Va axborot texnologiyalari 11-sinf toshkent – 2021

I BOB. 
MA’LUMOTLAR BAZASI VA MBBT HAQIDA TUSHUNCHA
312
Umuman olganda, 
elektron imzo
oddiygina elektron shakldagi imzodir. Bu imzo 
chekuvchilarga an’anaviy, ya’ni qo‘lda chekiladigan imzo kabi hujjat shartlarini tasdiqlash yoki 
rozilik berish imkonini beradi. Elektron imzo, aslida, kompyuterdan foydalanuvchini tasdiqlash 
va hujjat yaxlitligini tekshirish jarayoni hisoblanadi.
Raqamli imzo
– hujjat yaxlitligi bilan bir qatorda imzolanuvchining haqiqiyligini tasdiqlash 
uchun murakkab algoritmlar, sertifikatlashtirish organlari va ishonchli xizmat ko‘rsatuvchi 
provayderlardan foydalanuvchi elektron imzo turi.
Qog‘ozsiz hujjat almashinuvi zamonaviy vositalari, elektron to‘lov vositalarini rivojlantirishni 
hujjatning haqiqiyligi va yaxlitligini rivojlantirmay tasavvur qilib bo‘lmaydi. Oddiy imzoning 
asosiy xususiyatlarini saqlab qoluvchi ERI mana shunday vosita hisoblanadi.
ERI uy sharoitida ham ko‘plab davlat xizmatlaridan foydalanish imkonini beradi. O‘zbekiston 
Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 562-II-sonli “Elektron raqamli imzo to‘g‘risida”gi 
Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar keltirilgan:
ELEKTRON RAQAMLI IMZO (ERI) – 
ELEKTRON RAQAMLI IMZONING YOPIQ KALITI – 
ELEKTRON RAQAMLI IMZONING OCHIQ KALITI – 
ELEKTRON RAQAMLI IMZONING HAQIQIYLIGINI TASDIQLASH –
ELEKTRON HUJJAT (EH) – 
• 
elektron hujjat axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda 
maxsus о‘zgartirish natijasida hosil qilingan, elektron raqamli imzoning ochiq kaliti 
yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yо‘qligini aniqlash va elektron raqamli 
imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo; 
• elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda hosil qilingan, faqat imzo 
qо‘yuvchi shaxsning о‘ziga ma’lum bо‘lgan va elektron hujjatda elektron raqamli imzoni 
yaratish uchun mо‘ljallangan belgilar ketma-ketligi;
• elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda hosil qilingan, elektron raqamli 
imzoning yopiq kalitiga mos keluvchi, axborot tizimining har qanday foydalanuvchisi 
foydalana oladigan va elektron hujjatdagi elektron raqamli imzoning haqiqiyligini 
tasdiqlash uchun mо‘ljallangan belgilar ketma-ketligi;
• elektron raqamli imzoning elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasiga mansubligi va 
elektron hujjatdagi axborotda xatolik yо‘qligi tekshirilgandagi ijobiy natija;
• elektron shaklda qayd etilgan, elektron raqamli imzo bilan tasdiqlangan hamda elektron 
hujjatning uni identifikatsiya qilish imkonini beradigan boshqa rekvizitlariga ega bо‘lgan axborot.

---