Universitét (olmoncha Universität soʻzidan, u esa oʻz navbatida lotincha universitas magistrorum et scholarium — «oʻqituvchilar va olimlar jamoati» iborasidan kelib chiqqan)

Ta'limdagi qarashlarning bo‘linishi

O‘rta asrlarda universitet talabalari, asosan, tibbiyot, huquq va ideologiyani o‘qishgan. Yevropada yoshlar universitet ta'limiga o‘tishdan oldin «trivium» guruhidagi grammatika, ritorika, mantiq fanlarini va «kvadrium» guruhiga kiruvchi arifmetika, geometriya, musiqa, astronomiya fanlarini o‘qishi lozim bo‘lgan.

Foto: proradiomayak.ru

Gumanizm, ma'rifat, islohot va inqilob atamalari ham o‘rta asrlar universitetlaridagi izlanishlar tufayli yuzaga kelgan atamalar hisoblanadi.

18-asrdan boshlab universitetlar o‘z ilmiy nashrlarini chop eta boshlagan. 19-asrdan esa universitetlar uchun german va fransuz modeli ishlab chiqiladi.

Germaniyaning Gumbolt modeli Vilgelm fon Gumbolt tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, unda universitetlarning leksiya, seminar va laboratoriya mashg‘ulotlarida qatnashishi erkin bo‘lishi kerak, degan qarash ilgari surilgan.

Fransuz modelida esa universitet qat'iy nazoratda bo‘lishi, tartib-qoida birinchi o‘rinda turishi kerak, degan g‘oya markaziy o‘rinni egallagan.

19-asrgacha Yevropa universitetlarida diniy ta'lim ustuvor bo‘lgan, keyin aniq fanlarga e'tibor kuchaygan. Shunday vaziyatda german universtitetlar modeli ham ommalashib ketadi.