Əlyazması hüququnda Əliyeva Fidan Bəhram qızı
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
70
Azərbaycanda E-hökumət sistemi tətbiq olunsa da, hələ də çoxlu həlli vacib məsələlər qalmaqdadır. Bu problemlər meydana çəxdıqca həlli yolları axtarılır və sistem get-gedə inkişaf edir. Elektron hökumətin inkişafına mane olan amillərə baxaq: 1. İnternetə hamının çıxışının təmin edilməməsi. Avropa Birliyi və ABŞ sakinləri əsaən ev kompütləri vasitəsilə internetə çıxışı varsa 1-ci fəsildəki sxemdən göründüyü kimi Azərbaycanda yalnız 40,9% ev kompüterləri vasitəsi ilə daxil olurlar, digər hissəsi məktəblər, internet kafe, işdə internet istifadə edir. Vətəndaşların e- hökumət portallarına rahat çıxışının təmin edilməsində fakt nəzərə alınmalıdır. 2. Maliyələşmənin məhdudluğu bəzi ölkələrdə bu layihənin xərci bütün infrastrukturun yeniləşməsini tələb etdiyindən çox xərc tələb olunur, buna görə də sərfəli yol tapılmalıdır. Hesab edirik ki, Avropa təcrübəsi ən sərfəli variantdır. Hökumət orqanları kiçik və orta bizneslə internet vasitəsi ilə əlaqə yaradır. Ən yaxşı variant elektron satınalma və tender layihələri sayılırlar. Bu sistemdən istifadə nəticəsində 50%-ə qədər vəsaitə qənaət edilə bilinir. 3.
İctimai siyasi iradə və bürokratik maneələr. Elektron hökumətin yaradılması üçün şərt təkcə kompüterlərin alınması və veb-saytın qurulması deyil. Bu il yannız əməliyyatları kompüterləşdirməyə, “kağız dünyasından” çıxmağa kömək edə bilər. Elektron idarəetmədə daha çox hökumətin virtual transformasiya olunmasıdır: o siyasi iradə və lazimlı resursların yaradılmasını tələb edir. Yeni texnologiyaların alınmasını, çətin proseslərin avtomatlaşdırılması dövlət idarəçiliyini təkmilləşdirə və ya dövlət idarəçiliyində iştirak səviyyəsini qaldira bilməz. E-hökumət layihəsi dövlət məmurlarının iştirakı ilə həyata keçirilə bilər. Bu halda uyğun maliyyə resursları, müvafiq qanunvericiliyin qəbulu təmin edilir. İKT inqilabı köhnə fikirli idarəedicilərin sonu olmalıdır. Hər bir dövlət məmuru bu texnologiyanın özü və dövləti üçün nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu anlamalı və gələcək naminə köhnəyönlü fikirlərdən vaz keçməli, firtuallaşmağa kömök etməlidirlər 71
4. İdarəetmə informasiya sistemlərinin keyfiyyəti. Dövlət orqanları ilə insanların virtual əlaqəsi, əlbəttə, müxtəlif icra hakimiyyəti orqanlarının informasiya sistemlərinin keyfiyyəti, tamlığından asılıdır. Sistemlərin əlaqəsi, informasiya resursları üçün ümumi standartların qəbulu, üfüqi səviyyədə informasiya mübadiləsi üçün imkanların təmin edilməsi, dövlət informasiya resurslarında sadə axtarış, e- hökumətin inkişafında mühüm məsələlərdəndir. 5. İnternetdən istifadənin mühüm motivasiyası.Hətta inkişaf etmiş internetə çıxış sisteminin olması belə vətəndaşların hökumət orqanlarına geniş müraciətinə zəmanət vermir. Buna görə bu sistemdən istifadə üçün hər hansı motivasiya tədbirləri yaratmaq olar. Vergiləri daima online ödəyən ödəyicilərə müəyyən faiz güzəşt edilə bilər.
6. Bələdiyyə problemləri. “E-hökumət” portalı yerli idarəetmə orqanları ilə vətəndaşlar və hüquqi şərslər arasında qarşılıqlı əlaqəni təmin edir. Dövlət orqanları artıq “E-hökümət portalına ”inteqrasiya olunsada bələdiyyələrdən heç bir yenilik yoxdur. Bələdiyyələr üçün xüsusi hallar nəzərdə tutulmayıbsa, bələdiyyələrin fəaliyyəti haqqında məlumatları, bələdiyyə üzvləri tərəfindən ildə bir dəfədən az olmayaraq seçicilərinə hesabat verməsini, bütün iclasların protokollarının saytda yerləşdirməsini təmin etməlidirlər. Bələdiyyələrin virtuallaşması gecikir. Bələdiyyələrin virtuallaşması ilə bələdiyyələr yerli özünü idarəetmədə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqini, vətəndaşlara və digər orqanlara internet vasitəsi ilə xidmət göstərilməsini, qurum daxilində işçilərin kompüter şəbəkələri ilə öz aralarında fəaliyyətlərinin qurulması, qurumdan kənar lazımi qurumlarla informasiya mübadiləsi fəaliyyəti təşkil etməlidirlər. Bələdiyyələrin E-hökumətə keçidin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, bələdiyyədə yaşayan vətəndaşı maraqlandıran informasiya, bələdiyyənin saytında yerləşdirilmlş olsun. Bələdiyyəyə müraciət etməyə ehtiyac qalmır, lazım olan informasiya portaldan götürüləcək. Həm vətəndaş, hə də bələdiyyə tərəfindən zaman itkisinə yol verilmir, növbələrdə durmağa ehtiyac qalmır, vətəndaş bürokratiya ilə qarşılaşmır. Sürətli xidmət təmin olunur. Bələdiyyədə 72
vətəndaşlar bürokratiya ilə qarşılaşmamalı, görülən işlər şəffaf olmalıdir. Bələdiyyələrin portala intiqrasiyadan əvvəl bələdiyyələrin özünün virtuallaşması təmin edilməli,bu sistemin inteqrasiyası təmin edilməlidir. Bələdiyyələrin virtuallaşması proqramı 4 mərhələdə gerçəkləşməlidirlər: bələdiyyələrin kompüterləşməsi, internet saytlarının varlığı, yerli özünüidarəetmədə maliyyə-büdcə kompüter proqramlarının tətbiqi işlənməli; b) bələdiyyələrdə sənəd dövriyyəsinin virtuallaşması, ofisin elektronlaşması prosesi aparılmalı; c) kommunal xidmətlərin virtual ödənişi başa çatdırılmalıdır; d) ərazi xəritə və xidmət bazaları yaradılmalıdır. 7. E-hökumət layihəsinin təhlükəsizliyi. “E-hökumət” portalında vətəndaş qeydiyyatdan keçərkən vətəndaşın sənədlərlə unifikasiya olunması tədqirə layiq hərəkət olsa da məsələ bununla qurtarmır. İnformasiya təhlükəsizliyi vətəndaşın verilənləri portalda qeyd olunduqdan sonra təmin olunmalıdir. Çunki e-hökumət portalında vətəndaşların məlumatları və əməliyyatları daha geniş təsvir olunmalıdır, məlumatlara digər bir şəxsin kiberhücum nəticəsində malik olması hımin vətəndaşı, müəsisəni tamamilə müflis edə bilər. “E-hökumət” təhlükəsizliyin daha yaxşı qorunması baxımından vətəndaşın istəyi ilə “sahibi səs dalğası” texnologiyasından istifadə edilməsini məsləhət görərdik. Səs dalğası insanın əl izləri və göz qişası struktiuru kimi idendifikasıyadır. Əl izini kompüter vasitəsilə göndərmək çətin, göz qişası strukturunun skayner aparatənın çox bahalı olmasını nəzərə alaraq “sahibin səs dalğası” texnologiyası digərləri ilə müqaisədə daha səmərəlidir, hər bir kompüter insanın səs dalğası nümunəsini qəbul edə bilər.
Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|