Şakir Musayev

 

Şakir Musayev  

 

202

9.4. İstintaq  eksperimentində  və  ifadələrin 

yoxlanılmasında  məhkəmə-tibbi 

biliklərdən  istifadə edilmənin  nəzəri  əsasları 

 

Eksperiment, məhkəmə-tibb ekspertinin işində müşahidə, təsvir 

etmə, ölçmə, hesablama, tutuşdurma, müqayisə, ümumiləşdirmə və s. 

kimi təcrübi biliklərə söykənən ümumelmi metodlar arasında mühüm 

yer tutur. Eksperiment (latın dilində experimentum - sınaq, səriştə, 

təcrübə deməkdir) - obyektlərin xüsusiyyət və  əlaqələrinin təcrübə 

yolu ilə, eləcə  də, obyektin canlandırılması  və ya onun analoqunun 

yaradılması yolu ilə aparılan müayinə metodudur. Eksperiment 

müayinə obyektinin öyrənilməsi, onun xüsusiyyətlərinin məqsəd-

yönlü dəyişdirilməsi, təcrübi  şəraitin korreksiyası  və  şəklinin 

dəyişdirilməsi (müxtəlif hala salınması) yolu ilə  həyata keçirilir. 

Bununla da obyekt haqda yeni məlumatların alınmasına, onun 

xüsusiyyətləri haqda əldə olan məlumatların yoxlanılmasına, 

öyrənilən təzahürün xarakterizə olunduğu və onun digər obyekt və ya 

təzahürlərlə  əlaqə  və münasibətlərinin qanunauyğunluğunun 

yoxlanılmasına imkan yaranır.  

Məhkəmə-tibbi təcrübədə eksperimental metoddan iki formada 

istifadə olunur - istintaq və ekspert eksperimenti. 

Eksperimental biliklərin təcrübi xarakteri istintaq eksperimentini 

ekspertizanın keçirilməsi ilə yaxınlaşdırır. Mahiyyətinə görə istənilən 

ekspertizaya, daha dəqiq desək, onun son mərhələsinə - nəticənin 

tərtibinə  şərti olaraq, hansısa nəzəri konkret şərait modelinin təsviri 

kimi və ya ekspertizanın predmeti qismində istintaq tərəfindən 

verilmiş  şəraitlərin xəyali canlandırılması kimi baxmaq olar. 

Eksperiment haqda danışıldıqda hər  şeydən  əvvəl mütəxəssis-

tədqiqatçının fəal məqsədyönlü praktiki fəaliyyəti nəzərdə tutulur. 

CPM 262-ci maddəsində göstərilənlərdən başqa, istintaq 

eksperimentindən  bir çox digər prosessual hərəkətlərin gedişində - 

baxış zamanı, müqayisəli nümunələrin alınmasında, o cümlədən 

ekspertizaların aparılmasında da istifadə olunur. Ekspertizanın 

icrasında bu metod «ekspert eksperimenti» kimi xüsusi tərif almışdır.  

---