A
,
B
,
C
,
D
) Y va Z parametrlar kabi kompleks sonlardir.
Yuqori sistemadan
B
ning qarshilik o`lchami (Om)
parametr
C
ning
o`tazuvchanlik o`lchami 1\Om ekanligini
A
va
D
parametrlarning esa o`lchami
yo`qligini ko`rish onson. Bu parametrlar quyidagi tenglama vositasida o`zaro
bog`langan,
AD-BC=1
Shuning
uchun
bulardan
o`zaro
bog`lanishsiz
faqat
uchtasi
berilishi
mumkin,to`rtinchisini esa tenglama yordamida aniqlasa bo`ladi.
Parametrlari
A
=
D
bo`lgan to`rtqutbliklar simmetrik xisoblanadi.
Yuqoridagi zanjirning tenglamalari sistemasini kontur toklari usulida tuzamiz:
0
0
2
2
1
1
2
2
22
1
21
1
1
2
12
1
11
In
Z
...
I
Z
I
Z
.......
..........
..........
..........
..........
In
Z
...
I
Z
I
Z
U
I
Z
...
I
Z
I
Z
nn
n
n
n
n
n
Zanjirning U
1
dan boshqa kuchlanish manbai bo`lmaganligi uchun, sistemaning
barcha o`ng qismi nolga teng. Ammo ikkinchi tenglamaning
ikkinchi xadiga
kiruvchi oshkormas kuchlanish U
2
bor:
0
2
2
1
1
2
2
2
22
1
21
1
1
2
12
1
11
n
nn
n
n
n
n
I
Z
...
I
Z
I
Z
.
..........
..........
..........
..........
..........
U
In
Z
...
I
Z
I
Z
U
In
Z
...
I
Z
I
Z
Sistemaning to`la aniqlovchisi:
NN
N
N
N
N
Z
......
Z
Z
..........
..........
..........
Z
.......
Z
Z
Z
.......
Z
Z
2
1
2
22
21
1
12
11
Algebraik to`ldiruvchini qisobga olib toklari
1
I
va
2
I
ni topamiz:
.
.......
U
U
I
.......
U
U
I
0
0
0
0
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
yoki
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
U
Y
U
Y
I
U
Y
U
Y
I
.
Y
;
Y
;
Y
;
Y
21
21
12
12
22
22
11
11
Sistema qarshilik o`lchamlarini ko`rsatuvchi parametr orqali ifodalash mumkin:
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
I
Z
I
Z
U
I
Z
I
Z
U
.
Y
Y
Y
Y
Y
Z
;
Y
Y
Y
Y
Y
Z
;
Y
Y
Y
Y
Y
Z
;
Y
Y
Y
Y
Y
Z
21
12
22
11
21
21
21
12
22
11
12
12
21
12
22
11
11
22
21
12
22
11
22
11
Passiv to`rtqutbliKlarning asosiy tenglamalari.
To`rtqutublik tenglamasi quyidagi ko`rinishda A-forma shaklida yoziladi:
D
A
B
A
I
A
U
A
I
C
A
A
A
I
A
U
A
U
22
12
2
22
2
21
1
21
1
11
2
12
2
11
1
A formadan tashqari to`rtqutublik yana 5 xil formada tenglamasi yozilishi mumkin.
Bular
Y,Z,H,G,B.
Y- forma:
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
U
Y
U
Y
I
U
Y
U
Y
I
G-forma:
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
I
G
U
G
U
I
G
U
G
I
Z-forma:
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
I
Z
I
Z
U
I
Z
I
Z
U
V-forma:
1
22
1
21
2
1
12
1
11
2
I
B
U
B
I
I
B
U
B
U
N-forma:
2
22
1
21
2
2
12
1
11
1
U
H
I
H
I
U
H
I
H
U
Elektrik
mashinalarda , transfarmatorlarda,
elektr uzatish va aloqa
liniyalarida va boshqa amaliy qollarda uchraydigan fizikaviy jarayonlarning
analizini qulaylashtirish uchun to`rtqutublik tarzida ko`rib
chiqilayotgan
qurilmaning real sxemasini unga ekvivalent bo`lgan almashinish sxemasiga
keltirish mumkin.
1
1
I
Z
1
Z
2
2
I
2 1
1
I
Z
0
2
I
2
1
U
2
U
1
U
2
U
Y
0
Y
1
Y
2
1’ 2’ 1’ 2’
1- rasm. 2-rasm.
Eng odiy sxemalar bu
T
shaklli (1-rasm) va
P
shakllik (2-rasm) almashinish
sxemasi bo`yicha tuzilgan uch elementli to`rtqutblikdir. 1-rasmga
Kirxgofning
qonunlariga binoan tenglama tuzamiz:
0
2
2
2
2
1
1
1
2
1
2
1
Y
)
Z
I
U
(
I
I
Z
I
Z
I
U
U
Tok
1
I
ning qiymati ikkinchidan biriga qo`ysak:
2
0
2
1
2
1
2
0
1
0
2
1
2
0
1
2
1
2
2
2
2
1
1
I
)
Y
Z
Z
Z
Z
(
U
)
Y
Z
(
Y
Z
Z
I
Y
Z
U
Z
I
Z
I
U
U
Olingan natijalar parametr ko`rinishida yozilsa:
2
2
2
0
2
2
0
1
2
2
2
0
2
1
2
1
2
0
1
1
1
1
I
D
U
C
I
)
Y
Z
(
U
Y
I
I
B
U
A
I
)
Y
Z
Z
Z
Z
(
U
)
Y
Z
(
U
bu yerda: A=1+Z
1
Y
0
; B=Z
1
+Z
2
+Z
1
Z
2
Y
0
; C=Y
0
; D=1+Z
2
Y
0
.
«T» shaklli va «p» shaklli almashinish sxemalari.
Asosan ichki strukturasi murakkab bo`lgan passiv to`rtqutublikning
A,V,S,
va
D
parametrlari bo`yicha uning
«T»
shaklli almashinish sxemasini tuzish va uning
Z
1
,Z
2
va Y
0
qiymatlari topilpdi:
C
Y
C
D
Z
;
C
A
Z
0
2
1
1
1
Àãàð Z
1
=Z
2
bo`lsa,
T
– shaklli sxema simmetrik bo`ladi unda A=D.
2-rasm uchun quyidagi tenglamalar sistemasini xosil qilamiz:
1
1
2
2
2
1
2
2
2
0
2
1
U
Y
U
Y
I
I
)
U
Y
I
(
Z
U
U
Bu sistemani birgalikda yechib:
2
2
2
0
1
2
0
2
1
2
1
1
2
2
2
0
2
2
0
1
1
1
I
D
U
C
I
)
Z
Y
(
U
)
Z
Y
Y
Y
Y
(
I
I
B
U
A
I
Z
U
)
Y
Z
(
U
P- shaklli to`rtqutublikning parametrlari:
A=1+Y
2
Z
0
B=Z
0
C=Y
1
+Y
2
+Y
1
Y
2
Z
0
D=1+Y
1
Z
0
Agar murakkab to`rtqutublik A,B,C va D parametrlari bo`yicha
«P»
shaklli
ekvivalent tuzish talab etilsa:
B
Z
B
A
Y
B
D
Y
0
2
1
1
1
Y
1
=Y
2
simmetriya
sharti bunda
A=D.