Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Germaniyaning makroiqtisodiy ko’rsatkichlari

Germaniya YaIM qiymati bo’yicha dunyoda 5-o’rinni, Yevropada esa 1-o’rinni egallaydi. YaIM miqdori 2017-yilda 4.199 trln. AQSH dollarini, 2016-yilda 4.099 trln. AQSH dollarini tashkil etgan. YaIMning o’rtacha yillik o’sishi esa 2.5%ga teng bo’lgan.

Aholi jon boshiga 50800 AQSH dollaridan to’g’ri kelgan. YaIM tarkibining 0.7%ini qishloq xo’jaligi, 30,7 %ini sanoat, 68,6 %ini esa xizmatlar sohasi tashkil etadi.

Qishloq xo’jaligining asosiy mahsulotlariga kartoshka, bug’doy, shakar, karam, mevalar, sut mahsulotlari va chorva mahsulotlari kiradi. Sanoat sohasining asosiy tarmoqlariga esa mashinasozlik, elektr jihozlari ishlab chiqarish, oziq-ovqat va ichimliklar ishlab chiqarish, kemasozlik, tekstil, farmasevtika va kimyoviy dorilar ishlab chiqarish, temir va po’lat ishlab chiqarish kiradi. Po’lat va temir ishlab chiqarishda dunyoda yetakchi o’rinda turadi, shu bilan birga texnik jihatdan ham bu soha o’ta yuksak taraqqiy etgan.
Ishchi kuchi soni 45.9 mln ga teng. Ularning 1.4%i qishloq xo’jaligi sohasida, 24,2%i sanoat sohasida, 74,3%i xizmatlar sohasida faoliyat olib boradi. Ishsizlik ko’rsatkichi 3.8 %.

Shunisi ajablanarliki, Germaniya Federatsiyasidagi ishsizlik ko’rsatkichi hattoki moliyaviy inqiroz vaqtida ham nisbatan past ko’rsatkichlarni qayd etgan. Aholining “kambag’allik chizig’i”dan pastda joylashgan qismi 16.7%ni tashkil etadi.
Budjet tarkibiga keladigan bo’lsak, 2022-yilgi holatga ko’ra, daromadlar 1.665 trln AQSH dollarni, xarajatlar esa 1.619 trln AQSH dollarini tashkil etdi. Bu ko’rsatgichlardan ko’rishimiz mumkinki, budjet tarkibidagi daromadlar miqdori xarajatlar miqdorini bemalol qoplay olgan va yil yakunida profitsit holatda chiqqan.
Soliq to’lovlari YaIMning 45%ini tashkil etadi. Germaniyada korporativ soliq 25%ni, qo’shilgan qiymat solig’i 19%ni(ba’zi mahsulotlar uchun 7%li soliq mavjud) tashkil etadi. Yana bir qiziq tomoni shundaki, Germaniyada oylik ish haqining 8%i miqdorida cherkov solig’i ham undiriladi. Aks holda, cherkov soliq to’lamagan odam uchun cho’qinish, nikohdan o’tish va dafn marosimini o’tkazishga ruxsat bermaydi.
Bu davlatdagi inflatsiya ko’rsatgichi 2022-yilgi holarga ko’ra 1,7 %ni tashkil etgan. Bu оesa bizning yurtimizdagi inflatsiyadan 8 – 9 barobar kam degani. Davlat eksporti 1.434 trln AQSH dollarini, importi esa 1.322 trln AQSH dollarini tashkil etdi. Eksport tarkibinineft va gaz, oziq-ovqat, transport jihozlari, rezina va plastik mahsulotlar; import tarkibini esa mashinalar, ma’lumotlar bian ishlovchi texnikalar, oziq-ovqat, qishloq xo’jaligi mahsulotlari, elektr jihozlari tashkil etadi.
Davlatning tashqi qarzi YaIM miqdorining 63.9%ini tashkil etadi. Agar buni pul ko’rinishida ifodalaydigan bo’lsak, tahminan 2.6trln AQSH dollariga teng bo’ladi. 2021-yilda esa bu ko’rsatgich 67.9%ga teng bo’lgan. Bu albatta tashqi qarzining asta-sekin kamayayotganidan dalolatdir.
Aholi soni 80 mlndan oshiqdir. Ularning 77,3%i shaharlarda yashashadi. Urbanizatsiya darajasi esa 0,27%ga tengdir. Aholi eng ko’p istiqomat qiladigan shaharlar Berlin, Gamburg, Munich va Kologn shaharlaridir. Aholi soni mlntadan oshiq shaharlar unchalik ham ko’p emas. Mamlakatning ta’lim tizimiga keladigan bo’lsak, Germaniya Federatsiyasida ta’lim tizimi havas qilgulik darajada ajoyibdir. O’ziga xos jihati shundaki, bu yerda hattoki oliy ta’lim tizimi ham majburiydir va nemis tilini biladigan chet ellliklar ham bu imkoniyatdan bemalol foydalanishi mumkin. Oliygohlardagi o’qish davomiyligi 4-6yilni tashkil etadi.