162
Misir
heroqlif yazısı
ilə
olan bir mətndə (m.ö. IV əsr) adı çəkilən
Karatepe Türkiyədə Ceyhan çayının yaxasında het və finikiya dillərində
(m.ö. IX əsr) və baĢqa qədim yazılar tapılan
Karatepe (Qaratəpə) oronimi
ola bilər.
288
Boğazköy
het
mətnlərində
Kar[tapa]
,
Kartava
,
Kartapaxa kimi
verilən
qaratəpə toponimləri və Kalza-tapiyari, KallieĢ-tapa oronimlərinin
yeri bəlli deyil.
289
Həmin mətnlərdə QalliĢ-tapa oronimi də vardır.
290
Təpə
sözü Ön Asiyadan Avropaya yayılmıĢ, hətt Afrikaya və Amerikaya gedib
çıxmıĢdır.
Deyildiyi
kimi,
təpə sözü
ilə yaranan oronimlər qədim çağlardan
üzübəri
o
qədər
geniĢ yayılmıĢdır ki,
onların adını burada sadalamaq xeyli
vaxt aparar. T. Nafasov yalnız KaĢqadərya vilayəti üzrə 68 belə oronimi
qeydə
almıĢdır.
291
Bunların
sırasında boyadı ilə yaranan oronimlər diqqəti
çəkir:
Avğontepa
,
Almantepa
,
Azlartepa
,
Azartepa.
Buradakı
alban
(alman)
,
azlar, azər etnonimləri azər xalqının soykökünü yaradan boyların keçmiĢ
miqrasiyasını əks etdirməklə yanaĢı, oronimin qədimliyini də göstərir,
necə ki,
ġubar-tobe və
Ulu-tobe (Qazax eli) adlarının birinci tərəfində
iĢlənən sözlər bunu sərgiləyir.
Eyni durum
kurqan apelyativi ilə yaranan bir sıra oronimlər üçün
də keçərlidir. Belə ki, dünya Ģöhrətli Çertomluq, Xerson, Oğuz, Pazırıq,
Arjan, Küloba, Temirtaq, Toprakkala, Uyqaraq kurqanları kimi abidələr
keçmiĢ kulturu əks etdirdiyi üçün adın birinci hissəsi də çox vaxt qədim
söz olur.
Məsələn,
Qarabağdakı
Borsunlu-kurqanı
artıq
arxaik
sözə çevril-
miĢ «borsun» leksemini saxlamıĢdır.
Dostları ilə paylaş: