Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Patogenez
Rozaseanın yaranamasının səbəbi məlum deyildir, halbuki xəstəliyin mənşəyi 
haqqında çoxlu nəzəriyyələr vardır. Rozaseanın patogenezində damar pozğunluqları, 
mədə-bağırsaq yolunun patologiyası, endokrin sistemin disfunksiyası, psixosomatik və 
immun pozğunluqlar, həmçinin bir sıra endokrin amillər aparıcı rol oynayır. Rozaseanın 
irsi meylliyə malik olması aşkar edilməmişdir.
Ekzogen təkanverici amillər
Bir sıra alimentar amillər (alkoqol, isti içkilər və ədvalar) mədənin selikli qişasını 
stimulyasiya edir və reflektor təsir sayəsində üzün qan damarlarının genişlənməsinə 
səbəb olur. Güman edilir ki, qidada həddən artıq ət məhsullarından istifadə olunması 
rinofirmanın yaranmasına gətirib çıxarır. Lakin rozasea vegetarianlar arasında da inki-
şaf edir ki, bu da həmin fikri şübhə altına alır. Üzə qanın axması ilə tərkibində böyük 
miqdarda natrium qlütamat (bu ət məhsullarının dadını yaxşılaşdırmaq üçün əlavə kimi 
qatılır) olan qidanın qəbulu («çin restoranlarının sindromu») arasında dürüst əlaqə yox-
dur. Kofe, çay və ya kolanın həddən artıq işlədilməsi, bəzi alimlərin fikrincə, rozasea ilə 
patogenetik cəhətdən əlaqədardır, lakin aparılan tədqiqatlar göstərmişdir ki, üz dərisinə 
qanın axmasına temperaturu 600C-dən yuxarı su (kofe deyil) səbəb olur. Bununla belə 

---

349
rozasea ilə əlaqədar təklif olunan pəhrizlərdə qidadan eritemanı provokasiya edən məh-
sulları, məsələn, alkoqol, isti içkilər, istiotlu yeməklər və sitrus meyvələrini çıxarmaq 
lazımdır.
Rozaseanın ən çox rast gələn səbəblərindən biri – Demodex folliculorum cinsli 
gənələrinin olmasıdır. Histoloji müayinə zamanı müxtəlif infiltratlarda gənələrin aş-
kar edilməsi, həmçinin rozasea zamanı akarisid preparatların (heksaxlorosikloheksan, 
krotamiton, benzil-benzoat), metronidazol və kükürdün effektivliyi bu fikri təsdiq edir. 
Bununla belə, rozaseanın səpgi elementlərinin lokalizasiyası əsasən follikulyar aparatla 
bağlı deyildir, Demodex folliculorum heç də bütün xəstələrin hamısında aşkar edilmir. 
Demodex folliculorum dərinin mikroflorasının fizioloji nümayəndəsidir, follikulların 
onunla məskunlaşması yaş artdıqca xeyli yüksəlir. Rozasea zamanı kükürdün xaricə 
işlədilməsi heç də gənənin sürfələrinin histopatoloji reduksiyasına deyil, yalnız klinikı 
yaxşılaşmasına səbəb olur. Müəlliflərin əksəriyyəti rozaseanın ekstrafasial formasının 
yaranmasında Demodex folliculorum gənələrinin rolunu qeyd edirlər. Bəzi xəstələrdə 
hətta demodeksə qarşı spesifik anticisimlər aşkar edilir.
İrsi amillər
Hələlik rozaseanın irsi meylliyini sübut edən heç bir fakt yoxdur, halbuki bəzən ailə-
də bir neçə üzvün xəstələnməsi halları qeyd olunur. Dərinin rəngindən və ailə anamne-
zindən başqa, bəzi insanların milli mənsubiyyəti rozaseanın yaranmasında risk amili 
kimi qəbul oluna bilər.