Vujudga kelganligidan tashqari, o‘troq hayotning boshlanganligi bilan
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Xalq an’analari.
Mustaqillikning birinchi-yillaridanoq milliy qadriyatlar, xalq an’analarini tiklash O‘zbekistonda davlat siyosati dara jasiga ko‘tarilgan muhim vazifaga aylandi. Darhaqiqat, milliy an’analarni tiklash borasida amalga oshirilayotgan tarixiy ishla- rimizning qamrovi juda kengdir. An’analar – xalqning tarixiy shakllanishi va rivojlanishi jarayonida yaratilgan va avlodlardan av- lodlarga muqaddas meros sifatida o‘tib kelayotgan bebaho ma’naviy boyligi hisoblanadi. Millatning asosiy belgilaridan biriga aylangan odatlarni asrash va kamol toptirish har bir avlodning muqaddas bur- chidir. Ajdodlarimiz an’analari barhayot bo‘lishi uchun, eng avvalo, uni kelajagimiz bunyodkorlari-yoshlarimiz ongida barqarorlashtirish lozim. Yoshlar tomonidan ajdodlar an’analarini qadrlanmay qo‘yilishi avlodlar o‘rtasida ma’naviy uzilishni vujudga keltiradi. Eng qadimiy xalqlardan biri hisoblangan o‘zbeklarning an’analari tarixiy zaruriyat asosida vujudga kelgan, zamon chig‘iriqlaridan o‘tib, muhim ma’naviy qadriyat sifatida ravnaq topgan. Biroq avloddan avlodga o‘tib kelayotgan xalq an’analari sobiq sho‘rolar davrida jiddiy to‘siqlarga uchragan bo‘lsa ham, o‘zbek xalqi mustaqillikka erishgandan so‘ng, ularga ehtiyoj kuchayib, qayta tiklana boshlandi. Buning natijasida ilgari norasmiy nishonlangan an’analar jiddiy tadqiqot obyektlariga aylanib, milliy an’analar haqida qator kitoblar chop etilmoqda. Bu bejiz emas, atbatta. Chunki an’analar xalq ma’naviyatining tarkibiy qismi, muhim axloqiy qadriyat, tarbiya vositasi sifatida xizmat qilmoqda. Xalq an’analari, marosimlar jarayonida namoyon bo‘layotgan odob-axloq, mehr-oqibat, izzat- ikrom kabi xislatlar yoshlar ma’naviyatini shakllanishida muhim ahamiyat kasb etmoqda. Etnos-millatning asosiy belgilaridan biriga aylangan odatlarni asrash va kamol toptirish har bir avlodning muqaddas burchiga aylangan. An’anaviy xalq bayramlarining tikianishi o‘zbek madaniyati tarixida o‘ta muhim voqea bo‘lib qolmoqda. Chunki bayramlar hayotning eng yaxshi tomonlarini o‘zida mujassamlashtiradigan va aks ettiradigan ko‘zgu sifatida xalq madaniyatining yirik va muhim shakli hisoblanadi. Shuning uchun azaliy madaniyatning eng qimmatli tomonlarini qoidalashtirishga zamin yaratildi. Mustaqillikka erishilgandan so‘ng O‘zbekiston rahbariyati, eng avvalo, xalqimizning ehtiyoji, orzu-istaklarini hisobga olib, azaliy 169 bayramlarni tiklashga va yangi istiqlol bayramlarini shakllantirishga katta e’tibor bera boshladi. Jumladan, O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti I.Karimov Farmonlari asosida “Navro‘z”, “Ro‘za hayiti”, “Qurbon hayit”lari rasman tiklanib, xalq o‘rtasida keng nishonlana boshladi. Shuningdek, istiqlolni sharaflaydigan bayramlar “Mustaqillik kuni” va “Konstitutsiya kuni” joriy etildi. O‘z navbatida, O‘zbekiston rahbariyati sobiq mustabid tuzumi davrida paydo bo‘lgan barcha bayramlarni taqiqlamadi. Ular orasida umuminsoniy g‘oya va qadriyatlarni targ‘ib qiluvchi “Yangi-yil bayrami”, “Xotin-qizlar bayrami” kabilar saqlab qolindi. Hozirgi vaqtda O‘zbekistonning asosiy davlat bayramlari asosan shakllangan bo‘lsa-da, azaliy bayramlarni tiklash jarayoni tugagan, deb hisoblash noto‘g‘ri bo‘ladi. Bu borada hali bajariladigan ishlar ham kam emas. Bir tomondan, azaliy bayramlar bilan birga ularga xos odatlar va an’analar tiklanishi darkor. Ikkinchi tomondan, mustaqillik davrida paydo bo‘lgan tarixiy - ma’naviy qadriyatlar bilan ham boyitilmog‘i lozim. Xalq an’analariga oid tadqiqotlarimiz, chunonchi, Markaziy Osiyo xalqlarining ming-yil ichidagi yuzga yaqin bayram va marosimlariga oid to‘plangan ma’lumotlar tahlili natijasida quyidagilar ma’lum bo‘ldi: insonning tabiiy-hayotiy ehtiyojlari asosida paydo bo‘lgan marosim va bayramlar asrlar davomida o‘z ahamiyatini yoqotmaydi. Ularga siyosiy vaziyatlar, turli davlat sulolalarining mahv etilishi, hukmdorlar, istilochilarning kelib-ketishlari, hattoki, hududdagi aholi tarkibiy o‘zgarishlari ham ta’sir etmaydi. Ikkinchi turkum bayram-marosimlar esa ma’lum vaqtdan so‘ng o‘zgarishi yoki boshqa yangi bayramlar vujudga kelishiga asos bo‘lishi mumkin. Uchinchi guruh marosim va bayramlar esa muayyan davr siyosati, davlat yoki hukmdorlarning xohish-irodasi sifatida vujudga keladi, o‘shalar bilan birgalikda yashaydi va o‘z tarixiy vazifasini bajarib bo‘lganidan so‘ng barham topadi. Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|