Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda

Mis (Cu) Misin birləşmələri sənayedə və kənd təsərrüfatında geniş tətbiq edilir. Parçaların rənglənməsində, inşaat rənglərinin alınmasında mis birləşmələrindən geniş istifadə olunur. Mis 2-sulfat duzundan qalvanoplastikada, yazı rənglərinin hazırlanmasında, ağac materiallarının uzun müddət çürüməsinin qarşısını almaq üçün hopdurucu maddə kimi istifadə edilir.

Bir sıra birləşmələri zəhərli olduğundan kənd təsərrüfatında insektofunksid kimi tətbiq edilir. Mis duzlarının əksəriyyətinin 10 qramı insanlarda ölümlə nəticələnən zəhərlənməyə səbəb ola bilər.

Mis atomları zəhərli olduğundan məişət qablarında xörək bişirilərkən mütəmadi zəhərlənmə hadisələri baş veriridi. Bunun qarşısını almaq üçün mis qabları qalay örtüklə örtməyə başladılar.

Mis birləşmələri sintez olunan zavodlarda zəhərlənmə hadisələri çox olur. Məs: insektofunksid kimi tətbiq edilən mis duzları çox zəhərli olduğundan ( 1-1,5 qramı ölümlə nəticələnə bilər) onun istifadəsi və saxlanması zamanı təhlükəsizlik texnikasına əməl olunmadıqda ekoloji çirklənmələr baş verir. Suda asan həll olunduğundan su hövzələrində toplanaraq təhlükə yaradır. Torpaqda isə uzun müddət qalaraq qida zənciri vasitəsilə insanlara keçə bilir ki, bu da kanserogen xassəyə malik olur. Çirklənməmiş torpaqlarda orta hesabla misin konsentrasiyası 30 mq/kg təşkil edir.

Misin bitki fiziologiyasındakı rolu ilə bağlı bir sıra tədqiqatlar aparılmışdır. Bunlar aşağıdakılardır:

1. 
   Mis əsasən, molekul çəkisi aşağı olan orqanik maddələrlə və vitaminlərlə birləşmə əmələ gətirir.
   
2. 
   Misə funksiyası tam olaraq müəyyən edilməmiş bir sıra birləşmələrdə və həyati əhəmiyyət daşıyan fermentlərin tərkibində rast gəlinmişdir.
   
3. 
   Mis fotosintez, tənəffüs, maddələr mübadiləsi kimi fiziolojik proseslərdə mühüm rol oynayır.
   
4. 
   Mis xəstəliklərə qarşı dözümlülük yaradır.
   

Misin az miqdarda konsentrasiyası ilə yanaşı yüksək miqdarda konsentrasiyası da bitkilərdə ciddi təhlükə doğurur. Bir sıra fiziolojik proseslərdə müəyyən rolu olduğunu nəzərə alaraq bitkilər üçün lazımı olan miqdarının dəqiqləşdirilməsində çətinlikər törədir.

Orqanizmdə mis çatışmazlığı heyvan və insanlarda böyümənin ləngiməsinə, tənəffüs sistemində infeksiyalara, sümük əriməsinə səbəb olur.