yoluxucu xəstəliklər və s. 



25. Müasir təsir edici (məhv edici) vasitələr hansılardır? 

Müasir məhv edici vasitələrə:  

yandırıcı  mərmilərdən:  ağ  və  qırmızı  fosfor,  napalmalar,  piroqelləri  gostərmək 

olar. Onların partlaması nəticəsində 1200

0

-də 2700


0

-dək temperatura əmələ gəlir. 

-20-40sm beton və zireh təbəqələrin dağıdılması üçün kumulyativ mərmilərdən,  

-insanların  kütləvi  məhv  edilməsi,  obyektlərin  geniş  miqyasda  dağıdılması 

məqsədilə tutumlu və vakkumlu mərmilərdən, 

-həmçinin yüksək dəqiqli lazer mərmilərindən və başqalarından istifadə olunur. 

 

26.  stehsalatda HFT nədir? 

 -  nsanların,  iqtisad  obyektlərinin    və  ərazinin  həmçinin  mühafizəsi  üsullarını 

öyrədən elm. 

- yaşayış mühitinin neqativ təsirinin amillərindən, insanları mühitdə mövcud olan 

halların təsirlərindən, təhlükələrdən və digər ziyanlardan kənarlaşdıraraq, mühitdə 

normal       - konfort şərait yaratmaqdan ibarətdir.  

-  ziyanlı  və  təhlükəli  faktorların  mənfi  nəticələrinin  və  təsirinin  aradan 

qaldırılması. 

- insanlar üçün normal, komfort iş və yaşayış mühitinin yaradılması. 

 

27. FH - larda əhalinin mühafizə üsulları hansılardır? 

-  Əhalinin sığınacaqlarda mühafizəsi. 

-  Əhalinin  radiasiya  əleyhinə  daldalanacaqlarda  və  sadə  sığınacaqlarda  

mühafizəsi.  


 

10 


- əhaliyə tənəffüs orqanlarını mühafizə etmək üçün - əleyhqazların, respiratorların, 

toza qarşı tənzif maskaların -ПTM-1 verilməsi.  

-  əhaliyə  fərdi  tibbi  mühafizə  vasitələrinin-  AИ-2  aptekçələrin,  sarğı 

materiallarının, fərdi kimya paketlərinin-  PP-8,  PP-9 verilməsi. 

- Əhalini təhlükəli ərazidən evakuasiyası və şəhərdən kənar ərazidə yerləşdirilməsi,  

28.  Kateqoriyaya  daxil  edilmiş  şəhərlərdən  əhalinin  evakuasiyası  üsulları 

hansılardır? 

- Evakuasiya toplanma  məntəqələrinin yaradılması,  insanların qeydə alınması və 

təhlükəsiz ərazilərə yola salınması,  

-  nsanların  qeydə  alınması  və  bütün  nəqliyyat  vasitələrindən  səmərəli  istifadə 

etməklə (hava, dəniz, avtomobil və s.) yola salınması,. 

- Əhalinin şəhərdən kənar ərazidə müvəqqəti məskunlaşdırılması. 

- Əhalinin şəhərdən kənar ərazidə yerli əhalinin evlərində, mənzillərində, mədəni – 

ictimai  binalarda,  sanatoriyalarda,  məktəblərdə  və  digər  xarakterli  müalicə  - 

yaşayış  mərkəzlərində  və    istisna  hallarda  əhali  kommunal  şəraitləri  olan 

çadırlardan istifadə olunmaqla yerləşdirilir. 



29. FH-da əmələ gələn ekstremal vəziyyət necə başa düşülür?  

-  nsanların dərk etmə qabiliyyətindən kənarda olan vəziyyətlər başa düşülür,  

- Onların cibgirlərdən mühafizə olunması. 

- Onların narkomanlardan mühafizə olunması. 

- Onların sərxoşlardan mühafizə olunması. 

- Onların özlərinin kütlələrin içində aparmaq bacarığı.  

- Onların nəqliyyat qəzaları zamanı özlərini aparmaq bacarığı. 

30.  Şəhərdən  kənar  ərazidə  əhalinin  təhlükəsizliyini  təmin  etmək  üsulları 

hansılardır? 

Bu məqsədə nail olmaq üçün ərazidə: 

-  ctimai assaişin mühafizəsi qruplarının yaradılması. 

- xalq nəzarətçiləri qruplarının yaradılması. 

- Yanğından mühafizə qruplarının yaradılması. 

- Polis postlarının təyin edilməsi. 



- Təhlükəli yerlərdə müşahidə kameralarının qoyulması. 

 

Yüklə 79,87 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin