Ushbu hikoya hayotiy voqeaga asoslangan. Iltimos foydalanmoqchi bo’lsangiz, kanalning nomini ko’rsating, sizga omonat. Chunki bu o’z mehnatim

---

Ushbu hikoya hayotiy voqeaga asoslangan. Iltimos foydalanmoqchi bo’lsangiz, 
kanalning nomini ko’rsating, sizga omonat. Chunki bu o’z mehnatim.
t/me.iffatliqalb, @snergis 
Instagram asiriga aylangan
Ummu Gulsumning ibratli hikoyasi
40 yoshlardagi nur yuzli ayol, qo’lida tasbehi bilan xonaning pardalarini ochdi: 
“Ummu Gulsum uygʻon qizim, quyosh allaqachon chiqdi, yaqinda peshin 
bo’ladi. Uygʻonmaydiya. Yana yarim kechagacha telefon oʻynadingmi?!” 
“Oyijon iltimos yana ozgina uxlay” 
“5 daqiqada nonushtaga tush” deya onasi xonasidan chiqib ketdi.
Ummu Gulsum “uff” deya yostigʻini tagidan telefonini chiqardi. Instagramdan 
bir talay xabarlar kelgandi. Hayajon ichida kulimsiradi.
8 soat ichida 52 ta obunachi unga qo’shilgan edi. Darhol rasmlari tagiga 
yozilgan izohlarga javob bera boshladi. Bu orada onasi “Ummu Gulsum” deb 
chaqirdi. Qo’lidagi telefonini xonasida qoldirib pastga nonushtaga tushdi.
“Buving olib kelgan ko’ylak bilan ro’molni ilib qo’ydingmi? Juda yarashdi a 
senga. Biron bayramlarda kiyarsan” 
“Yo’q oyijon ilmadim. Bekorga joy olmasin, shundoq ham shkafim to’la, ham u 
ko’ylak menga bo’lmaydi, juda keng, ichida yo’qolib qoldim” 
“Ko’ylakka nima qilibdi, chiroyliku, biron maxsus kunlarda kiyasan” 
“Uff oyi siz bilan talashamanmi endi. Dugonalarim bilan uchrashishim kerak” 
deya xonasiga chiqib darhol kiyina boshladi. Tor jinsi shim, ustiga esa kaltaroq 
kofta kiydi. Oynani oldiga borib sochlarini tuyani oʻrkachidek qilib yig’di va 
roʻmolini oʻradi. Koʻziga qalam, biroz tush surdi. Labiga esa bilinar bilinmas 
qilib pomada surganidan keyin, telefonini olib rasmga tushdi va shu zahoti 
instagram profiliga joyladi. Joylashi bilan turli xil chiroyli soʻzlar kela boshladi. 
Kulib qo’ydi va atirini sepib uydan chiqdi. Yarim soatdan keyin dugonalari bilan 
uchrashib bir kafega kirishdi. Suhbatlari juda qiziqarli va kulgularga toʻla 
oʻtayotgan edi. Kafedagi hamma ularga qaradi, qizlar esa bu holatga yanada 
batarroq kular edilar. Ummu Gulsum yana telefonini chiqardi, kelgan xabarlarni 
oʻqib kulib qoʻyar edi. Yon stolda oʻtirgan yigitlar esa unga bir-bir qarab qoʻyib, 
oʻz oralarida pichirlashishar edi. Koʻp oʻtmay yigitlarning ichidan eng 
kelishgani Ummu Gulsum oʻtirgan stolning yoniga kelib: 
“Salom” dedi.
“Salom” 
“Sen instagramdagi Ummu Gulsum emasmisan?” 
“Ha, menman” deb javob berdi qiz.
“Bilgan edim. Doʻstlarim esa ishonishmadi. Haqiqatda goʻzal ekansan” 
“Balki... rahmat” dedi Ummu Gulsum qo’pol ohangda.
“Yoshing nechchida” 

---

“18 da. Bo’ldimi?!” 
“Meniki 26 da. Yoshlarimiz ham juda mos ekan. Kechroq yozaman senga”
Ummu Gulsumning dugonalari qahqaha otib kulishdi. Ularga Ummu Gulsum 
ham qoʻshilib kula boshladi.
Kech kirgan edi. Dugonalar birgalikda uyga qaytayotgan edilar. Qorong’idan 
ko’chada deyarli hech narsa ko’rinmas edi. Ummu Gulsum qoʻlida telefon bilan 
barchadan oldinda ketayotgan edi. Ko’cha tomonga burilmoqchi boʻlganida 
birdan bir narsaga urilib ketti. Ovozi boricha baqirib yubordi. Unga qoʻshilib 
dugonalari ham baqirib yuborishdi. Uzun bo’yli, gavdali bir kishi Ummu 
Gulsumga g’azabli nigoh bilan qarab turardi. Ummu Gulsum esa bu odamning 
koʻzlariga termulib qolgan edi. Yigit boshidagi sallasini toʻgirlab, hech narsa 
demasdan boshqa yoʻldan keta boshladi.
“Tavba, astagʻfirullah” deya yoʻlida davom etti. Ummu Gulsum darhol uyiga 
bordi. Gʻazab toʻla nigohlardan qoʻrqib ketgan edi. Xonasiga kirib oʻzini 
krovatiga oʻtti. Telefonini olib xabarlarni oʻqiy boshladi. Haligi kafedagi bola 
rostan ham unga xabar yuborgan edi. Buni koʻrib joyidan sakrab turdi. “Xayrli 
oqshom” deb yozilgan edi. Ummu Gulsum kulimsirab u bolani bloklab qoʻydi. 
Birozdan soʻng boshqa profildan xabar keldi. “Qaysarlik qilma, sen bilan 
tanishishni xohlayman.” 
“Men esa xohlamayman” deb yana bloklab qoʻydi. Shunday qilish unga juda 
yoqar edi.
Kunlar shu saylda oʻtardi. Har kuni yangi rasmlar, videolar joylanar, ularning 
tagiga yuzlab izoh, xabarlar, iltifotlar. Kundan kunga obunachilari koʻpayardi. 
Qoʻli telefondan boʻshamas.
 
Shu sababli namozlari ham doim yo qazo boʻlar, yo 
eng soʻnggi daqiqalarida oʻqilar edi. Ba’zan ichi gʻash boʻlib qolganida namoz 
oʻqir, oʻqib boʻlgach joynamozi va tasbehini rasmga olib instagramga joylardi. 
Tagiga esa diniy post yozib qoʻyardi. Qolgan vaqtlarchi? Namozlar o’qilmasdi, 
bu rasmlar faqatgina onlik rasmlar edi.
Haftalar oʻtti va nihoyat masjidda oʻtkaziladigan hayriya yigʻilishi kuni keldi. 
Ummu Gulsum erta tongdan uygʻonib chiroyli kiyimlarini kiydi.
Namozga ulgurishni xohlardi, lekin ulguradimi yoʻqmi bilmasdi. Birozdan 
soʻng, masjidga ayollar kirganidan keyin ma’ruza boshlandi. Barcha qizlar 
Ummu Gulsumni “xush kelibsan” deb kutib olishdi. Hammaning e’tibori unda 
edi. Masjiddagilarning yarmi imomning ma’ruzani eshitar, qolgan yarmi esa 
kirib kelgan goʻzal qizga qarab, bir-birlari bilan suhbatlashishar edi.
“Koʻz tegmasin buncha chiroyli qiz ekan!” 
“Kiyinishini qara. Manekenga oʻxshaydiya. Yoshiga mos ekan!”
Ummu Gulsum unga qaratilgan nigohlarni his qilardi. Barchani oldidan oʻtib, 
eng birinchi safga, dugonalarini oldiga borib oʻtirdi. Yana telefonini chiqardi. 
Instagramga rasm joylab qayerdaligini bildirishni xohladi. Masjidda esa 
imomning ovozi hattoki osmonni ham titratgudek edi: 

---

“Qani qayerda qoldi, yosh qizlarning hayosi, odobi, ahloqi. Iffat timsoli 
qizlarimiz qani?!
Sahobalar soʻragan edi: “Ey Fotima, Muhammad alayhissalomning eng nozik 
gul gʻunchasi, ayting eng hayirli ayol kim?” 
Onamiz nima deb javob bergan edilar?” 
Sukunat choʻkkan edi masjidga. Imomning ovozi shu qadar baland, g’azab toʻla 
ediki hatto masjid minorasidagi qushlar ham uchib ketayotgan edi.
“Begona erkaklarning hayolida bo’lmagan ayol” deb javob bergandilar onamiz.” 
Ma’ruza uzoq davom etar, imom hozirgi kunda ijtimoiy tarmoqlarning 
musulmon qizlarning ahloqiga ta’sirini, moʻmina qizlarning qadrini, ular qoʻl 
tegmagan mujavhardek ekanligini tushuntirar edi. Ammo, Ummu Gulsum 
bularni eshtayotganmidi? Osmonlar-u, yerlarning, qushlarning ham eshitganini, 
u eshitmas edi. Chunki qalbi muhrlangan edi... 
Ma’ruza tugachach ayol qizlar o’zlari uchun maxsus ajratilgan hovliga chiqtilar. 
Ummu Gulsum u yerda ham o’zini rasmga olib profiliga joyladi. Ayollarga 
ajratilgan joyga erkaklar ham kirayotganini ko’rgan bir yigit nima 
bo’layotganini tushunmay, borib koʻrishga qaror qildi. Borib qarasa go’zallar 
go’zali bir qiz, bilagini ochib yengini shimarib olgan, ozgina ochilib turgan 
bo’yniga tushib turgan ro’molini tez-tez orqaga tashlab xizmat qilayotgan edi. 
Kimdir kelganini sezgach 
“Keling, nima xizmat” deb boshini ko’tardi-yu, uzun bo’yli, gavdali, g’azab 
to’la nigohli yigit bilan qarshilashdi. Bu o’sha bir necha oy avval ko’chada 
uchratib qolgan yigit edi. Yonoqlari qizarib ketdi. Ko’zlariga tik qarab “keling 
marhamat, qanday yordamim kerak” dedi. Ammo, yigit Ummu Gulsumga 
gʻazab qilib, yonidagi ayoldan yordam istadi va chiqib ketdi. Kim edi bu? Axir 
yigitlar, Ummu Gulsumning ko’zlariga bir bora qarash uchun navbatda 
turishardi. Unga e’tibor ham bermagan bu yigit kim edi?
Shu kundan boshlab Ummu Gulsum har kuni masjidga kelib yordam beradigan 
bo’ldi. Eng chiroyli kiyimlarini kiyar, tabiiy koʻrsatadigan yengil pardoz qilib 
kelardi. O’sha notanishni yana koʻrish uchun.
Uni yoqtirib qolganin hech kimga aytmagan edi. Axir u Ummu Gulsum edi. U 
mashhur ediku. Qalbini hech kimga bermasligi kerak edi, aksincha qalblarni 
yondirishi kerak edi.
Hayriya kunlari tugagan edi. Endi Ummu Gulsum uni faqat uzoqdan koʻra olardi 
xolos. Hamma uni yaxshi koʻrardi: yoshi katta buvilardan tortib yosh 
bolalargacha. Hamma uning yoniga kelardi.
“U ham men kabi mashhurmikan? Bo’lishi mumkin, juda kelishgan-ku.”
Instagramdan, yoki telefonga biron xabar kelsa darhol yuragi oʻynab joyidan 
sakrab turib telefoniga qarardi. Ammo, u yigitdan biron xabar yoʻq edi.
Bir kun qizlar masjidda yig’ilishdi. Masjidda bir ayol biri: 
“ Shu yerda bir quti bor, ichidagi kitoblar bizning ishimizga yarashi mumkin. 

---

Qarab, olib kelasizlarmi?” dedi. Ayolning gapi tugamasidan “Ha, albatta, biz 
borib kelamiz” dedi Ummu Gulsum va dugonasi bilan aytilgan joyga borishdi. 
Ichida ajoyib bir his bor edi.
 
Gʻazab toʻla koʻzli yigitni koʻrish umidi bor edi. 
“Axir,Allohning uyiku masjid. Albatta keladi.” deb oʻylardi.
“Qanday yordam kerak” dedi, qoʻlida kitoblar bilan kelayotgan bir yigit.
“Haligii..Biz bir quti olishimiz kerak, ichida kitoblari bor...” deb ikki qoʻlini 
orqasiga birlashtirdi, huddi erkatoy yosh qizchadek.
Yigit bu goʻzal qizni koʻrib kulimsiradi. “Ha shundaymi? Quti menda hozir 
beraman. Mening ismim Muhammad. Sen Ummu Gulsum emasmisan? 
Hayriyada ham koʻrgandim seni.” 
Ummu Gulsum hattoki masjidlarda ham taniqli boʻlganidan xursan boʻlgan edi.
“Ha, bu menman. Qayerdan bilasan?” deb Muhammadning koʻzlariga kulib 
qaradi. Egilib qutini olmoqchi boʻlganida Muhammad
“toʻxta biroz ogʻirroq, yerdan koʻtarishga yordam beraman” deb qutini olib 
Ummu Gulsumning qoʻliga tutqazdi va barmoqlarini sekin-sekin Ummu 
Gulsumning barmoqlariga teqqizdi. Xijolat bo’lgan qiz esa qoʻlini sekin tortib 
oldi. Qutini olib ketayotgan ediki, yana oʻsha gavdali, baxaybat, gʻazab toʻla 
koʻzli devordek yigit bilan urilib ketdi. Uning gʻazab toʻla koʻzlari bu safar 
Ummu Gulsumga emas, Muhammadga qaragan edi. “Bu yerda nima bo’lyabdi” 
deb Muhammadga bir musht tushirdi. Qizlarga qarab “Sizlar darhol bu yerdan 
keting!” dedi.
“Sen qizlarga osilyabsanmi?” 
“Aka, kechiring, nafsim...?” 
“Sen bu yerda ishlamaysan, nega yordam beryabsan, seni deb menga gap 
tegadi!” 
“Aka boshqa takrorlanmaydi...” 
“Boshqa koʻrmay seni!” 
Ummu Gulsum yuqorida hammasini eshtib turgan edi. Qanchalik yoqib tushgan 
edi.
“Bilardim. Meni rashk qildi. U ham meni yoqtiradi” deb ichiga sigʻmayotgan 
edi.
Masjiddagi ayollardan biri: 
“Tinchlikmi domla, ovozingiz hamma joyga eshitildi?” deb soʻradi.
Ummu Gulsum quloqlariga ishonmayotgan edi. Nahotki, u domla edi. Demak, 
imom ekanda. Shuning uchun menga qaramayotgan ekanda.
“Xavotir olmang, bir talabamni qizlarga osilganini koʻrdim, darhol tazirini 
berdim. Himoya qilishim kerak axir.” 
Ummu Gulsum oʻziga sigʻmay ketdi. “Kimni himoya qiladi. Menimi? Nahotki?! 
Meni rashk qilsa, qizgʻonsa, qanday baqirdiya haligi bolaga, yetmaganiga musht 
ham tushirdi. Hammasi men tufayli...” 
“Kimni himoya qilasiz” deb soʻradi masjiddagi muallima ayol.
“Oʻquvchilarmni!” deb baqirdi imom ataylab. Himoya qilishim kerak oxir 
zamon fitnasidan, nafslarining istaklaridan. Qizlar bu yerda nima qilyabdi?! 

---

Bundan buyon erkaklar va ayollarni bir joyda boʻlishini xohlamayman. Qizlar 
kelib mening oʻquvchilarim bilan bemalol gaplashishi mumkin emas!!!” 
“Oʻzingni bos, imom oʻgʻlim, jaxling chiqmasin, men oʻzim qarayman ularga. “ 
“Darhol buni hal qiling. Hayriya ishlariga yordamga kimlarni olganingizga 
qarang. Qizlardan biri ijtimoiy tarmoqlarda mashhur ekan. Qarang, mening 
talabam ham tanir ekan hattoki. Qancha ma’ruzalar qilaman bu haqida, masjidni, 
meni imomlik hurmatimni qoʻying, dinimizni qanday qilib bunchalik 
qadrsizlantiradi!?” 
Ummu Gulsum bu soʻzlarni eshtib tamom boʻlgan edi. Rashk qilib meni himoya 
qildi deb oʻylagan odami, u haqida qancha gaplar gapirgan edi. Ummu Gulsum 
bunday haqoratlarga oʻrganmagan edi. Hamma uni yoqtirardi axir. Darhol uyiga 
keldi. Oyogʻida mador yoʻq edi. “Men haqimda nimalar dedi haddini 
bilmaydigan imom” deb jaxli chiqardi.
Endi Ummu Gulsumning instagram sahifasi yanada aktiv holatga kelgandi. 
Rasmlar, videolar koʻpaygandi.
“Musulmon qizlariga qoʻyilgan har xil qonunlar, ta’qiqlarga qarshiman!
Nima endi bir qiz hijob oʻragan boʻlsa erkaklar bilan hecham gaplashmasligi 
kerakmi? 
Rasmga tusholmaydimi?
Dugonalari bilan bemalol chegaradan chiqmagan holda kechgacha 
aylanolmaydimi? 
Moda qarab chiroyli kiyinolmaydimi? Yoshi katta ayollardek kiyinishi kerakmi? 
Qanday be’mani va johilona tushuncha bu!” kabi nafrat toʻla soʻzlar yozib 
qoldirardi. Profilidagi erkak kuzatuvchilari uni yanayam koʻproq rasm qoʻyishi 
uchun fikrlarini qoʻllab quvvatlashardi. “Toʻgʻri aytasan, albatta sen haqlisan. 
Qani olg’a Ummu Gulsum koʻrsatib qoʻy hammaga” deb qizning nafsiga 
yoqadigan gaplar yozishardi.
“Alloh goʻzal qilib yaratibdi uni nega yashirasan, koʻrsataversangchi hammaga 
ham berilmagan axir.
 
Sen maydonga chiq, olam maniken, model qanday bôladi 
bir ko’rsin. Islomga havas qilishsin...” va h.k.soʻzlar. Afsuski, bu oxir 
zamondagi xolat shunday edi.
Yana bir kun Ummu Gulsum bir talay rasmlar joyladi. Ortidan esa niqob taqib, 
faqatgina surma surilgan koʻzlari koʻrinib turadigan rasmini joylab, pastiga 
Hazrati Fotima roziyallohu anhuning iffati haqidagi post yozib qoldirdi. 
Kuzatuvchi yigitlar eng chiroyli koment qoldirish boʻyicha goʻyo 
musobaqalashayotgan edilar. Ummu Gulsum erkalanib uyqisi kelayotganini 
aytib instagramdan chiqdi. Yuziga maska surib uyquga ketdi... 
Ummu Gulsum uxlayotgan edi. Tahajjud vaqti...Peshonasi terga botgan. Yerda 
sudralayotgan edi. Nega turolmayabdi oʻrnidan? Og’riqlarchi? Yuzi, oyoq-
qoʻllari ogʻriyotgan edi. Sochlari yonib ketgan edi. Juda xunuklashib ketgan edi. 
Goʻzalligidan asar ham qolmagan edi. Atrof toʻla odam hamma unga qarardi. 

---

Ustida kalta bir koʻylak bor edi. U ham yirtiq yamoq edi. Hamma unga irganib 
qarar, qoʻli bilan koʻrsatardi. Ayniqsa, yigitlar. Qochadigan joy qidirardi Ummu 
Gulsum. Uzoqda bir qoyaga koʻzi tushdi. Qoyadan nur taralardi. Ustida bir 
yozuv, uzun keng koʻylak va roʻmol bor edi. Bu oʻsha buvisi unga olib bergan 
keng koʻylak edi. Uning ustida esa Qur’oni Karim bor edi. Yugurib borib oʻsha 
koʻylakni olib kiyib olmoqchi boʻldi Ummu Gulsum. Ammo, qaniydi borolsa, 
qaniydi qoʻllari yetsa...Yonginasida turganiga qaramasdan yetib borolmasdi. 
Allohning oyatiga, oʻsha roʻmolga qoʻlini uzatsa ogʻriqlardan ingrar edi. Huddi 
bir toʻsiq bordek edi. Yon tarafida esa oʻzining kiyimlari: tor shimlar, kalta 
koʻylaklar. Hech qanaqasiga avratini yopa olmayotgan edi. Yig’lashni boshladi. 
Birozdan soʻng boshqa yigʻi ovozi eshtildi. Uzoqlarga qaradi. Nur ustida nur. 
“Kim bor? Kimdir menga yordam bersin!” deb baqirdi.
Oppoq koʻylakda, oppoq roʻmolda, nur yuzli goʻzal ayol keldi yoniga. 
Ko’zlaridagi yosh yuzidan oqib, turoqqa tushar, tushgan joydan esa gullar oʻsib 
chiqardi. Yaqinroq keldi Ummu Gulsumning yoniga. Koʻz yoshlari Ummu 
Gulsumning ustiga tomar, tomgan joyidagi yaralar va ogʻriqlar tuzalardi.
“Sen kimsan? Sen menga yordam berolasan. Qara yaralarim yaxshi boʻlyabdi. 
Iltimos yordam ber menga” 
Nur yuzli ayol boshini egdi, yordam berolmasligini aytib orqasiga oʻgirilib keta 
boshladi. Ummu Gulsum ortidan baqirdi: 
“Toʻxta, qayerga ketyabsan? Nimaga yigʻlayabsan. Men tufaylimi?” 
Shu payt birdan Qur’ondan bir oyat eshtila boshladi. Qur’ondan oyat oʻqiyotgan 
inson, bunchalar ham chiroyli qiroat qilmasa. Ovoz ham tanish tuyulardi. Nur 
yuzli ayol Ummu Gulsumga qayrilib qaradi va dedi: 
“Faqat men emas koʻz yosh toʻkayotgan. Otam Muhammad salollohu alayhi 
vasallam ham yig’lamoqda. Men, Abdulloh oʻgʻli Muhammad Mustafo 
salollohu alayhi vasallamning qizi, Abu Tolibning oʻgʻli Alining jufti 
Fotimaman... 
Hayrat toʻla nigohlar bilan qarab turardi Ummu Gulsum.
“Kaftingni och”
Ummu Gulsum Kaftlarini ochdi. Kaftiga bir tomchi yosh tushdi. Tushishi bilan 
hamma joy nurlarga toʻlib ketdi. “Yo Robbim, bu nima?” 
“Bu otamning koʻzlaridan soqollariga, gul iforli soqolidan kaftlariga tushgan bir 
tomchi yosh” deb javob berdi Hazrati Fotima.
“Allohu Akbar” deya uygʻonib ketdi Ummu Gulsum. Titrayotgan edi. Huddi 
kuygan joylari hali ham bordek. Oʻziga bir qaradi. Hamma joyi sogʻ edi. Oʻng 
qoʻliga qarasa tomchi koʻz yosh hali ham bor. Hidladi, qoʻlidan gullarni ifori 
taralardi. Ummu Gulsum ovozi boricha baqirib yig’lardi. “Allohim, men bunga 
loyiq emasdim...shuncha gunohim boʻla turib-a Robbim...nega men Allohim! 
Otam onam sizga fido boʻlsin gul yuzli paygʻambarim” deya soatlarcha yigʻladi. 
Soʻng bir roʻmolcha olib koʻz yoshlarini artti va shu roʻmolchasini Qur’oni 
Karimning ichiga solib qoʻydi. Nur surasining oyatlari orasida saqlardi. Darhol 
turib tahorat oldi, tavba qildi. Oʻtirib tinmay yigʻladi. Hayolida Fotima 

---

onamizning soʻzlari aylanardi. Eslagani sari battar yigʻlar edi. Tun boʻyi 
joynamoz ustidan turmadi. Tizzalari, koʻzlari ogʻrib ketgan boʻlsa ham turmadi 
oʻtiraverdi. Onasining iltimosi bilan oyoqqa turdi. Tushi haqida esa hech kimga 
hech narsa demadi.
 
Birinchi qilgan ishi telefonini olib instagramdagi rasmlarini oʻchirish boʻldi. 
Ammo, rasmlari faqat instagram sahifasida emas boshqa turli xil saytlarda ham 
bor edi. Ularni oʻchira olmadi. Battar yigʻlashga tushdi. Telefonini devorga otib 
yubordi. Oynaga qaraginda profiliga joylangan turli xil rasmlari va tushida 
koʻrgan oʻzining ahvoli: kuygan yuzlar va sochlari hayoliga kelardi. Yana 
yigʻladi, oʻksib oʻksib yigʻladi. 
“Ming la’nat bu yuzga! Agar men paygʻambarimni koʻra olmasam, bu 
goʻzalikkni nima keragi bor menga?!! Hammaga yoqishni, goʻzal koʻrinishni 
xohlashlik orzusi... Allohim nafsimdan senga sigʻinaman menga yordam ber” 
deb yigʻlardi.
Shkafini ochib barcha tor, kalta kiyimlarini olib otib yubordi. Hech oʻziga 
yarashtirmagan, keng turadi deb kiymay olib qoʻygan uzun koʻylagi keldi 
hayoliga. Shu koʻylakni kiydi.
Yoshini kattaroq koʻrsatsa ham tanasini shakli bilinmas, shahvoniy nafsni 
uygʻotmas edi. Bir vaqtlar menga toʻgʻri kelmaydi degan koʻylagi, endi yagona 
kiyimiga aylangan edi. Tinmasdan Qur’oni Karim, sahobiyya ayollarning ahloqi 
va iffati ta’riflangan kitoblar oʻqirdi. Hazrati Hadicha onamiz, Hazrati Oisha 
onamizning hayotlari bilan tanishardi. Ularning ichida koʻproq Hazrati Fotima 
onamiz haqidagi kitoblarni oʻqirdi. Fotima roziyallohu anhuni juda yaxshi koʻrar 
edi. Oʻqir ekan baqirib baqirib yigʻlardi. Uyidan hech chiqmas edi. Masjidgaku 
umuman bormay qoʻydi. Qalbini oʻgʻirlagan oʻsha yigitni koʻrib qolishdan 
qoʻrqardi.
“Qanchalik rost gaplarni aytgan edi yosh imom oʻshanda... 
Men unga loyiqmidim? Qanday qilib u bilan birga boʻlishni orzu qila oldim 
men!”
Bir kun telefon jiringladi. Ummu Gulsum koʻrib yoqtirib qolgan bir ayol 
uylariga sovchi boʻlib kelmoqchiligini aytdi.
Ummu Gulsum doim duo qilar, eng xayirlisini soʻrardi. Demak shu xayirli edi. 
Taklifni qabul qildi. Yigit juda kelishgan va juda dindor edi. O’zidan atiga ikki 
yosh katta edi. Ummu Gulsumning qalbi bu yigitga isimagan boʻlsa ham 
taklifini qabul qildi. Koʻchada bemalol yurishni, odamlarni gap soʻzlaridan 
qutilishni xohlardi. Bu taklif Ummu Gulsum uchun bir imkoniyat edi. Oilalar 
ham bir-biriga mos kelgan edi. 1 hafta oʻtib unashtirildi. Ummu Gulsumning 
boʻlajak turmush oʻrtog’iga nisbatan hurmati baland edi. Uning oldida biron 
soʻz demasdi. Doim boshi yerda edi. Yigitni sevib qoladigan kunni kutardi. 
“Nikohda xayir bor, toʻydan keyin sevib qolaman” derdi oʻziga oʻzi. O’zini juda 
omadli his qilardi. Endi uni qoʻllaridan tutib hech qoʻyib yubormaydigan odam 

---

bor edi.
Bir kun yigit Ummu Gulsumga bir kafega borib ovqatlanishni taklif qildi. 
“Uyalishingga xojat yoʻq, singlim ham keladi. Meni oldimda oʻzini erkin his 
qilishingni xohlayman, seni yaqinroqdan tanimoqchiman” dedi yigit. Ummu 
Gulsum rozi boʻldi. Yoʻl boʻyi boshini koʻtarmay jim ketdi. Bu esa turmush 
oʻrtogʻi Hasanga juda yoqib tushgan edi. Bu oxir zamonda shunday iffatli qiz 
uning jufti boʻlish arafasida edi. Kafega borib kichik stolga oʻtirishdi. Hasan 
koʻzlarini Ummu Gulsumdan uzolmasdi. “Naqadar chiroyli qiz, qoʻllari 
bunchalar nozik boʻlmasa...” 
Tezroq juftining qoʻllaridan tutgisi kelardi. Birdan Hasanning koʻzlari qarshi 
stoldagi yigitlarga tushdi. Huddi ular Hasanlar oʻtirgan stolga qarab bir nimalar 
deb pichirlashayotgandek edi. “Ular bizga qarayabdimi” deb soʻradi singlisidan. 
“Ular Ummu Gulsumga qarashyabdimi?” 
Ummu Gulsumning ularni tanishi esa hayoliga ham kelmasdi. Juda jaxli chiqqan 
edi Hasanning, qizgʻonayotgan edi. Yana davom etsa oʻrnidan turib urar edi. 
Yigitlar yana Ummu Gulsumga qarab pichirlashishdi. Hasan ortiq chidolmadi. 
Joyidan uchib turdi. Ummu Gulsum Hasanning qoʻlidan ushlab “Iltimos, unday 
qilmang...” deb yigʻlab yubordi. Hasan darhol joyiga oʻtirdi. Ummu Gulsumning 
bir soʻzi uni sokinlatgan edi. Koʻzlariga qaradi. Ummu Gulsum ming 
pushaymonlik bilan qoʻlini darhol tortib oldi. Ichidan tavba qildi. Unga 
teginishni xohlamagan edi, refleks tufayli qoʻlini ushlagandi. “Kechiring, 
bunday qilishni xohlamagandim...”
Hasan ham gʻalati boʻlib ketti. U ham tavba qildi, hali nikoh boʻlmasidan 
qoʻllari bir-biriga tegishidan hayo qilgandi. Koʻzi hech qiymasdi uni.
“Ketsak yaxshi boʻladi” deb oʻrnidan turdi Hasan va kassa tomonga ketti. 
Singlisi esa Ummu Gulsumni tinchlantirayotgan edi. Hasan ketishi bilan qarshi 
stoldagi yigitlardan biri Ummu Gulsumning yoniga keldi. Hasan esa buni koʻrib 
orqasidan keldi.
“Vay, vay instagramning guli. Qalaysan. Yoʻqolib ketding. Juda oʻzgarib 
ketibsan” 
Ummu Gulsumning koʻzlari yoshga toʻldi. Koshki yer yorilsayu yerning ichiga 
kirib ketsa.
Hasan quloqlariga ishonmayotgan edi.
“Odobli, hayoli qiz roli senga yarashibdi. Lekin bilasanmi, sen hali ham mening 
hayollarimga juda mossan.”
Hasan chidolmadi. Yigitni oʻziga qaratib bir musht tushirdi.
“Nima boʻlyabdi” deb yigit yerdan turdi.
“Sen meni boʻlajak ayolim bilan bunday gaplashishga nima haqqing bor?” 
“Ooo... hali boʻlajak turmush oʻrtogʻing ham bormi Ummu Gulsum?! Shumi 
seni unashtirilganing. Yaxshi bolaga oʻxshayabdi. Juda achindim. Qanday qilib 
ilintirding?” 
Hasan takror yigitning yoqasiga yopishdi. 
“Ummu Gulsum bu nimala deyabdi?!” 

---

Ummu Gulsum faqat yigʻlardi. Oyoqda turishga holi yoʻq edi. Koʻzlarini yumib 
boshini egdi.
“Birodar sen bu qizni kimligini rostan ham bilmaysanmi? Toʻxta senga bir narsa 
koʻrsataman. Hasan Ummu Gulsumga qaradi. Ummu Gulsum boshini hecham 
koʻtarmadi. Hasanni yoʻqotishdan qoʻrqayotgan edi.
Yigit telefonini olib Ummu Gulsum degan papkaga kirdi. Hasan koʻrganiga 
ishonmadi. Ummu Gulsumning turli xil rasmlari, videolari bor edi. Hasan turgan 
joyida qotib qolgan edi.
“Ha koʻrdingmi, bu rasmlar faqat menda emas anavi yerda oʻtirgan doʻstlarimda 
ham bor. Mayli seni hurmating uchun oʻchirib tashlayman. Modomiki 
uylanmoqchi ekansan.” 
Hasan gʻazab otiga minib yigitning xumoridan chiqqanicha urdi. Soʻng qoʻlidagi 
unashtiruv uzugini chiqarib stolning ustiga qoʻydi. Fotiha buzilgan edi.
Ummu Gulsum bir ahvolda oʻtirardi. Chidolmadi, baqirib yigʻlab yubordi.
Kaltak yegan yigit doʻstlariga kulib qarab qoʻydi va Ummu Gulsumning stoliga 
oʻtirdi.
“Qara, tashlab ketti seni. Nimaga kayfiyating yoʻq? Kel men bilan koʻngil 
xushlik qil. Seni men baxtli qilaman. Yur biron doʻkonga borib ustinga chiroyli 
kiyimlar olamiz. Xola boʻlib qolibsan” deb masxara qilardi yigit Ummu 
Gulsumni.
Ummu Gulsum bularni eshitgandan koʻra oʻlishni tanlardi. Indamadi, oʻrnidan 
turib yigʻlaganicha chiqib ketdi. Hattoki ovozini ham eshttirishni xohlamadi. 
Uyiga bordi, ammo koshki bormasa edi. Janjal u yerda ham davom etardi. 
Hasanning onasi telefon qilib fotiha buzilganini aytgan edi. Hasan hech narsa 
demasa ham singlisi bor gapni oilasiga aytib bergan edi.
“Ana ol, 24 soat telefondan boʻshamasding, mana endi nafaqat oʻzingni bizni 
boshimizni ham yerga egib qoʻyding, koʻchaga chiqishga yuzimiz qolmadi” 
deya onasi ham undan xafa boʻlgan edi.
Faqatgina buvisi tushunardi uni. Boshini tizzasiga qoʻyib yigʻladi. Sochlarini 
silardi buvisi. “Tavba qil bolam, tavba qil...” 
“Qachongacha buvijon, nega meni imtihonim tugamayabdi?” 
“Ummu Gulsumim... goʻzal qizim.” deb sochlarini siladi yana.
Ummu Gulsum tunlarni ibodat bilan oʻtkazar, isyon qilmaslik uchun ichini faqat 
Allohga toʻkib solardi. Ammo 4 devor orasi unga juda tor kelayotgan edi. 
Masjidga borib u yerning ma’naviy havosidan nafas olishni xohlardi. 
Tayyorlanib uydan chiqdi va masjid tomon yura boshladi. “Allohim iltimos 
haligi yosh imomni koʻrib qolmay...” deb duolar qilardi.
Yoʻlda ketayotganida birdan orqadan ovozlar eshtila boshladi: 
“Fisht ey Ummu Gulsum!” 
Koʻchaning bezori yigitlari edi. Ummu Gulsum eshitmaganlikka olib yoʻlida 
davom etti.
“Vah, vah oldinlari bitta xabarga darhol javob yozadigan Ummu Gulsum endi 
yuzimizga ham qaramayabdimi?!” 

---

Ummu Gulsum qoʻrqayotgan edi. Qadamini tezlatdi. Shu payt bir qoʻl uni 
ushlab oʻziga qaratdi. Yetmaganiga belidan ham ushladi. Ummu Gulsum tepa 
boshladi, “Yordam bering” deb baqirdi.
Yonidagi doʻsti “Yusuf domla kelyabdi” dedi. Ammo yigit “Jim boʻlsangchi 
hozir hazilni vaqtimi” deb e’tibor bermadi.
“Ummu Gulsum yur biz sen bilan chetroqqa oʻtamiz” dedi qahqaha otib. Shu 
payt kimdir uni oʻziga oʻgirib bir musht tushirdi. Bu oʻsha...yosh imom edi. 
Uni Koʻrib qolmaslik uchun qancha duo qilgandi. Endi esa Alloh duosini qabul 
qilmagani uchun shukur qilardi. Yusuf juda gʻazablangan edi. Uning bu jaxli 
Ummu Gulsumga Hazrati Umar, Hazrati Hamzani eslatardi. Huddi 
kitoblardagidek... 
Ummu Gulsum yuzini qoʻli bilan berkitib yig’layotgan edi.
Yusuf qizning yoniga keldi. “Singlim yaxshimisan” 
Ummu Gulsum boshini sekin koʻtardi. Yusuf uni tanigan edi. Jaxli chiqishni 
boshladi, nuqul nimadir muammo chiqsa oʻsha yerda qarshisiga Ummu Gulsum 
chiqardi. Yoʻgʻon ovozda: “Oʻrningdan tur!” dedi.
Ummu Gulsum sekin oʻrnidan turdi. Atrofdagi erkaklar darrov boshlarini 
egishdi Ummu Gulsumga qarashmayotgandi. Chunki Yusuf domlaning bu 
masalalarda qanchalik qattiq qoʻlligini bilishardi. Yusuf ham xijolat boʻlayotgan 
qizning yuziga qaramasdan gapira boshladi: 
“Musulmon ayol bunday choʻkib qolmaydi. Kuchli boʻladi. Sen ham kuchli 
boʻl. Seni boshqa bunday koʻz yosh toʻkib oʻtirganingni koʻrmay! 
Tushunarlimi?” 
“Tushunarli” dedi pas ovozda Ummu Gulsum.
Masjid muallimasi qizning oldiga kelib uni yupatish uchub masjidga olib bordi. 
Ularni koʻrgan qizlar ham masjidda toplanishdi. Hamma bir-biriga oʻtmishdagi 
rasmlari haligacha ijtimoiy tarmoqlarda aylanib yurganini, oʻqish joylarida 
haligacha qoʻli bilan koʻrsatib gʻiybat qilishlarini gapirib berardi.
Virtual olam bir qizning hayotini ostin ustun qilib yuborishi mumkinligiga amin 
boʻlgandi Ummu Gulsum. Masjid muallimasi bir nimalar aytib berar, ammo 
Ummu Gulsum uni eshitmasdi. Uning nigohlari va hayoli masjidning bir 
burchagida namoz oʻqiyotgan qora niqobli ayolda edi. Yuragi yanayam tez urib 
ketdi. “Masha Alloh” dedi ichida. Soʻng ruhsat soʻrab uyiga ketdi. Bir hafta 
oʻtib maqsadiga erishdi. Ummu Gulsum ham endi niqobda edi. Hatto koʻzlari 
ham deyarli koʻrinmas edi. Odamlarning gap soʻzlaridan qutilgan edi. Davomli 
ibodat qilar, tavba qilib tinmay yigʻlar edi.
Oradan oylar oʻtti. Masjiddagi hayriya kuni kelgandi. Ammo, bu safar Ummu 
Gulsum yordamlashish niyati yoʻq edi, chunki Yusufning soʻzlarini unutmagan 
edi. Shunchaki borib oʻtirdi. Masjidda hizmat qilishga oʻzini loyiq koʻrmas edi.
Bir dugonasi uni chaqirib ba’zi narsalarga yordam berib yuborishini iltimos 
qildi. Ummu Gulsum ming xijolatda rozi boʻldi. Qachonki biron erkak kelib 
ulardan nimadir istasa Ummu Gulsum boshqa joyga oʻtib olardi. Erkaklarga 

---

xizmat koʻrsatmas edi. Birozdan soʻng koʻrgan manzarasiga ishonolmadi. 
Yusuf...u tomonga kelayotgan edi.
Ummu Gulsumning yonidagi ayol Yusufga qarab gapirdi: 
“Oʻgʻlim, nimadur yeb oldingmi? Qorning ochgandir.” 
Yusuf ayolning oldiga kelib qoʻllaridan oʻpdi.
“Yedim onajon, xavotir olmang” dedi.
“Demak, Yusufni onasi ekanda.”
Ummu Gulsum hatto qayrilib qaramas, oʻz ishlari bilan mashgʻul edi.
Onasi qoʻyarda qoʻymay bir tovoqda ovqat solib bermoqchi boʻldi. Hamma 
band boʻlgani tufayli Ummu Gulsumdan yordam soʻradi. Lekin, u erkak borligi 
uchun onasi va Yusuf turgan joyga hatto yaqin ham kelmayotgan edi. 
Erkaklarga xizmat koʻrsatgisi kelmas, ammo bu haqda hech kimga aytolmasdi. 
Iffati bilan riyo qilolmasdi. Shunchaki sukut saqladi.
Yusuf juda xayron qolgan edi. Juftiga juda sodiq bo’lgan bir ayol boʻlsa kerak 
deb qoʻydi ichida va juda gʻururlandi. “Mayli onajon kerakmas” deb u yerdan 
uzoqlashdi.
Qanchalik xursand boʻlgan edi. “Oxir zamonda shunday iffatli ayollar ham bor 
ekan, qaniydi qolgan musulmon ayollar ham shunday bo’lsa...Niqob ham 
ularning nafslariga ogʻir keladi. Dinimizga mos kiyinib, erkaklardan uzoq 
boʻlsalar yetarli edi” deb oʻylardi.
Kechgacha Yusufning qalbida ajoyib his bor edi, tafakkur ichida edi. Uyiga 
borgach onasi bilan suhbat qurishdi.
“Yusufim, bugungacha uylanish masalasini koʻtarmadim senga. Kimni 
ko’rsatsam doim rad qilding. Ammo, men ham qariyabman, baxtingni koʻrsam 
deyman...Faqat jaxling chiqmasin” 
“Onajonim” dedi Yusuf. Qoʻllaridan oʻpti.
“Nega jaxlim chiqsin. Men istagandek qiz uchradi-yu, men rad qildimmi?” 
“Qara, bugun masjidda bir qiz bor edi...” 
“Yoʻq ona masjiddagi qizlarni istamayman. Onajon mening ayolim qanday 
boʻlishi kerakligini bilasizmi? Mening har bir soʻzimga itoat qiladigan, 
hayosidan hatto ko’zlarimga ham tik qarolmaydigan, mening oldimda boshqa 
erkaklarning hattoki ismini ham tilga olmaydigan boʻlishi kerak. Aktyor, 
sportchi... men tushunmayman buni. Hayo qilishi kerak bulardan. Men oʻzimni 
xohishimga zid boʻlgan ayol izlasam darhol topaman. Lekin, oilamga va bu 
ummatga goʻzal xizmat qiladigan kelin, farzandlarimni chiroyli tarbiyalaydigan 
ona, juftini mamnun qilish uchun qiladigan harakatlari bilan yoʻli jannat tomon 
boradigan ayol qidiryabman onajon. Bugun bir ayolni koʻrdik eslaysizmi? 
Masha Alloh, ishonchim komil juftiga boʻlgan hurmatidan shunday qildi. O’z 
avratini berkitib, taqvo uchun niqob kiyganidan ham koʻra, erkaklar tomonga 
oʻtmasdan hech kimga xizmat koʻrsatmagani meni qoyil qoldirdi. Turmush 
oʻrtogʻidan boshqasiga xizmat qilmasligi koʻrinib turibdi. 
”Men ham shuni aytabmanda bolam.“ deb kulib qoʻydi onasi. “Surishtiridim 
oʻsha qizni. Turmush qurmagan ekan, yoshi sendan 3-4 yosh kichik ekan. 

---

Menga ma’qul keldi.” 
Yusuf koʻzini olib qochdi. “Kim ekan, nasl-nasabi qanday ekan?” 
Oilasi dindor ekan. Balki tanirsan. Doim juma namoziga kelarkan. Ahmad 
amakining nevarasi” 
Yusuf oʻylashni boshladi. “Ismi nima ekan bilasanmi? Ummu Gulsum! Oldinlari 
masjidda ishlagan ekan, ammo anchadan beri kelmayotgan ekan”
Onasi Ummu Gulsum haqida tinmay gapirar, lekin Yusuf uchun uning ismini 
eshtishi bilanoq mavzu yopilgan edi.
“Yo’q ona boʻlmaydi!” 
“Nega oʻgʻlim? Juda chiroyli qiz ekan, hamma maqtadi” 
“Boʻlmaydi, iltimos sababini soʻramang.” 
Yusuf xonasiga kirdi. Ummu Gulsum bilan boʻlib oʻtgan voqealarni birma-bir 
esladi. Yusuf jufti bilan bunday tanishishni xohlamasdi. Kitoblarda oʻqigandek, 
hadislarda aytilgandek sevgini xohlardi. Muhammad alayhissalom, Ali 
roziyallohu anhularning turmushidek oila istardi. Ummu Gulsum mavzusini 
tamoman yopib, namoz oʻqidi. Namozdan soʻng xayirli juft uchun uzundan-
uzun duolar qildi. Yotogʻiga borib uyquga ketdi.
Ustida oppoq koʻylak, boshida esa salla bor edi. Gullar toʻla bogʻning ichida edi. 
Hamma joyda atirgullar ifori, qushlarning sayrashi...Yusuf yurdi, yurdi, soʻng 
bir joyga oʻtirib atrofni tamosh qila boshladi. Shunchalar goʻzal edi-ki, 
koʻzlariga ishonmasdi. Birozdan soʻng Yusufning oldiga oppoq koʻylak, oppoq 
roʻmol va oppoq niqobda bir ayol kelib oʻtirdi. Yonida guvoh sifatida ikki ayol 
ham bor edi. Ammo, ular koʻrinmas faqatgina nur taralardi. Birdan bir ovoz 
eshitdi. “Kimsan?” dedi Yusuf.
Gullarning orasidan ikki kabutar qanot qoqib uchib, Yusufning yoniga kelgach 
birdaniga gʻoyib boʻldi, atrof nurlanib ketdi . Ular xush habar olib kelgan 
farishtalar edi.
“Ey, Yusuf! Payg’ambarimiz nikohingni oʻqimoqdalar, qabul qilasanmi?” 
Yusuf yigʻlab yubordi. “Nima? Kim bilan? Men bunday baxtga loyiq 
emasman!” 
Takror soʻraldi.
“Ey, Yusuf! Paygʻambarimiz nikohingni oʻqimoqdalar, qabul qilasanmi?” 
Yusufning koʻzidan tinmay yosh oqardi. Yonida oʻtirgan ayolga qaradi. Bu safar 
kuchliroq va balandroq ovozda soʻlardi. “Ey, Yusuf qabul qilasanmi?!” 
“Ha, qabul qilaman Rosulim!” dedi Yusuf. Qanday baxt edi bu? Soʻng shohid 
sifatida oʻtirgan ikki ayolni soʻradi. “Bular kim?” 
“Muhammad Mustafo salollohu alayhi vasallamning qizi Hazrati Fotima 
roziyallohu anh va jufti haloli Hazrati Hadicha roziyallohu anholar sizlarning 
nikoh guvohlaringizdir.” dedi farishtalar.
Yusuf xo’ngrab yigʻlab yubordi. “Ya Alloh... bu qanday xush habar...” 
Shu payt bir qoʻl qoʻlida roʻmolcha bilan Yusufning koʻz yoshlarini artdi. Yusuf 
jufti tomon oʻgirilib, niqobini yechdi. Ne koʻz bilan qarasin-ki, qarshisida 

---

Ummu Gulsum turardi!
Demak, Ummu Gulsum Yusuf uchun xush habar edi. Satrlangani sari yanayam 
goʻzallashib ketgandi. Yusuf Ummu Gulsumning peshonasidan oʻpti.
“Ey, Yusuf! Jannat muborak boʻlsin” dedi farishtalar. 
Yusuf birdan uygʻonib ketdi. “Hu Alloh, Ya Alloh” deb baqirardi. Tili faqat 
Alloh, Alloh deyotgan edi. Yuragi huddi otilib chiqadigandek urar, qalbi ishq 
bilan yonayotgan edi.
Onasi qoʻrqib ketganidan, Yusufning xonasiga yugurib keldi. Oʻgʻlini bu 
ahvolda koʻrib yanayam qoʻrqib ketdi. 
Yusuf oʻzida emasdi. “Ya Alloh, Ya Alloh” deb oʻzini yerga urardi. Bir necha 
soatdan keyingina oʻziga keldi. Tinmay koʻz yosh toʻkardi. Unga qoʻshilib onasi 
ham yigʻlayotgan edi.
“Onajon, darhol sovchilikka boramiz onajon!” 
“Kimnikiga oʻgʻlim?” 
“Onajon ertagayoq boramiz. U mening jannatim ona tushunyabsizmi?” 
Onasi juda xayron qolgandi. Tushida bir nimalar koʻrganini bilardi. Darhol 
tayyorgarlik koʻrdi. Ummu Gulsumning oilasiga xabar berildi.
Tunni qanday oʻtganini bilmadi Yusuf. Tunning yarmini ibodat, qolgan yarmini 
esa tushi va Ummu Gulsum haqida oʻylash bilan oʻtkazdi.
Yusuf vaqtni choʻzishni xohlamasdi. Hatto unashtiruvni ham tezroq qilib 
nikohga ulab yuborishni xohlardi. Bu taklif ikki oilaga ham ma’qul keldi. Bir 
haftadan keyin toʻy qilishga qaror qilishdi.
Toʻyga ikki kun qolganida Yusuf, Ummu Gulsum bilan birinchi martta yolgʻiz 
qolib, gaplashib olishni xohladi. Bir xona tayyorladilar. Yusuf nimalar deyishini 
oʻylab qoʻygandi. Lekin eshik ochilishi bilan hammasi esidan chiqib ketdi. 
Ummu Gulsum oppoq niqobda boshi egilgan holda kirib keldi.
Yusuf nimalardir demoqchi boʻldi, ammo tili aylanmasdi. Gapni Ummu Gulsum 
boshladi: 
“Yusuf...” 
Ismini aytishini oʻzi Yusufning yurak urishini tezlashtirib yuborgandi.
“Siz mendan ham yaxshirogʻiga loyiqsiz...” 
Soʻzlarini tugatmasdan Yusuf gapira boshladi.
“Yoʻq Ummu Gulsum, aslo unday dema!” 
“Yusuf... men oʻtmishda juda koʻp xatolar qildim. Nomahramlar bilan biron 
munosabatim bo’lmadi, qo’l ushlashib yurmadim, ammo internet sahifalarida...” 
“Yoʻq, boʻldi jim. Bularni eshtishni xohlamayman. Oʻtmish, oʻtmishda qoldi. 
Meni oldimda bu mavzu ochilmasin!” dedi Yusuf.
Ummu Gulsum koʻz yoshlarini artdi.
“Sen meni halolim boʻlasan Ummu Gulsum. Oʻtmishing, gunohlaring... bularni 
menga qizigʻi yoʻq. Allohning kechirganini, unuttirganini men eslatamanmi?
Tavba qilgan insonni xor koʻrmayman. Muhimi pushaymon boʻlib gunohlarga 
tavba qilishlik. Aslida men senga loyiq emasman, oʻtmishda senga qanday 
gaplar gapirib dilingni ogʻritgandim. Mendan rozi boʻlasanmi, kechira 

---

olasanmi?” dedi Yusuf.
Ummu Gulsum: “O’tmishni eslamasdan, koʻzlarimga qaray olasizmi?” 
“Ummu Gulsum, sen mening kelajagimsan. Azaldan taqdirimga yozilgan 
halolim, Qolu Balodan beri to bugungacha tutgan ishq roʻzamsan. Koʻzlaringga 
qaraganimda oʻtmishni emas, faqat muhabbatni koʻraman. Nega seni ayblay? 
Alloh bizning yordamchimiz boʻladi.” 
Toʻy kuni... Juda oddiy, kichkina toʻy qilishdi. Ayollar va erkaklar alohida, 
isrofsiz, bid’atlarsiz. Huddi Payg’ambarimiz buyurganlaridek. Ummu Gulsum 
oppoq koʻylakda, oppoq niqobda edi. Koʻzlari ham koʻrinmas edi. Barchaga 
oʻrnak boʻladigan, musulmonlar qanday toʻy qilishi kerakligini koʻrsatib 
beradigan toʻy boʻlgan edi.
Toʻy tugagach uylariga kettilar. Yusuf, Ummu Gulsumga Hazrati Hifa va 
Hazrati Suhaybning hikoyasini soʻzlab berdi. Ummu Gulsum indamasdan 
boshini egib eshtib otirdi. Juda goʻzal hikoya edi. Yusuf istaganidek oʻsha 
kechani ibodat bilan namoz oʻqib oʻtkazishdi. Soʻng Yusuf Ummu Gulsumning 
niqobini yechdi. Peshonasidan oʻpib:
“Jannatimsan mening Ummu Gulsum!” dedi.
Oradan oylar oʻtti. Yusuf sevganiga juda chiroyli muomala qilar, uni hech hafa 
qilmasdi. Ummu Gulsumda qandaydir xolsizlik bor edi. Bu ularning orasiga 
masofa qoʻygandi. Yusuf ham buni sezar va oʻziga-oʻzi: “Nahotki men oʻylagan 
narsa bo’lsa...Ummu Gulsum ona bo’ladimi!?” derdi.
Lekin so’ramasdi. Bu xabarni halolining oʻzi aytishini xohlardi. Yusuf Ummu 
Gulsumga uy ishlarini ham qildirmay qo’ydi. Kutdi, kutdi... lekin Ummu 
Gulsum hech narsa demasdi. Bir kun birga namoz oʻqib boʻlishganidan keyin 
Ummu Gulsum turib, kitoblar orasidan bir nima olib keldi. Yusufning qo’llarini 
oʻpib, unga tutqazdi. Bu oʻsha, bir paytlar Qur’onining oyatlari orasiga qo’yib 
qo’ygan roʻmolchasi edi. Yusufning qo’lini yuragiga qoʻydi.
“Yusufim... bizni hech narsa ajratolmaydi. Yolg’iz o’lim ajratishi mumkin...” 
Yusuf yigʻlab yubordi. Ummu Gulsumni bunchalik ta’sirlantirgan narsa nima 
edi? Ayniqsa, oxirgi jumlasini eshtgach Yusufning miyyasida chaqmoq 
chaqqandek bo’ldi.
“Sevgimiz oxiratga qoldi Yusufim...” dedi Ummu Gulsum. 
Yusuf sezgandi, yorini uni tashlab ketishini eshtib yuragi yona boshladi. Shu 
payt Ummu Gulsumning ko’zlari asta-sekin yumilib boshi Yusufning yelkasiga 
tushdi. Yusuf uni uygʻotishga harakat qilardi. Lekin Ummu Gulsum 
uygʻonmasdi. Tez yordam chaqirdi.
“Uyg’on jannatim, iltimos koʻzlaringni och!” derdi Yusuf. Hayoliga kelgan 
duolarni oʻqirdi. Ummu Gulsum koʻzlarini ochdi, Yusufga roʻmolchasini berib: 
“Buni oling, doim Qur’oningizning ichida tursin” dedi pas ovozda. Yusufning 
koʻz yoshlari sevgilisining yuziga tomchilardi. Ummu Gulsum chuqur nafas oldi 
va kulimsiradi. “Siz ham shirin hidni sezyabsizmi? Huddi gullar toʻla bog’ning 

---

ichida oʻtirgandekmiz.” 
Yusuf Ummu Gulsumni boshini koʻtarib quchoqladi: “Iltimos, meni tashlab 
ketma” derdi. Ummu Gulsum sekin shahodat barmog’ini koʻtardi va Yusufning 
qulogʻiga
“La Ilaha Ilalloh” dedi.
“Qara menga sevgilim. Bizning nikohimiz Arshi Aloda oʻqildi. Biz jannat 
eshiklarini birgalikda ochamiz. Kuchim, nafasim yetganicha seni duolarimda 
doim eslayman...” derdi Yusuf, Ummu Gulsumning boshini silagan holda.
Ummu Gulsum koʻzlarini yumdi. Yusuf esa pichirlagan holda dedi:
“Sen ham shahitsan gulim, sen ham shahitsan...” 
uning yuzlarini silab oxirat yurtiga kuzatdi.
Ummu Gulsumni yuvadigan ayol kamdan-kam bunday xolatlarga duch kelardi.
Ummu Gulsumning yuzida tabassum bor edi.
Uni huddi kelinchaklardek tayyorladi. Chunki, farishtalar tomonidan kutib 
olinishini bilardi.
Yusuf koʻzlarida yosh, o’zini qo’lga olishga harakat qilardi, yuragi yongan 
holda uni tuproqqa qoʻydi. Hali unga toʻyib ulgurmasdan tuproq uni olib 
qoʻygandi. Oʻsha kecha Yusuf bir tush koʻrdi...Ummu Gulsum unga tabassum 
qilayotgandi.
“Yusufim! Meni Fotima onamiz kutib oldilar. Men seni jannatning eshigi tagida 
kutaman” deyotgandi.
Jannatning eshigi tagida