A k ġ f k a m a L

2-ci Çərəkdar döyüşü 
17 fevral 1993-cü il tarixdə briqadanın 1-ci taboru yenidən təşkil 
edilərək Ağdərənin Vaquas kəndinə gətirildi. Tabor bir neçə gün ərzində 
düşmən hücumları qarşısında tab gətirməyərək Çərəkdar kəndinə çəkildi. 
Geri  çəkilə-çəkilə  1-ci  tabor  düşmənin  2  tankını,  bir  PDM-ni  və  150 
nəfərədək  əsgərini  məhv  etdi.  1993-cü  il    mart  ayının  27-də  düşmən 
artilleriyanın  köməyi  ilə  eyni  vaxtda  həm  Ağdaban  kəndinə,  həm  də  21 
ədəd  tankın  və  zirehli  texnikanın  köməyi  ilə  Çərəkdar  kəndinə  yenidən 
hücuma  keçdi.  Qüvvələr  qeyri-bərabər  idi.  Buna  baxmayaraq  1-ci  tabor 
Qurban  Qurbanovun  rəhbərliyi  ilə  Çərəkdar  kəndi  ətrafında  düşmən 
hücumu  dəf  etdi.  Bu  döyüşdə  düşmənin  iki  vertalyotu,  bir  tankı,  bir 
PDM-i  vuruldu  və  çoxlu  sayda  canlı  qüvvəsi  məhv  edildi.  Taborun  8 
əsgəri  şəhid  oldu  və  7  nəfəri  yaralandı.  Düşmən  xeyli  canlı  qüvvə  və 
texnika  itirməyinə  baxmayaraq  əlavə  olaraq  köməyə  gətirilən  10  ədəd 
tankla  müdafiəmizi  yarmağa  nail  oldu.  Eyni  vaxtda  düşmən  yenidən 
Ağdaban  kəndini  işğal  edərək,  Bağlıpəyə  istiqamətindən  də  Çərəkdar 
kəndinə  hücum  etdi.  Erməni  və  rus  hərbi  birləşmələri  üç  istiqamətdə 
irəliləyərək Çərəkdar kəndini üç tərəfdən mühasirəyə aldı. Qüvvələrimiz 
azlıq  etdiyinə  görə 1-ci  tabor  və  Çərəkdar  kəndinin cənubunda  döyüşən 
kəlbəcərli  könüllülər  geri  çəkilməli  oldular.  Düşmən  150  nəfərdən  çox 
canlı qüvvə itirsə də Çərəkdar və Bağlıpəyə kəndləri işğal və qarət edildi. 
Mühasirədə  qalan  qüvvələrimiz  Ağqaya  istiqamətində  geriyə  çəkilməyə 
məcbur  oldu.  Artıq  Qarabağ  istiqamətindən  hücum  edən  düşmənin 
qarşısını  almaq  getdikcə  çətinləşirdi.  Mütləq  bölgəyə    əlavə  qüvvələrin 
gətirilməsi  və  Kəlbəcərin  müdafiəsinin  möhkəmləndirilməsi  lazım 
gəlirdi.  2-ci  çərəkdar  döyüşünün  iştirakçısı  Mustafayev  Qalib  Rəhim 
oğlunun  dediklərindən:  “Bir  neçə  gün  idi  ki,  bizim  bölük  Çərəkdar 
kəndinin  şərqindəki  yüksəklikdə  müdafiədə  durmuşdu.  Bölük  komandiri 
Şəmsəddin Məmmədov, bölüyün baş çavuşu isə Nəriman Məmmədov idi. 
Bizim mövqe tutduğumuz yer Ağqaya kəndinə gedən yolun üstündə idi. 
Briqadanın  1-ci  taboru  isə  Tərtərçayın  sol  sahilindəki  yüksəkliklədə 
yerləşdirilmişdi.  Bir  neçə  gün  ərzində  düşmənin  bir  neçə  hücumunun 
qarşısını  aldıq.  Döyüş  yoldaşlarımın  qoçaqlığı  sayəsində  düşmən  bir 
addım da irəliləyə bilmirdi. Bu müddətdə düşmən kütləvi şəkildə hücum 
etmir,    yalnız  kəşfiyyat  xarakterli  döyüşlər  aparırdı.  Biz  isə  əsas 
qüvvələrin  yerləşdiyi  1-ci  tabor  tərəfdən  deyil,  çayın  sağ  sahilindən 
düşmənə güclü atəş açır, onları çaş-baş salmağa çalışırdıq. Bununla da  

---

 
132 
Xalqımızın qəhrəmanlıq ənənələri Qarabağ müharibəsi gedən 
bütün bölgələrdə, o cümlədən,  Murovdağın qarlı zirvələrində 
sınaqdan çıxıb. M ü ə l l i f 
düşmənin  hücum  edəcəyi  təqdirdə,  onun  əsas  zərbələrini  öz  üzərimizə 
yönəltmək  və  düşməni  çayın  sağ  sahilinə  çəkərək  onları  məhv  etməyi 
düşünürdük. Tərtərçayın sol sahilində-yolun kənarında isə 4 ədəd PDM-2 
və 4 ədəd zenit pulemyotları yerləşdirilmişdi. 1993-cü il mart ayının  21-
dən 22-nə keçən gecə düşmən bizim mövqelərə hücuma keçdi. Bu döyüş 
gözlənilməz  olduğundan,  əvvəlcə  kor-koranə  atəş  açır,  düşmənin 
məqsədini  müəyyən  etməyə  çalışırdıq.  Lakin  döyüşçü  yoldaşların-
Məmmədov Nəriman, Salmanov İsa, Şahverdiyev Uğurlu, Elman İsmayıl 
oğlu,  polis  Ədalət  İsmayıl  oğlu,  Başlıbel  kəndindən  olan  Vaqif  və 
digərlərinin qoçaqlığı nəticəsində 3 düşmən əsgəri öldürüldü və ermənilər 
səhərəyaxın geri çəkildilər.  
27  mart  1993-cü  il  tarixdə  səhər  saat  5-də  düşmən  daha  böyük 
qüvvə  ilə  3  tərəfdən  Çərəkdar  kəndinə  hücum  etdi.  Amansız  bir  döyüş 
başladı. Əvvəlcə kənd güclü top atəşinə məruz qaldı, sonra isə erməni və 
rus  hərbi  qüvvələri,  həm  Qozdu  körpü,  həm  Ağqaya,  həm  də  Ağdaban 
kəndi istiqamətindən hücuma keçdilər. Tərtərçayın bu tayından erməni və 
rus əsgərlərini asanlıqla ayırd etmək mümkün idi. Biz kəndin şərqindəki 
əvvəlki  mövqelərimizdə  idik.  Düşmənin  əvvəlcə  10  ədəd  tank  və 
zirehlisini,  sonra  isə  köməyə  gələn  daha  11  ədəd  zirehli  texnikasını 
saydım. Onların məqsədi kəndi mühasirəyə almaq və mövqelərimizi  ələ 
keçirmək  idi.  Düşmənin  4  ədəd  vertalyotu  mövqelərimizi  bombaladı. 
Lakin  zenitçilər  vertalyotların  geri  qayıtmasına  imkan  vermədilər; 
düşmən vertalyotlarından 2-si vuruldu və digər ikisi isə qaça bildi. Yol ilə 
irəliləyən  düşmən  tanklarından  birincisi  minaya  düşdü  və  elə  bu  anda 
ikinci tank qumbaraatanlarımız tərəfindən vuruldu. Tərtərçayın solundakı 
yüksəkliklərdə  mövqe  tutmuş  1-ci  taborun  əsgərləri  əsl  qəhrəmanlıq 
göstərir,  düşmənin  canlı  qüvvələrini  yaxına  buraxaraq  məhv  edirdilər. 
Onlar  demək  olar  ki,  mühasirə  vəziyyətində  döyüşür,  ölən  və  yaralıları 
Kəlbəcər  istiqamətində  geriyə  daşıyır,  irəliləyən  düşmən  əsgərlərini  bir-
bir yerə sərirdilər. Beş saat idi ki, döyüş başlamışdı, lakin nə 1-ci tabor, 
nə  də  bizim  döyüşçülər  bir  addım  da  geriyə  çəkilməmişdik.  Lakin 
qüvvələr qeyri-bərabər idi. 
Bu  vaxt  Tərtərçayın  sağ  sahilinə  keçən  düşmən  tankları  və 
zirehliləri bizim mövqeləri atəşə tutaraq irəliləməyə başladı. Biz möhkəm 
durmuşduq.  Bir  gün  ərzində  bir  neçə  dəfə  onların  geri  çəkilməsinə  nail 
olduq.  Axşamüstü  ermənilər  Ağdaban  kəndini  işğal  edərək  qüvvələrini 
bizim istiqamətə-Çərəkdar istiqamətinə cəmləyə bildi. 1-ci taborun 

---

 
133