Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)



Yüklə 1,94 Mb.
səhifə70/244
tarix28.12.2021
ölçüsü1,94 Mb.
#10797
növüDərs
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   244
 

Cədvəl 7 

Bir sıra aminturşularının  

Krebs tsiklinin mərhələləri ilə əlaqəsi 

Amin turşusu 

Krebs tsiklinin müvafiq  

mərhələsi 



Asparagin turşusu - -  - - - - - - -  

oksalat-sirkə turşusu 











n



fenilalani

tirozin

triptofan

sistein

serin

ley

qli

sin


sin

- - - - - - - - - - - - -  

  

 

 



 

 

asetil – K



0







histidin

prolin

ornitin

inin

arg


- - - - - - - - - - - - - - - -  

 

 



α

-ketoqlütar turşusu 





n

fenilalani

tirozin

- - - - - - - - - - - - -  

 

fumar turşusu 



 

1) Oksiturşuların  əmələ  gəlməsilə gedən hidrolitik 

dezaminləşmə 

R-CHNH


2

-COOH+H


2

O → R-CHOH-COOH+NH

3

 

2) Hidroliz və dekarboksilləşmə (spirtlərin alınması ilə) 



vasitəsilə gedən dezaminləşmə 

 

 



R-CHNH

2

-COOH+H



2

O → R-CH


2

OH+CO


2

+NH


3

 

Buna aid misal kimi, spirt qıcqırması zamanı əlavə məhsul 



olaraq izo-allil spirtinin əmələ gəlməsini göstərmək olar.  

 

CH



                                                        CH

3

 

    CH-CH



2

-CHNH


2

-COOH+H


2

O→         CH-CH

2

-CH


2

-OH+CO


2

+NH


3

 

CH



3

  

 



 

 

   CH



3

 

leysin                                          izo-allil spirti 

 

3) 


α

 – ketoturşuların alınması ilə gedən oksidləşdirici 

dezaminləşmə 

R - CHNH


- COOH + 

½

O

2



   →   R -CO - COOH + NH

3

 



Burada, aminturşusundan, 

α

 – ketoturşu alınır.  

Başqa bir misalda: 

 CH


                                                     CH

3

 

       CH-CH



2

-CHNH


2

-COOH+


½

O

2



  

   →


 CH-CH

2

-CO-COOH+NH



3

 

CH



3

  

 



 

 

      CH





                    leysin                                 α – ketoizokapron turşusu 

Hidroliz zamanı spirtlərin aminləşməsi və  həm də 

dekarboksilləşmənin getməsi nəticəsində artıq başqa amintur-

şusu alınır. Bu aminturşusunda karbon atomlarının sayı az olur. 



α

 – ketoturşuların reduksiya olunması yolu ilə oksiturşular alına 

bilər.  

      R - CO - COOH + 2H

+

   →    R - CHOH - COOH 



 

Bu proseslərin çox böyük əhəmiyyəti vardır. Belə ki, belə 

yollarla orqanizmlər tərəfindən aminturşularının sintezi həyata 

keçirilə bilir. Aminturşularının sintezi, göründüyü kimi, 

oksidləşdirici dezaminləşmənin əksinə olan qaydada baş verir. 

R - CO - COOH + NH

3

 + H


 R - CHNH



2

 - COOH + H

2



 



İkinci aminturşuların (ilk aminturşuları yox) sintezi, 

yenidənaminləşmə (təkraraminləşmə) reaksiyaları vasitəislə 

həyata keçirilir. 



 

 

 



     R - CO - COOH + R

- CHNH



- COOH →   

      → R - CHNH

- COOH + R



- CO - COOH 

Göbələk orqanizmində zülalların parçalanmasının son 

məhsulları bir tərəfdən, ammonyak, digər tərəfdən isə karbon 

turşusunun diamididir – yəni sidik cövhəridir [CO(NH

2

)



2

]. 


Sidik cövhərinin aminturşularından əmələ gəlməsinə aid misal 

kimi, onun arginindən yaranmasını göstərmək olar.  

               H

2



       \ 

        CNH (CH

2

)

3  



-  CHNH

2  


-  COOH  +  H

2

O  →  



       ⁄⁄   arginin                                                  

  HN           

                                                                                     

     


  →    CO(NH

2

)



2  

+  H


2

NCH


2  

·  CH


2  

·  CHNH


2

 

           sidik cövhəri          ornitin

      |        

                                                          COOH 

 

Göbələklərdə sidik cövhərinin əmələ gəlməsi, nuklein 



turşularının, daha doğrusu, pirimidin əsaslarının parçalanması 

nəticəsində də baş verir.  

N   =  CNH

2

                              HN — CO                 HN — CO     



 |          |                                         |        |                         |           |                        

CO      CH  +   H

2





⎯ →



3

NH

   CO    CH  + H

2

  



  CO       CH

2

 + 



 |           ||                                      |           ||                       |          |     

HN — CH                                 HN — CH                HN —  CH

2

                              



     sitozin                                            uridin                         hidrouridin                


Yüklə 1,94 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   244




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin