Bosh maqsadga erishishda Strategiyaning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat

Innovatsiya, uning iqtisodiy mohiyati va ahamiyati
Mustaqillikka erishilgan dastlabki kunlardan boshlab, Oʼzbekiston iqtisodiyotida institutsional va tarkibiy oʼzgarishlar amalga oshirildi. Milliy iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurish va innovatsion rivojlantirish masalasi iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishda hal qiluvchi omillardan biri boʼlib, bu borada nafaqat respublika iqtisodiyotining xomashyoga yoʼnalganligini oʼzgartirish, balki aholining zarur isteʼmol tovarlari bilan taʼminlovchi raqobatbardosh korxonalarni shakllantirishga eʼtibor qaratildi. Shu munosabat bilan korxonalarda innovatsion faoliyatni rivojlantirish, iqtisodiyotning ustuvor tarmoq va korxonalarini modernizatsiyalash, ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash vazifasi xoʼjalik subʼektlari raqobatbardoshligini oshirish hamda innovatsion jarayonlarni tashkil etishga qaratilgan bozor islohotlarining ajralmas qismiga aylandi. Hozirga kelib, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar, ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash borasidagi saʼy-harakatlarning yanada kuchaytirilishi korxonalarga zamonaviy texnologiyalarni keng joriy etish, ishlab chiqarishni mahalliylashtirish jarayonini rivojlantirish, buning uchun investitsiyalar jalb etish doirasini kengaytirish hamda ulardan samarali foydalanish zarurligini koʼrsatmoqda. Innovatsiya - bu korxona samaradorligini oshirishga yordam beradigan yangi g'oyani yaratish, tarqatish va qo'llashning rivojlanayotgan murakkab jarayoni. Bundan tashqari, innovatsiya - bu ishlab chiqarishga joriy qilingan oddiy ob'ekt emas, balki ilmiy tadqiqotlar yoki kashfiyot natijasida muvaffaqiyatli joriy etilgan va foyda keltiradigan, avvalgi analogidan sifat jihatidan farq qiladigan ob'ektdir. Ilmiy-texnika innovatsiyasini ilmiy bilimlarni ilmiy-texnik g‘oyaga, so‘ngra foydalanuvchi ehtiyojlarini qondirish uchun mahsulot ishlab chiqarishga aylantirish jarayoni sifatida ko‘rish kerak. Shu nuqtai nazardan, ilmiy va texnologik innovatsiyalarga ikkita yondashuvni ajratib ko'rsatish mumkin. Birinchi yondashuv, asosan, innovatsiyaning mahsulotga yo'naltirilganligini aks ettiradi. Innovatsiyalar - bu tayyor mahsulot ishlab chiqarish uchun o'zgartirish jarayoni. Ushbu yo'nalish iste'molchining ishlab chiqaruvchiga nisbatan pozitsiyasi ancha zaif bo'lgan bir paytda tarqalmoqda. Biroq, mahsulotlarning o'zi yakuniy maqsad emas, balki faqat ehtiyojlarni qondirish vositasidir. Shu sababli, ikkinchi yondashuvga ko'ra, ilmiy-texnikaviy innovatsiyalar jarayoni ilmiy yoki texnik bilimlarni bevosita iste'molchilar ehtiyojlarini qondirish sohasiga o'tkazish deb hisoblanadi. Bunday holda, mahsulot texnologiya tashuvchisiga aylanadi va uning shakli texnologiya va ehtiyojni qondirishdan keyin aniqlanadi.Shunday qilib, innovatsiyalar, birinchi navbatda, iste'molchilarning ehtiyojlarini qondirish uchun bozor tuzilishiga ega bo'lishi kerak. Ikkinchidan, har qanday innovatsiya har doim ham ilmiy-texnikaviy, ham iqtisodiy, ijtimoiy va tarkibiy xarakterdagi o'zgarishlarni o'z ichiga olgan murakkab jarayon sifatida qaraladi. Uchinchidan, innovatsiyada innovatsiyani amaliyotga tez tatbiq etishga asosiy e’tibor beriladi. To'rtinchidan, innovatsiyalar iqtisodiy, ijtimoiy, texnik yoki ekologik foyda keltirishi kerak. Innovatsion jarayon - bu ilmiy bilimlarni innovatsiyaga aylantirish jarayoni bo'lib, u innovatsiyalar g'oyadan ma'lum mahsulot, texnologiya yoki xizmatga qadar etuk bo'ladigan va amaliy foydalanish orqali tarqaladigan voqealarning ketma-ket zanjiri sifatida ifodalanishi mumkin. Innovatsion jarayon mahsulotlar, texnologiyalar yoki xizmatlar uchun zarur bozorlarni yaratishga qaratilgan va atrof-muhit bilan chambarchas bog'liq holda amalga oshiriladi: uning yo'nalishi, sur'ati, maqsadlari u faoliyat yuritadigan va rivojlanayotgan ijtimoiy-iqtisodiy muhitga bog'liq. Shuning uchun faqat innovatsion rivojlanish yo'lida iqtisodiy o'sish mumkin. Innovatsion faoliyat - mahsulot turlarini kengaytirish va yangilash va sifatini oshirish, ularni ishlab chiqarish texnologiyasini takomillashtirish, keyinchalik ichki va tashqi bozorlarda joriy etish va samarali sotish maqsadida ilmiy tadqiqot va ishlanmalar natijalaridan foydalanish va tijoratlashtirishga qaratilgan faoliyat. Innovatsiyani quyidagicha ko'rish mumkin: - jarayon; - tizim; - o'zgartirish; - natija. Innovatsiya amaliy xarakterdagi yakuniy natijaga aniq yo'naltirilgan bo'lib, u har doim ma'lum bir texnik va ijtimoiy-iqtisodiy samarani ta'minlaydigan murakkab jarayon sifatida ko'rib chiqilishi kerak. O'z rivojlanishidagi innovatsiyalar (hayot tsikli) shakllarni o'zgartiradi, g'oyadan amalga oshirishga o'tadi. Innovatsion jarayonning borishi, har qanday boshqa kabi, ko'plab omillarning murakkab o'zaro ta'siri bilan belgilanadi. Biznes amaliyotida innovatsion jarayonlarni tashkil etishning u yoki bu shakllaridan foydalanish uchta omil bilan belgilanadi: - tashqi muhit holati (siyosiy va iqtisodiy vaziyat, bozor turi, raqobat xarakteri, davlat-monopoliyani tartibga solish amaliyoti va boshqalar); - ma'lum bir iqtisodiy tizimning ichki muhitining holati (rahbar-tadbirkor va yordamchi jamoaning mavjudligi, moliyaviy va moddiy-texnika resurslari, foydalaniladigan texnologiyalar, hajmi, mavjud tashkiliy tuzilmasi, tashkilotning ichki madaniyati, tashqi tashkilot bilan aloqalari. atrof-muhit va boshqalar); - boshqaruv ob'ekti sifatida innovatsion jarayonning o'ziga xos xususiyatlari. Innovatsion jarayonlar ishlab chiqaruvchilarning barcha ilmiy, texnik, ishlab chiqarish va marketing faoliyatini qamrab oluvchi va pirovardida bozor ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan jarayonlar sifatida qaraladi. Innovatsiya muvaffaqiyatining eng muhim sharti - bu yangi g'oyani qo'lga kiritgan va uni hayotga tatbiq etish uchun barcha sa'y-harakatlarini qilishga tayyor innovator ishqibozning va investitsiyalarni topgan, ishlab chiqarishni tashkil etgan, yangi g'oyani ilgari suradigan rahbar-tadbirkorning mavjudligi. mahsulotni bozorga olib chiqish, asosiy tavakkalchilikni o'z zimmasiga oldi va tijorat qiziqishingizni amalga oshirdi. Innovatsiyalar innovatsiyalar bozorini, investitsiyalar kapital bozorini, innovatsiyalar innovatsiyalar raqobati bozorini tashkil qiladi. Innovatsion jarayon yangi yoki takomillashtirilgan mahsulot (xizmatlar) olish uchun ilmiy-texnikaviy natijalar va intellektual salohiyatni joriy etishni va qo‘shilgan qiymatni maksimal darajada oshirishni ta’minlaydi. Iqtisodiy o‘sishning samarali yo‘liga erishishni ta’minlash uchun rivojlanayotgan mamlakatlarning ko‘pchiligi singari O‘zbekistonda ham milliy innovatsiya tizimini shakllantirish hamda iqtisodiyot tarkibida innovatsionfaol tarmoqlar va korxonalarni rivojlantirish va salmog‘ini oshirish kerak. Jahon tajribasi bunga davlatning faol aralashuvisiz erishib bo‘lmasligini ko‘rsatmoqda. Davlat, ilmiy va tadbirkorlik tizimlari milliy innovatsiya tizimini shakllantirish va rivojlantirish bo‘yicha birgalikda harakat qilib, bunda milliy innovatsiya tizimi quyidagi tashkil etuvchilarlan iborat bo‘lishi ko‘zda tutiladi: tadbirkorlik rivojlanishini ta’minlash uchun raqobat muhiti; ilmiy tadqiqotlarni olib borish uchun zarur bo‘lgan muhit; bu ikkala muhitning o‘zaro ta’sir mexanizmi, u bir tomondan bilimlar transferi va ular ning tarqalishi, tadbirkorlar uchun innovatsiyalarga transformatsiyasini tashkil etuvchi bo‘lsa,ikkinchi tomondan, tadqiqotchilarni ishlab chiqarish rivojlanishining innovatsiyalarga ehtiyojini qondirishga yo‘naltirishi kerak. Davlat tomonidan innovatsiya faoliyatini qo‘llab-quvvatlash quyidagi yo‘nalishlarda amalgaoshiriladi: Innovatsiya faoliyatini tartibga soluvchi qonuniy va me’yoriy asosni shakllantirish va takomillashtirish; Davlat budjetidan innovatsiya loyihalariva dasturlarini moliyalashtirish; Kichik innovatsion tadbirkorlikni rivojlantirish uchun innovatsiya infratuzilmasi obyektlarini shakllantirish; Davlat ehtiyojlari uchun fan sig‘imi yuqoribo‘lgan innovatsiya mahsulotlari va kafolatli joriy etish hamda tarqatish maqsadida ilg‘or texnikani sotib olish; Qonun doirasida innovatsiya faoliyatini olib boruvchi, innovatsiya loyiha va dasturlariga investitsiya kirituvchi milliy va xorijiy investorlar uchun imtiyozli sharoit yaratish.