Hazirlayanlar

111
İ S T A N B U L
YA B A N C I L A R İ Ç İ N T Ü R K Ç E Ö Ğ R E T İ M S E T İ C 1
KÜLTÜRDEN KÜLTÜRE
DÜNYADAKİ İLK ÜNİVERSİTELER
Keyruvan Üniversitesi
Dünyadaki ilk üniversitelerinden biri Fas’ın Fez şehrinde kurulan Keyruvan 
Üniversitesi’dir. Bu üniversite yaklaşık 859 yılında kurulmuştur. Üniversite ku-
rulduktan sonra dönemin bilim merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bilimler-
deki birçok gelişmenin temeli bu üniversitede atılmıştır.
Kurtuba Üniversitesi
Kurtuba Camii İspanya’da Endülüs Emevi Devleti zamanında yapılan muhte-
şem bir camidir. Caminin yanında ise büyük bir saray, hastaneler, medreseler 
yapılmıştır. Bunların yanında bir de büyük bir üniversite kurulmuştur. Avru-
pa’da ilk kurulan üniversite budur. Burada fen, sosyal bilimler ve tıp alanında 
dersler verilmiştir. Önemli birçok bilim adamı burada yetişip bilime önemli 
katkılarda bulunmuştur.
Nizamiye Medreseleri
Nizamiye Medreseleri, Büyük Selçuklu Devleti zamanında kurulan ve döne-
min ünlü veziri Nizamülmülk’ün adıyla anılan medreselerdir. Bağdat, İsfahan, 
Nişabur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Amul’da benzerleri vardı. Bağdat’taki 
medreselerin kurulmasında Alparslan ve Nizamülmülk’ün ilgi ve özel çabaları 
etkili olmuştur. Bağdat’taki Nizamiye medreseleri yüksek öğretim kurumları 
idi. Öteki medreseler, müderrislerin düzeyine göre orta ya da yüksek öğretim 
kurumu sayılmışlardır. Nizamiye medreselerinde esas olarak din, hukuk, dil 
öğretimi yapılmıştır.

---

İ S T A N B U L
YA B A N C I L A R İ Ç İ N T Ü R K Ç E Ö Ğ R E T İ M S E T İ C 1
112
CEMİL MERİÇ 
Cemil Meriç, XX. yüzyıl Türk düşüncesinin önde gelen birkaç entelektüelinden biridir. 
1916’da Hatay’da doğdu. Ailesi Balkan Savaşı sırasında Yunanistan’dan göçmüştü. Fran-
sız idaresindeki Hatay’da Fransız eğitim sistemi uygulayan Antakya Sultanisi’nde okudu. 
Tercüme bürosunda çalıştı, ilkokul öğretmenliği ve nahiye müdürlüğü yaptı. 1940’ta İs-
tanbul Üniversitesine girip Fransız Dili ve Edebiyatı öğrenimi gördü. Mükemmel düzeyde 
Fransızca okuyup yazan Meriç, İngilizceyi anlıyor, Arapçayı, kendi ifadesiyle, “söküyor”-
du. Elazığ’da (1942-45) ve İstanbul’da (1952-54) Fransızca öğretmenliği yaptı. 1941’den 
başlayarak İnsan, Yücel, Gün, Ayın Bibliyografyası dergilerinde yazmaya başladı. İstanbul 
Üniversitesinde okutmanlık yaptı (1946-63), Sosyoloji Bölümü’nde ders verdi (1963-74). 
1955’te, gözlerindeki miyopun artması sonucu görmez oldu, ama olağanüstü çalışma ve 
üretme temposu düşmedi. Çeşitli dergilerde yazıları yayımlandı. Hisar dergisinde “Fil-
dişi Kuleden” başlığıyla sürekli denemeler yazdı. 1974’te emekli oldu ve yılların birikimini art arda kitaplaştırmaya girişti. 
l984’te, önce beyin kanaması, ardından felç geçirdi, 13 Haziran 1987’de vefat etti. Belli başlı kitapları şunlardır: Bu Ülke 
(1974), Umrandan Uygarlığa (1974), Mağaradakiler (1978), Kırk Ambar (1980), Bir Facianın Hikâyesi (1981), Işık Doğudan 
Gelir (1984), Kültürden İrfana (1985).