13
Qurilmaning ishlash prinsipi quyidagilardan iborat: termoparalarda hosil
bo‘ladigan termotok ramalari tok kuchiga proporsional bo‘lgan burchakka
o‘giriladigan ko‘zguli galvanometrga beriladi. Yoritgichlardan keladigan yorug‘lik
nurlari galvanometrlar ramalarida yorug‘lik nurlari galvanometrlar ramalarida
mahkamlangan ko‘zgularda fokuslanadi, ularda aks etadi va yorug‘lik
nurlarini
fotokamera tirqishiga, shuningdek, vizual kuzatish shkalasiga yo‘naltiruvi uch
ko‘zguli tizimdan o‘tadi. Fotoqog‘oz bilan qoplangan fotokamera barabani reduktor
va friksion uzatgich orqali sinxron elektrodvigatel yordamida aylantiriladi. Pech
qizigan sari va termotokning ko‘payishi bilan galvanometrlar ko‘zgulari
aylanadi,hamda baraban fotoqog‘ozi bo‘yicha yorug‘lik nurlarining harakatini
keltirib chiqaradi. Fotoqog‘ozdagi nurlar izi ikkita egri chiziqlar yozuvidan iborat.
Qizdirish pechi ichida qizdiruvchi element joylashgan ichki termoizolatsiyali
metall g‘ilofdan iborat. Zarur haroratga bog‘liq holda, qizdiruvchi sifatida nixromli
(1000
0
S gacha),№2-son qotishmadan (1200
0
S gacha) va diametri 0,5-1 mm bo‘lgan
platinali rodiy simli (1500
0
S gacha), shuningdek, tegishli diametr va uzunlikdagi
silitli va karborundli o‘zaklar (1500
0
S gacha) xizmat qilishi mumkin. Yanada yuqori
haroratlarga erishish uchun (2000-2400
0
S) qizdiruvchi sifatida elektr grafitdan
yo‘niladigan trubalardan foydalaniladi. SO
2
, N
2
, SO
2
, H
2
O bug‘lari
muhitida ishlash
uchun mo‘ljallangan pechlar xam ma’lum.
Tigellar metall (po‘lat, nikel, mis, kumush, platina, turli qotishmalar), keramika
(farfor, korund), ba’zi hollarda esa, issiqlikka chidamli shisha va grafitdan
tayyorlanadi. Metall tigellarning tayyorlanishi juda oddiy, ammo
ular juda issiqlik
o‘tkazuvchan, bu termogrammadagi harorat cho‘qqisini ancha uzaytiradi. Keramik
(sopol) tigellar issiqlikni kamroq o‘tkazadi. Metall tigellardan 1000-1200
0
S
haroratgacha, keramik (sopol) tigellardan – 1500
0
S va undan yuqori haroratda
foydalaniladi. Tigellar bu asbobning sezgirligini kamaytirmaslik uchun kamroq
issiqlik sig‘imiga ega materialdan tayyorlanadi.
Har bir muayyan holda o‘rganilayotgan materialning xususiyatlariga bog‘liq
holda tutqichning turini tanlash to‘g‘riroqdir.
Termoparalar qayd qiluvchi asboblar tomonidan qayd qilinadigan EYuKning
datchiklari hisoblanadi. Termoparalar materialiga qo‘yiladigan asosiy talab –
o‘rganilayotgan modda bilan kimyoviy o‘zaro ta’sirining bo‘lmasligi. Tadqiqot
ishlari amaliyotida eng ko‘p 1000
0
S haroratgacha konstantali misli, konstantali
14
temirli, alyumelli xromelli, nikel – nixromli
termoparalardan foydalaniladi, 1300-
1500
0
S haroratgacha platinali va platina – platinorodiyli va 2000
0
S haroratdan yuqori
– volfram – molibdenli termoparalardan foydalaniladi. Shu maqsadda termoparalarni
tayyorlash uchun ingichka simdan foydalaniladi; oddiy metallardan yasalgan simning
tavsiya etilgan diametri – 0,2-0,4 mm, noyob metallardan esa – 0,2 mm va undan
kichik. Termoparalarning payvandlarish ham o‘lchami bo‘yicha minimal bo‘lishi
kerak. Past haroratlarda platina – platinarodiyli termoparalar, masalan, xromel –
alyumelli termoparalarga nisbatan kamroq sezgir bo‘ladi, shuning uchun aniq
o‘lchashlarda 100
0
S dan past harorat sohasida ulardan foydalanish
maqsadga muvofiq
emas.
Dostları ilə paylaş: