Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

2.5. Talabning holati va rivojlanishiga ko‘ra
marketing turlari14
M arketing talabni qondirishga qaratilgan faoliyat b o iib g in a qol- 
may, balki talabga ta ’sir ham qilishdir. Bu ta ’sir qanday b o iish i kerak
14 1078. М аркети н г фаолияти и стеъм олчилар талабини урганнш , БМ И ва М Д лар буй и ча 
тавсия ки линган 15 м инг ном даги мавзулардан. Т.: Т Д И У , 2005.
38

---

yoki boshqa mahsulotlar ishlab chiqarishga o ‘tish va yangi talabni 
vujudga keltirish kerakmi? M arketing faoliyatining bu aniq maqsadlarini 
-bozorda mavjud bo ‘lgan vaziyatni hisobga olish bilan, xaridorlar qizi- 
qishini tahlil qilish bilan aniqlanadi. Talab marketing maqsadini, shu 
bilan birga, kerakli marketing strategiyasini tanlashga imkon beradi. Bir 
necha talab darajasini va unga mos keluvchi bir qancha strategiyasini 
alohida ajratib k o ‘rsatish mumkin. Quyidagi talab darajasi va unga mos 
keluvchi marketing strategiyasini k o ‘rib chiqamiz:
1 Salbiy talab. Agar xaridorlaming k o ‘pchilik qismi tovam i qabul 
qilmasa va undan qochsa, bozor salbiy talab vaziyatida bo‘ladi. M arke­
ting xizmatlarining vazifasi - nima uchun bozor tovami qabul qilma- 
yapti, marketing dasturi tovarlam i mukammallashtirish orqali, narxlami 
pasaytirish orqali tovarga bo‘lgan qarashlami o ‘zgartirish mumkinligini 
tahlil qilish va talabni yanada faol qo'llab-quw atlashdir.
1.Mavjud bo‘lmagan talab. 
Iste’m olchilar tovar bilan qiziqmaslik- 
lari va e ’tibor bermasliklari mumkin. Bu holda marketingning vazifasi -
xaridorlarda ushbu tovarga nisbatan qiziqish uyg‘otishdir.
2.Yashirin talab. 
K o‘pgina iste’molchilar bozorda mavjud bo'lgan 
tovarlar va xizmatlar bilan qondirilishi mumkin bo‘lmagan talabga ega 
boiad ilar. Bu holda marketingning vazifasi - potensial bozor hajmini 
aniqlash va talabni qondirishga qodir b o ‘lgan samarali tovarlar yara- 
tishdan iborat.