Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

7.2 Aparat və boru kəmərlərinin tərpənməyən hissələrinin
(birləşmələrinin) kipləşdirilməsi
Sistemlərinkipliyini təmin etmənin səmərəli üsullarında biri birləşmələrin sayının 
azaldılması (ümumi sayının) daha çox bütünlükdə çəkilmiş (hazırlanmış) 
avadanlıqlardan istifadə etməkdir.Harada bunu etmək mümkün deyilsə kipliyin 
qaynaqla,lehimləmə ilə, çekanlama,valslama,xüsusi sement və kipliklərdən istifadə 
(kauçuk əsasında kipləşdirici) etməəklə təmin etmək olar. 
Sökülən birləşmələri aralıq (altlıq-prokladka) qaynaqla təmin etmək olar.Aralıq 
qoymadan da kipliyi təmin etmək olur.Bunun üçün toxunan səthlərdə deformasiya 
edib bağlayan-kipliyi təmin etmək materialdan istifadə olunur.Məs,bağlayıcı 
armaturların yəhərlərini şliflənmiş materialla kipləndirirlər.Bpru kımırkırində 30 
MKa ( 300 kq q/
𝑠𝑚
2
) yəzyiq olan yerlərdə də kipliyi təmin etməkdə bu üsuldan 

---

istifadə olunur. 
Altlıqla kipləşdirən söküləbilən birləşmələrin əsası altlığın (materialın) plastic 
deformasiyaya uğramasıdır.Kiplik dərəcəsi altlığın sıxılma dərəcəsindən asılıdır. 
Avadanlıqların (maşınların) kipləşdirilməsində həlledici rol altlığın materialının 
seçilməsi oynayır.Altlıqlar geniş çeşiddə olurlar.Metaldan (Cu,Pb,Al və s),qeyri 
metaldan ( karbon,paranit,rezin,səri,asbest,plastol,ftorplast və s ) və armirli və s. 
hazirlanır. Altlıq material tapılan və ucuz olmalıdır.İstismar zamanı altlıqları 
vaxtlı-vaxtında dəyişmək lazımdır ki,avadanlıqlardan ətrafa qaz-buxar-maye 
sızmasın.Bu həm texnoloji prosesin pozulmasına,həmdə iş yerlərinin zərərli 
maddələrlə çirklənməsinə səbəb olur.Altlığın material öz fiziki xassəsini işçi 
tempuratuda saxlamalıdır. 
Sökülən birləşmələrdən geniş yayılanı və universialı fləks birləşməsidir.Fləksli 
birləşmələr olan yerdə 2.5 MPa (25kq q/
𝑠𝑚
2
) təzyiqə qədər istifadə oluna 
bilər.Fləks lənar xətli (konobkalı) olmalıdır.Daha yüksək təzyiqdə,eləcə də zəhərli 
və yanğın təhükəli məhsullar olan yerdə dairəvi zolaqlı ( kənarxətli) fləkslərdən 
istifadə olunur. 
Kormusu silindr formal olan aparatlarda və yüksək yəzyiq olan harda xüsusi 
sürgülü (zatvorlu) kipləndirmədən istifadə olunur.Onların konstruksiya çətinlik 
apöaratın qapağına təzyiqin artmasıdır.Diametrə uyğun olaraq yızyiqin gücü 
burada artır. 
Ona görə də aparatlar imkan olan minimum diametrlə və hündürlüyün artırılması 
ilə konstruksiya edilir.Ən çox yayılan aparatın diametrnin hündürlüyünə nisbəti
1/10-1/15 olan haldır.Yüksək təzyiq üçün sürgülərdə metal altlıqdan istifadə 
olunmalıdır. 
………. 
şəkil 
…….. 
Hərəkət edən hissələrin kipləşdirilməsi irəli və geriyə hərəkət edən və fırlanan 
hissələrin kipləşdirilməsi üçün ( ştok və volların və s) müxtəlif kipləşdiricilərdən 

---

və üsullardan istifadə olunur.Daha çox istifadə olunan kipləşdiricilərdən 
aşağıdakılar qeyd etmək olar