ÇÜtad çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi Cilt , Sayı Aralık 2018
Yüklə 392,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ÇÜTAD
Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Aralık 2018
26 Entrikacı, fettan, acımasız ve tehlikeli kadın tipi meddah, orta oyunu ve karagözün yanı sıra Tıflî hikâyeleri 16
olarak adlandırılan metinlerde de karşımıza çıkmaktadır. Tıflî hikâyelerindeki kadınlar varlıklı ve nüfuzlu oluşlarıyla istedikleri erkeği kendilerine partner olarak seçerler. Ancak ihanete uğradıklarında hiç acımadan hem sevgililerini hem araya giren kadını cezalandırırlar. Tanzimat romanlarından İntibah’taki Mehpeyker ile Esrar-ı Cinayat’taki Hediye Hanım kaynağını bu hikâyelerden almış gibi görünmektedirler. Şair Evlenmesi ve Hayal-i Celâl’deki Ziba Dudu ve Habbe Kadın ile Zekavet Hanım, entrikacı kimlikleriyle bu hikâyelerde yer alan kadınlarla bir kesişim kümesi oluştururlar. Bu haliyle metinleri aynı zamanda konusu kadın hilesine dayalı anlatı biçimi içinde değerlendirmek de mümkündür. İki eser kadın kahramanlara yüklenen işlevler veya kadınlar hakkında sarf edilen sıfatlarla toplumun kadın algısı hakkında da ipuçları verirler. Kumru Hanım, artık miadı dolmuş bir ürün gibi Müştak Bey’e adeta kakalanmaya çalışılır. Kırk yaşına gelmiş ancak evlenememiş olması, beyaz saçları, kamburuyla bir ucube olarak
ürettiği hileler üzerine kuruludur. Geleneksel anlatı kadını mekkâre, hileci ve tehlikeli olarak resmeder. Bu, toplumsal açıdan işlevsel bir temsildir. Kadınla erkeğin mahremiyet açısından mutlak biçimde ayrıştığı bir toplum söz konusudur. Hayal, bu ayrılmışlığı çok başarılı aktarır. Aralarında akrabalık ya da ni kâh ilişkisi olmayan bir kadınla erkek bir araya gelemezler. Konuşacaklarsa arada bir kapı, bir duvar olacaktır. Zinanın bir had, sınır aşımı suçu olarak tanımlandığı bir İslam toplumunda, kadınlarla erkeklerin ayrı tutulmasını sağlamak için, kadınların hileci ve tehlikeli yaratıklar olarak aktarılması işlevseldir” (s.16). Ancak bize göre bu durum aynı zamanda erkek egemen toplumda kadının var olmak ve kendini koruyabilmek için şartlarını zorlamak ve zekasını daha fazla işletmek zorunda kalmasıyla da ilgilidir. 16
Türk edebiyatının ilk ürünleridir. Yaygın kanaate göre başta roman olmak üzere birçok edebi tür Batıdan ithal edilmiştir. Yine benzer bir kabule göre Batı tek doğru ve ulaşılması gereken yegane hedeftir ve bu sebeple metinler Batının sınıflamaları ve terminolojileri eşliğinde ele alınmaya çalışılır. Ancak günümüzde bu tavrın yanlışlığı üzerinde durulmakta ve yerel şartların önemine dikkat çekilmektedir. Bu bağlamda olayların İstanbul’da geçtiği, realist özellikler taşıyan ve Sultan IV.Murat’ın nedimi Tıflî’nin her hikâyede yer alması sebebiyle Tıflî hikâyeleri adını alan bu metinlerin önemi büyüktür. Geçmişte meddah hikâyeleri bünyesinde ele alınan bu hikâyeler günümüzde ba zı araştırmacılar tarafından müstakil bir tür olarak değerlendirilmekte ve Türk edebiyatında romanın ilk örnekleri olarak görülmektedir. Konuyla ilgili olarak bkz: Tunç, G. (2005). " Yerel ve Özgün Bir Roman: Tıflî Efendi", Milli Folklor, yıl 17, sayı 67, 137-144. Sayers, David Selim (2013).
|