231. 1843-cü ildə Ġrəvana gələn alman səyyahı Moris Vaqner yazırdı: «Rusiya öz ikibaĢlı qartalını Ġrəvan çuxurunadək çatdırdığı gündən, öz eybəcər,
zəhlətökən maks (rüsum) siyasətini Cənubi Qafqaz quberniyalarına yaydığı andan
bu ölkədə əvvəllər çiçəklənmə həddinə çatmıĢ ticarət birdəfəlik soldu, pozuldu.
Ġran-Gürcüstan yolunun tən ortasında olduğundan Ġrəvanın dükan və karvansaraları
aĢıb-daĢmaqdaydı. Ġndi bomboĢ qalmıĢ o dükanlar, o karvansaraların həyətində bir
vaxtlar atlar kiĢnəyər, ağır yükləri altında dəvələr mələĢərdi»;
