Volume-19, Issue-1, October- 2022 29 O’zbekistonda mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish maqsadi, yo’llari va usullari

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-19, Issue-1, October- 2022
 
33
boshqaruv samaradorligini oshirish va mulkchilikning yangi munosabatlarini to'laqonli 
amal qilishi uchun sharoitlar yaratish tadbirlarini amalga oshirish belgilandi. 
Xususiylashtirishning to'rtinchi bosqichini amalga oshirish mobaynida 1998-2003 - 
yillarda 17836 ta davlat obʼektlari xususiylashtirilib, ular asosida 16852 ta nodavlat 
mulkidagi korxonalar tashkil etilgan. Jumladan, ushbu korxonalarning 3667 tasi 
(21,8%) aksiyadorlik jamiyatlari, 10138 tasi (60,2%) xususiy korxonalar, 3047 tasi 
(18,1%) boshqa shakldagi korxonalardan iborat. Bu davrda xususiylashtirishdan 
tushgan mablag'lar hajmi 167,3 mlrd. so'mni tashkil etgan. 
O'zbekistonda davlat tasarrufidan xususiylashtirish jarayonlarining chiqarish 
(2004-2016 - yillar) O'zbekiston Respublikasi Prezidentining va 2003 - yil 24 -
yanvardagi «O'zbekiston iqtisodiyotida xususiy beshinchi bosqichi sektorning ulushi 
va ahamiyatini tubdan oshirish chora tadbirlari to'g'risida»gi Farmoni bilan bog’lik. 
Mazkur Farmon asosida iqtisodiy nochor korxonalarni davlat tasarrufidan chiqarish va 
xususiylashtirish jarayonini jadallashtirish, shuningdek, mazkur korxonalarni 
modernizasiyalash barqaror rivojlantirish uchun to’g’ridan-to'gri investisiyalarni jalb 
etish maqsadida xususiylashtirilgan obʼektlarga narx belgilash mexanizmi joriy etildi. 
Xususan,xususiylashtirilgan korxonalar davlat aktivlarining boshlang’ich narxlarini 
sekin-asta pasaytirib borish hamda davlat, iqtisodiy nochor korxonalarni va past 
likvidli obʼektlarni nol darajadagi xarid qiymati bo'yicha tanlov asosida investisiya 
majburiyatlarini qabul qilish sharti bilan investorlarga sotish tartiblari tasdiqlandi.
Mamlakatimizda hozirda xususiylashtirish jarayonlari ham bosqichma-bosqich 
davom ettirilmoqda. Maʼlumotlardan maʼlum bo'lishicha, 2004-2016 yillar davomida 
6140 ta davlat obyekti xususiylashtirilib, buning natijasida tushgan mablag’larning 
jami hajmi 1001,3 mlrd. so'mni tashkil etgan . Ko'pgina iqtisodiy adabiyotlarda mulkni 
davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning asosiy besh bosqichi mavjud 
ekanligi taʼkidlangan. Lekin vaqt o'tishi bilan amalga oshirilgan isloxotlar natijasida 
nazariyalar xam o'zgarish xususiyatiga ega bo'lar ekan. Shundan kelib chiqqan holda 
xususiylashtirishning keyingi bosqichi ham yuzaga chiqa boshladi. 
Mulkni xususiylashtirish va uni yanada jadallashtirishning oltinchi bosqichi 2017 
- yil va undan keyingi davrlarni o'z ichiga oladi. Buning huquqiy asosi xisoblangan 
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 - yil 17 - yanvardagi "Tadbirkorlik 
maqsadlarida foydalanish uchun davlat mulki obʼektlarini sotishni jadallashtirish va 
uning tartib-taomillarini yanada soddalashtirish chora - tadbirlari to'g'risida"gi Farmoni 
xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, davlat mulki 
obʼektlarini sotish tartib-taomillarini yanada soddalashtirish va bu jarayonni 
jadallashtirish, ularni xususiylashtirishda byurokratik to'siqlarni bartaraf etish, xususiy 
mulk qilib sotilgan obʼektlarda raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar 
ko'rsatishni tashkil etishga qaratilgan. 

---