Backup of Uz Qabigi

Şəhil 11.4. İhi cisim məsələsinə dair

Nyutonun ümüm-dünya cazibə qanunu-na görə bu nöqtəvi ci-simlər bir-birini cəzb edir və ona görə onla-rm hər ikisi Mm xətti üzrə əks tərəflərə yö-nəlmiş təcil alır. Bu tə-cillər aşağıdakı kimi olacaqdır:

Mərkəzi cismin aldığı təcil

m

w_M=G-_r2

hərəkətinə baxdığımız m kütləli maddi nöqtənin aldığı təcil isə
(11.16)

olar.

Təbiidir ki, M>>m olduğundan w_M>>w_m olacaqdır. Ay-

= G-

(11.17)

dındır ki, m kütləli maddi nöqtənin M kütləli cismin yaratdı-ğı mərkəzi cazibə sahəsindəki hərəkəti onların (11.13) ilə təyin olunan nisbi təcili ilə təyin olacaqdır. Bu təcil

M

(M + m)

w„ = w_ - w

olar.

Uyğun olaraq bu cisimlərə təsir edən cazibə qüvvələri

		= G^mMr
		ç mM _p

(11.18)
(11.19)

olacaqdır. Beləliklə, bu cisimlərə təsir edən qüvvələr ədədi

qiymətcə bir-birinə bərabər, istiqamətcə isə əks tərəflərə yönə-lir:

F = — "F

Mərkəzi cazibə sahəsində aşağıdakı iki saxlanma qanunu ödənilir:

1. 
   Tam mexaniki enerjinin saxlanma qanunu
   

^ mi)² _{тт/ ч}

E = -^- + U(r) = const. (11.20)

Burada E-tam mexaniki enerji, ^--kinetik enerji və U(r) -potensial enerjidir.

2. 
   tmpuls momentinin saxlanma qanunu
   

M = [rp] = const. (11-21)

Burada M -impuls momenti, r -radius vektor və p -im-puls və ya hərəkət miqdarıdır. Məlumdur ki,

p = mo.

Bu saxlanma qanunlarından mərkəzi cazibə sahəsində maddi hissəciyin hərəkət trayektoriyasını almaq olar. Aydın-

dir ki, M və r vektorları qarşılıqlı perpendikulyar olduğun-dan impuls momentinin saxlanma qanunundan çıxır ki, maddi hissəciyin radius-vektoru həmişə M momentinə perpendi-kulyar olan müstəvi üzərində qalır. Beləliklə: