O 'z b e k ist o n respublikasi oliy va 0 ‘rta m a xsus t a ’lim vazirlig1

M ustahamlikning ikkinchi n azariyasi
B u nazariyaga k o ‘ ra, m u sta h ka m ­
l ik m ezoni s ifa tid a a b s o lu t m iq d o ri b o 'y ic h a eng katta c h iz iq li d e fo rm a t­
siya qabul q ilin a d i, y a ’ n i eng ka tta c h iz iq li d e fo rm a tsiya f max o ‘ z in in g x a v fli 
q iy m a ti 
£ °
ga e rish g a n d a e le m e n tn in g m u s ta h k a m lig ig a p u tu r y e ta d i (e le ­
m e n t y e m irila d i), deb q a ra la d i. D e fo rm a ts iy a n in g x a v fli q iy m a ti ta jrib a y o ‘ li 
b ila n a n iq la n a d i. Shu m u lo h a z a la rd a n k e lib c h iq ib , e le m e n tn in g y e m irilis h
s h a rtin i
£ 
= £ °
(4 .2 9 )
m a x
v
7
k o ‘ rin ish d a , m u s ta h k a m lik s h a rtin i esa
(4 .3 0 )
k o ‘ rin is h d a ifo d a la s a boM adi.
G u k n in g u m u m la s h g a n q o n u n id a n (4 .1 2 fo rm u la d a n ) fo y d a la n ib ham da 
eng katta n is b iy u z a y is h n i e, deb q a b u l q ilib , m u s ta h k a m lik sh a rti (4 .2 9 ) n i 
k u c h la n is h la r o rq a li ifo d a la y m iz :
£ max = * i ^ [ с г . - М
л + а -з )].
г I
O d d iy c h o ‘ z ilis h u c h u n ru x s a t e tilg a n n o rm a l k u c h la n is h n i [ c r j deb 
qab u l q ils a k , eng k a tta n is b iy u z a y is h n in g ru xsa t e tilg a n q iy m a ti q u y id a ­
g ich a ifo d a la n is h i m u m k in :
И - Ы
s
max va 
[tr3]
n in g q iy m a tla rin i m u s ta h k a m lik sh a rti (4 .3 0 ) ga q o ‘ ysak,
y o k i
cr, - / / ( c r , + c r 3) < [ c r ]
(4 .3 1 ) k e lib c h iq a d i.
Shunday q ilib , ik k in c h i n a za riya g a k o ‘ ra, o d d iy c h o ‘ z ilis h y o k i s iq ilis h
uch u n b e lg ila n g a n ru x s a t e tilg a n n o rm a l k u c h la n is h b ila n b iro rta bo sh k u c h -

---

la n is h emas, b a lk i 
ekvivalent
(k e ltirilg a n ) k u c h la n is h deb n o m o lg a n , u la r- 
n in g m a jm u a si taqqoslanadi.
B iz n in g h o ld a e k v iv a le n t ku ch la nish q u y id a g i k o ‘ rin is h g a ega:
= с г 1 - M o - 2 + CT3) .
(4 .3 2 )
T a jrib a la m in g k o ‘ rsatishicha m a zku r n a za riya p la s tik m a te ria lla r uchun 
ya x s h i n a tija b e rm a yd i. L e g irla n g a n c h o ‘ yan, o ‘ ta m u stahkam p o ‘ la t sin ­
g a ri m o ‘ r t m a te ria lla r uchun aniq v a h a qiqatga y a q in n a tija la r b e ra d i.
B u n a z a riy a n i M a rio t t a k lif etgan.