Gipodinamiya va giperdinamiya muammolari Gipodinamiya – harakat aktivligi cheklanishi, mushaklarning qisqarish kuchi pasayishi sababli organizm funksiyalari (tayanch harakat apparati, qon aylanishi, nafas olish, ovqat hazm qilish)ning buzilishi.
Gipodinamiya – harakat aktivligi cheklanishi, mushaklarning qisqarish kuchi pasayishi sababli organizm funksiyalari (tayanch harakat apparati, qon aylanishi, nafas olish, ovqat hazm qilish)ning buzilishi.
Ushbu kasallik har qanday yoshdagi odamlarda, hatto bolalarda ham rivojlanishi mumkin. Shuning uchun bolaning jismoniy faoliyatiga alohida e'tibor berish kerak. Maktab yoshidagi bola o'tirishga ko'p vaqt sarflaydi.
Natijada oyoqlarda qon ta'minoti turg'unligi. Bu boshqa organlarni, shu jumladan miyani qon bilan ta'minlashning yomonlashishiga olib keladi. Bola asabiylashadi, xotira yomonlashadi, diqqatning kontsentratsiyasi pasayadi va bu yagona alomatlar emas.
Erta yoshda jismoniy faoliyatning etarli emasligi:
bolada skelet shakllanishining buzilishi,
mushak-skelet tizimining kasalliklari,
qon tomir tizimining muammolari
bunday bolalar surunkali holga aylanadigan nafas olish kasalliklaridan ko'proq aziyat chekadilar.
Shuningdek, faollikning pasayishi mushak tonusining pasayishiga olib keladi. Masalan, umurtqa pog'onasi atrofida bir xil korset hosil qiladigan mushaklar kuchsizligi natijasida umurtqa pog'onasi va skolyoz paydo bo'ladi.
Gipodinamiya ichki organlardagi nosozlikning sababi hisoblanadi. Ko'pchilik jismoniy faoliyat va turli xil kasalliklar bir-biri bilan bog'liq deb hisoblashadi, ammo bu shunday.
Imun tasqisligining fizalogik asoslari Immunitet to`g`risida tushuncha. Immun-himoya reaktsiyalari va immunitet tushunchalari o`zaro almashinuv imkoniyatiga ega sinonimlardir. Immunitet – bu organizmning o`zini barcha genetik jihatdan yot bo`lgan zarrachalar va moddalardan, ya’ni antigenlardan himoya qilish qobiliyatidir. Antigenlar organizmga tashqaridan tushishi (ekzoantigenlar) yoki organizmning o`zida (autoantigenlar) hosil bo`lishi mumkin. Immunitet jarayoni organizmning immun sistemasi, bu sistemaga kiruvchi hujayralar (immunotsitlar), to`qimalar hamda markaziy va periferik a’zolar yordamida amalga oshiriladi. Immun sistema yuqorida ko`rsatilgan markaziy (qizil suyak ko`migi, timus) va periferik (limfatik tugunlar, taloq, ovqat hazm qilish, nafas va siydik chiqaruv yo`llarida joylashgan limfoid follikullar) qismlardan tashkil topgan.
Immun-himoya jarayonlarini amalga oshiradigan asosiy hujayralar T- va B-limfotsitlar hisoblanadi. Ularning ko`payishi, yetilishi hamda faoliyati esa mikromuhit tashkil qiluvchi makrofaglar, interdigitirlovchi va dendritli hujayralar bilan chambarchas bog`liqdir. Timusda bu hujayralar qatoriga uning stromasini hosil qiluvchi retikuloepitelial hujayralar ham kiradi. Bulardan tashqari, organizmda kechadigan himoya reaksiyalarida neytrofil, eozinofil, bazofil leykotsitlarning, to`qima bazofillarining (semiz hujayralarning) hamda fibroblastlarning ahamiyati ham kattadir.
A n t i g e n l a r – murakkab organik moddalar bo`lib, ular organizmda o`ziga qarshi ixtisoslashgan javob reaksiyasi kelib chiqishiga sabab bo`ladi. Mikroblar, viruslar, turli xil parazitlar, yot hujayralar va to`qimalar, ba’zida esa organizmning genetik jihatdan o`zgargan (mutatsiyaga uchragan) hujayralari va hokazolar antigenlik xususiyatiga ega bo`lishi mumkin. Bundan tashqari, yot hujayralar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar hamda sun’iy yo`l bilan sintezlangan yuqori molekulali moddalar ham antigen rolini o`ynashi mumkin.
A n t i t e l o l a r – immunoglobulinlarning u yoki bu sinfiga mansub murakkab oqsillar. Ular organizmda ma’lum antigenlar ta’siri ostida plazmatik hujayralar tomonidan sintezlanadi va shu antigen bilan birikib, uni zararsizlantirish qobiliyatiga ega bo`ladi. Shu tufayli antitelolar immunitet jarayonining ixtisoslashganligini ta’minlovchi asosiy omillardan biri bo`lib hisoblanadi.