Əlisahib ƏROĞUL

67.
 
S.Qlinka  «Ġran  ermənilərinin  ġimali  Azərbaycana  köçürülməsinin 
təsviri»  (1831-ci  il,  Moskva)  əsərində  yazır:  «Təzəcə  iĢğal  olunmuĢ  əyalətlərə 
ermənilərin  gözlənilməz  axını  oralarda  çörək  qıtlığına  səbəb  oldu.  Bu  zaman 
Lazarev  göstəriĢ  verdi  ki,  köçkünlərin  yolunu  Naxçıvan  və  Ġrəvan  xanlıqları 
əvəzinə  bol  ehtiyatı  zənn  edilən  Qarabağ  xanlığına  yönəltməyə  çalıĢın...  Üç  ay 
yarım  ərzində  8000-dən  çox  ailə  (40000  nəfər)  Arazı  adlamıĢdı...  Ərazidə 
yerləĢdirilmiĢ  xristianlar  Rusiya  ilə  həmsərhəd  torpaqların  sakinlərinin,  xüsusi  ilə 
türklərin,  iranlıların,  dağlıların  bədxah  əməllərinin  qarĢısında  etibarlı  dayaq  ola 
bilərlər»; 
Yenə orada - «Ermənistan obrazı Rusiyada çoxdan formalaĢdırılmıĢdı»; 
Yenə  orada  -  «Maddi  yardım  və  qabaqcadan  nəzərdə  tutulmayan  xərclər 
üçün onlara (Arazı keçən 8000 erməni ailəsi nəzərdə tutulur - Ə.Ə.) 14000 qızıl pul 
və 400000 manat gümüĢ pul verildi»; 
68.
 
Ġ.ġopen  «Erməni  vilayətinin  (əslində  söhbət  Qərbi  Azərbaycandan 
gedir  -  Ə.Ə.)  Rusiya  imperiyasına  birləĢdirilməsi  dövrünü  əks  etdirən  tarixi 
abidə»  (S.Peterburq,  1852)  əsərində  məlumat  verir:  «Erməni  vilayətində  1111 
yaĢayıĢ məntəqəsi olmuĢdur ki, bunlardan cəmisi 62 kənddə erməni məskunlaĢmıĢ, 
bunun  da  ancaq  14-ü  erməni  mənĢəlidir.  Həmin  müharibədə  359  azərbaycanlı 
kəndi 
xaraba 
qoyulmuĢdur.  1828-ci  ildə  Ġrəvanı  Erivanla,  Gümrünü 
Aleksandropolla (1840), Kəvəri Nor Bəyazidlə (1837) əvəz etmiĢlər»; 
69.
 
1804-cü  il  iyul  ayının  2-də  Ġrəvana  ilk  yürüĢ  edən  çar  generalı