M a g I s t r a t u r a m ə r k ə z I Əlyazma hüququnda Şükürov Mübariz Yaqub oğlu «Bİznes infrastrukturunun iNKİŞafinin təŞKİlati İQTİsadi mexaniZMİ»

III FƏSİL. AZƏRBAYCANIN BİZNES İNFRASTRUKTURUNUN 

TƏKMİLLƏŞDİRİLMƏSİ İSTİQAMƏTLƏRİ 

3.1. Biznes infrastrukturunun perpesktiv inkişaf istiqamətləri 

Bazar  İqtisadiyyatına  keçid  zamanı  tələb  olunan  ünsürlər  hüquqi  bazanın 

təmin  olunmasını  və  yeni  iqtisadi  mexanizmlərin  yaradılmasıdır.  Sərbəst 

iqtisadiyyat  qurmaq,  işsizliyin  və  inflyasiyanın  qarşısnı  almaq,  dayanıqlı  iqtisadi 

sabitliyə çatmaq, iqtisadi cəhətdən artımı, sosial ədalətliliyi, bazar infrastukturunu 

təmin etməkdən ötrü güclü hüquqi təminat meydana gətirmək gərəkdir.  

İqtisadiyatın  normal  tənzimlənməsi  və  effektiv  fəaliyyət  göstərməsi  üçün 

dövlətin  müdafiə və  hüquqi  təminat  sahəsindəki işi onun  əsas funksiyası  rolunda 

iştirak edir. Təsadüfi deyil ki, İ. Kant göstərmişdir ki, «İqtisadiyyat ədalətli deyil, 

səmərəli olmalı». 

Dövlət  effektiv  bazar  iqtisadiyyatını  təmin  etməkdən  ötrü  mülkiyyət 

inhisarçılığının  qarşısını  almaq,  ekoloji  vəziyyətin  və  ətraf  mühitin 

sağlamlaşdırılması,  sosial-iqtisadi  inkişafa  stimul  verən  vergi  sisteminin  tətbiq 

olunması,  özəlləşdirmə,  xüsusi  sahibkarlıq,  bazar  infrastukturunun  yaradılması, 

maliyyə-kredit  sisteminin  normal  formada  tənzimlənməsi,  əhalinin  sosial 

müdafıəsi,  idarəetmədə  sisteminin  təkmilləşdirilməsi,  xarici  -  iqtisadi 

münasibətlərin düzgün təşkil edilməsi və s. sektorlar üzrə uyğun qanunlar işləyib 

hazırlayır.  

İqtisadiyyat sahəsi dövlətin işindən öncə vətəndaş cəmiyyətinin başlıca işinə 

çevrilməlidir.  Bazar  İqtisadiyyatında  dövlət  İqtisadi  münasibətlərd  zamanı 

inhisarçı kimi deyil, bazar iştirakçılarından biri rolunda özünü göstərir. 

Sərbəst iqtisadiyyatın qurulması və dövlətin inhisarçılığının tamamən aradan 

qaldırılması  məqsədi  ilə  iqtisadi  həyatın  tamamən  hərtərəfli  və  yeni  normativ 

hüquqi bazası yaradılmalıdır. 

Bazar  iqtisadiyyatı  sistemində  dövlət  xüsusi  mülkiyət  hüququndan  istifadəni 

və bu mülkiyətin istifadə olunmasından gəlir əldə etmək hüququnu müəyyən edir 

və  təsbitləyir.  Xüsusi  mülkiyyətin  dövlət  tərəfindən  müdafiəsi  fabrik,  dükan, 

torpaqla  bərabər,  intellektual  mülkiyətə  də  daxildir.  Əks  təqdirdə,  sahibkarlar  və 

---

57 

şirkətlər intellektual sektora sərmayə qoymazlar [14, 132]. 

Mülkiyyət  hüququnu  müəyyən  edib,  onu  qorumaq,  effektiv  hüquqi  sistem 

yaratmaq  yolu  ilə  dövlət,  əmtəə  və  xidmətlərə  cəmiyyətin  tərəfindən  köməklik 

göstərilməsinə, onların xüsusi bazarlarının effektiv fəaliyyətinə nail olur. 

Bazarın təminatı sahəsində Azərbaycanda son vaxtlarda xeyli iş görülmüş, bir 

sıra  qanunlar  qəbul  olunmuş,  yeni  bazar  infrastrukturunun  elementləri 

yaradılmışdır. 

Başa  vurduğumuz  2016-cı  ildə  beynəlxalq  reytinqlərdə  ölkənin  mövqeyinin  daha 

da  təkmilləşdirilməsi  və  biznes  mühitinin  səmərəliliyinin  artırılması  və 

investisiyaların  təşviq  edilməsi  istiqamətində  də  bir  sıra  mühüm  tədbirlər  planı 

hazırlanmış və tətbiqi həyata keçirilmişdir. 

Hal-hazırda  dünyada  gedən  iqtisadi  və  siyasi  proseslər  ölkəmizin 

iqtisadiyyatının  idxaldan  asılılığını  aşağı  salmaq,  rəqabət  qabiliyyətliliyini 

artırmaq,  insan  kapitalından  effektiv  istifadə  etmək,  ixraca  yönəlmiş  qeyri-neft 

iqtisadiyatının  əsaslı  inkişaf  etməsini  təmin  etmək  kimi  prioritetləri  ön  plana 

çəkilməyi vacib edir. 

AR  Prezidentinin  2016-cı  il  16  mart  tarixində  imzaladığı  sərəncamı  ilə 

"İqtisadiyyatın  əsas  bölmələri  üzrə  Strateji  yol  xəritəsinin  və  Milli  iqtisadiyyatın 

(bundan  sonra  SYX)  başlıca  istiqamətləri"  təsdiq  edilmiş  və  uyğun  olaraq  inkişaf 

planlarının  işlənilməsi  məqsədiylə  İşçi  qrupu  yaradılmışdır.  SYX  Azərbaycan 

iqtisadiyyatını  iterasiya  metodu  ilə  hərtərəfli  şəkildə  -  həm  makro  (milli 

iqtisadiyyat),  həm  də  mikro  (sektorlar)  səviyyədə  əhatə  edəcək  şəkildə 

hazırlanmışdır.  2016-cı  il  6  dekabr  tarixində  AR.  Prezidentinin  verdiyi  Fərman 

əsasında  iqtisadiyyatın  əsas  bölmələri  üzrə  strateji  yol  xəritələri  və  Milli 

iqtisadiyyat aşağıda göstərilmiş perspektivlər üzrə təsdiq edilmişdir [15]: 

1. 

" AR.nın milli iqtisadiyyat üstünlükləri üzrə SYX "; 

2. " AR.nın qaz və neft sənayesinin (kimya məhsulları daxil olunmaqla) inkişafına 

aid SYX "; 

3. " AR.da kənd təsərrüfatının məhsullarının emalına və istehsalına aid SYX "; 

4.  "  AR.da  orta  və  kiçik  sahibkarlıq  dərəcəsində  istehlak  olunan  malların 

---

58 

istehsalına aid SYX "; 

5. " AR.da maşınqayırmanın və ağır sənaye inkişafına aid SYX "; 

6. " AR.da ixtisaslaşdırılmış turizm sənayesi sahəsinin inkişafına aid SYX"; 

7. " AR.da ticarət və logistikanın inkişafına aid SYX "; 

8. " AR.da münasib qiymətə mənzil təminatının inkişafı sahəsinə aid SYX "; 

9. " AR.da peşə təlimi və təhsilinin inkişafına aid SYX "; 

10. " AR.da maliyyə xidmətləri sahəsinin inkişafına aid SYX 

11. " AR.da informasiya və telekommunikasiya texnologiyalarının inkişafına aid