Usim-biol p65

Turkum. o`rgimchaklar—^ra«c/
Bu turkumga kiruvchi hasharotlar faqat tirik o`lja, ya'ni hasha-rotlarni so`rib oziqlanadi. Ba'zilari o`zlari to`qigan to`riarga tushgan hasharotlar bilan, qisman turiari esa poylab turib ularga hujum qiladi.
Tuproqda uya qurib yashovchi o`rgimchaklar uchun to`g`ri-qanotlilar, qo`ng`izlar asosiy rol o`taydi. o`rgimchaklar yirtqichlar sifatida hasharotlar sonining ma'Ium darajada saqlanishida katta ahamiyatga ega. Shu bilan birga, ular boshqa hayvonlarga, xususan, mayda sutemizuvchilar, qushlar va kaltakesaklarga yem bo`Iadi.
o`rgimchaklar tasnifi (klassifikatsiyasi) juda ham murakkab. Asosan, aranlomori' kenja turkumiga mansub o`rgimchaklar keng tarqalgan. Ulaming xelitserasi pastga egiluvchanligi va uchidagi ilmoqlari biroz ichiga qayrilganligi bu kenja turkumning asosiy xususiyatlaridan biridir.
Bu turkumga bir necha oila taalluqli bo`Iib, ular quyidagilardir: to`r yoyuvchi, doirasimon to`r to`quvchi, voronkasimon uya yasov-chi, bo`ri, sakrovchi va yonyurar o`rgimchaklar.
Oila. Sakrovchi o`rgimchaldar—&/ftc/Jae
Turlaming soni jihatidan bu oila eng katta hisoblanadi. Bu oilaga kiruvchi o`rgimchak turlari хДта-хД va rang-barang. Ko`zlarining uch qator joylashuvi ulaming o`ziga xos belgilaridan biri hisoblanadi. o`ljani ko`rish bilan sakrab unga tashlanadi. o`ljalari chigirtkalar, qandalalar, pardaqanotlilar va pashshalar hisoblanadi.
Sittikus (Sietticus distinguendus Sim.) — sittikus avlodiga mansub tur. Mayda, qo`ng`ir rangdagi o`rgimchak, tillarang va oq dog`Iari bo`Iib, gallitsani, don pashshasi va boshqa turdagi hasharotlami qirib bitirishda katta ahamiyatga ega.
124
Oila. Yonyurar o`rgimchaklar —Thomisidae
Ulaming tanasi biroz yassilangan bo`Iib, oldingi ikki juft oyoqlari orqadagilariga nisbatan uzunroq. Bular ov turiarini hosil qilmasdan hasharotlar, o`simlikgullari, barglari, po`stloqostivaboshqajoylarda yirtqichlik bilan hayot kechiradi.
Shuningdek, Philodromus\a Xysticus avlodlarining vakillari uchun asosiy o`lja xermeslar va o`simlik bitlari, voyaga yetgan o`rgimchaklar uchun esa uzunburun qo`ng`izlar va pashshalar, Misumena, Thomisus lar uchun — asalarilar asosiy o`lja hisoblanadi.
N.J. Ashikbovning serologik reaksiyasi yordamida у^лйсмл striatips Koch., Tibellus obllongus Walck. bug`doy ekinlarida don tunlamining yosh qurtlari bilan ko`plab oziqlanishi kuzatilgan.