Backup of Uz Qabigi

§7.7. Yerin öz охи ətrafında fırlanma dövrünün dəyişgənliyi
Əvvəllər dediyimiz kimi Yerin öz oxu ətrafında fırlanma dövrü -Yerin tərpənməz bir cismə nəzərən öz oxu ətrafında bir tam dövr etməsi üçün lazım olan zaman fasiləsi astronomiya-da əsas zaman vahidlərindən biridir. Lakin XIX əsrdə müəy-yən olmuşdur ki, Ay, Merkuri və Veneranın nəzəri hesablan-mış (efemerid) vəziyyətləri müşahidə olunmuş vəziyyətlərin-dən çox az da olsa fərqlənir. Bu Yerin öz oxu ətrafında bəra-bərsürətlə fırlanmaması ilə izah olunur. Deməli Yerin öz oxu ətrafında fırlanma dövrü sabit deyil.

Yerin öz oxu ətrafında fırlanma sürətinin sabit olmaması üç növ dəyişmə ilə xarakterizə olunur:

1. 
   Əsri;
   
2. 
   Dövri və ya mövsümi;
   
3. 
   Müntəzəm olmayan;
   

Yerin öz oxu ətrafında fırlanma dövrünün əsri dəyişməsi Ay və Günəşin tormozlayıcı təsiri ilə baş verir və Yerin fırlan-ma dövrü 100 ildə 0^s.0014 artır.

Yerin fırlanma dövrünün mövsümü dəyişməsi hava və su-yun fəsli paylanması ilə əlaqədardır. Bu səbəbdən Yerin fır-lanma dövrü il ərzində öz orta qiymətindən ±0^s.001 fərqlənir. Yerin öz oxu ətrafında fırlanma dövrünün müntəzəm olmayan dəyişməsi bir neçə ayda ±0^s.001 təşkil edir. Bu dəyiş-mənin səbəbi məlum deyil.