Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

• business-to-business 
(B2B) marketing tadqiqotlari yoki muqobil 
ravishda, metodologik jihatdan:
• sifatli(mahsulot sifatiga oid) marketing tadqiqotlari;
• miqdoriy marketing tadqiqotlari;
• miqdoriy tadqiqot m a’lumotni tahlil qilish uchun ishlatilishi 
mumkin b o ‘lgan grafiklar, jadvallar yoki diagrammalar kabi raqamli 
shaklda taqdim etiladi.
• sifatli tadqiqot iste’molchi idroklari haqida m a’lumot beradi, 
masalan:
• xaridorlar mahsulotlar va xizmatlar haqida qanday flkrda;
• iste’molchilarga nima yoqadi yoki yoqmaydi;
• yangi mahsulotdan nima kutishmoqda.
Iste’molchi marketing tadqiqotlari bozor iqtisodiyoti sharoitida 
iste’m olchilaming afzalliklari, munosabati va xatti-harakatlarini tushu- 
nishga qaratilgan qo‘llaniladigan sotsiologiyaning bir shakli bo'Iib, m ar­
keting kompaniyalarining samaradorligi va qiyosiy muvaffaqiyatini 
tushunishga qaratilgan. 1923-yilda ACNielsen kompaniyasini ta ’sis etish 
bilan Artur Nilsen tomonidan iste’molchi marketing tadqiqotlari sohasi 
statistik fan sifatida namoyon bo‘ldi.20
19 M cD onald, M alcolm (2007), 
M a rketin g P lans
(6 th ed ), O xford, England: B utterw orth- 
H einem ann, ISB N 978-0-7506-8386-9
2°h ttp :/A vw w .nielsenm edia.com /nc/portal/site/P ublic/m enuitem .d7deb7344c5a8fle818e6cl047a0
62a0/?vgnextoid -1 0 0 9 7 f5 e8 2 8 5 4 0 1 0 V g n V C M 1 0 0 0 0 0 8 8 0 a2 6 0 aR C R D
44

---

Marketing tadqiqotlarining kelib chiqishi va rivojlanishi Angliyaga 
borib taqaladi. Professor Artur Bovie 1911-yilda tasodifiy tanlov usulini 
q o ilag an va "Working Class Households" deb nomlangan maqola chop 
etadi. Keyinchalik u "marketing tadqiqotlari otasi" sifatida tanilgan 
nemis prof. Whilhelm Vershofen tomonidan rivojlantiriladi.
Shunday qilib, marketing tadqiqotlari marketing muammolarini 
aniqlash va hal etish bilan b o g iiq qarorlar qabul qilishda boshqaruvga 
yordam berish maqsadida axborotni tizimli va obyektiv identifikatsiya 
qilish, to ‘plash, tahlil qilish va joriy qilish sifatida ham tavsiflanishi 
mumkin.21 M arketing tadqiqotining maqsadi - bozor, raqobatchilar, 
iste’molchilar, mahsulot yoki xizmatlar haqida foydali m aium otlarga 
ega b o iis h va samarali boshqaruvni ta’minlashdir.