Q. Y. MƏMMƏdov m. M. İSmayilov b I t k I Ç İ L i K

Tarla bitkilərinin səpin üsulları 
Səpin üsulu 
Cərgəaralarının eni, sm-lə 
bitkilər 
Enlicərgəli
Cərgəvi
Dar cərgəli
Çarpaz (modifiaksiya) 
Başdanbaşa
Lent üsulu
Zolaqlı
120-200 
90-120 
70 
45 
20
15 
7,5 və 10
- 
- 
45 
- 
Qarpız, yemiş 
Balqabağı, yunan qabağı 
Kartof, qarğıdalı, günəbaxan, kökümeyvəlilər, 
yem paxlası
Lobya, soya, qarabaşaq, efiryağlılır, toxumluq 
otlar 
Lobya, paxla, soya, nut – herbisid mövcud 
olduqda 
Taxıllar, dənli-paxlalılar (noxud, gülül, lərgə, 
lüpin) taxıl və paxlalı otlar 
Yenə də
- 
Cərgəvi və dar cərgəvi üsulla səpilən bitkilər 
Yer kökü, efir yağlılar 
Müxtəlif fəsilənin yem bitkiləri 
Başdan-başa
səpin əkini əl ilə səpələməklə aparan zaman istifadə olunur. Səpələməklə 
aparılan səpin ən qədim səpin üsuludur.
Lent üsulu
(gen cərgəvi səpinlərin modifikasiyası) yerkökü və efir yağlı bitkilərin səpini 
zamanı lentin eni 10-20 sm olmaqla, səpici aqreqatın keçməsi üçün cərgə araları 45 sm 
saxlanılmaqla başdan-bala səpilir.
Zolaq şəkilli
səpin üsulu – zolaqların eni 10 sm-dən az olmayaraq toxumların səpələməklə 
yerləşdirilməsidir. Onu yem bitkilərini birgə becərən zaman tətbiq edirlər. Bir qayda olaraq 
bitkilərdən biri yüksək məhsuldarlığı ilə fərqlənir, ancaq yemlik dəyəri, birinci növbədə zülalın 
miqdarı aşağı olur. Birgə yaxud qarışıq əkinlərin ikinci komponenti yüksək zülal miqdarına 

---

42 
malikdir, ancaq məhsuldarlıq aşağıdır və yem yaxşılaşdırıcı kimi istifadə edilir. Zolaq şəkilli səpin 
üsulu qarğıdalı və soya, sorqo və soya, qarğıdalı və yem paxlası səpini zamanı tez-tez tətbiq edilir. 
Bu zaman səpici aqreqatın bir yaxud iki gedişində səpilən taxılların və paxlalıların zolaqları 
növbələnir.
Blend
– (ingiliscə blend - qarışıq deməkdir) bu bir bitkinin müxtəlif sortlarının toxum 
qarışığıdır. Blenddən tez-tez soya becərən zaman müxtəlif əlverişsiz şəraitə davamlılığına görə 
sortlar seçilərək istifadə edilir. Bu ilin müxtəlif meteoroloji şəraitləri zamanı məhsulu
sabitləşdirmək üçün edilir. Onlar da təmiz sortlar səpilən üsullarla səpilir. 
Dünya bitkiçiliyində müxtəlif təyinatlı yüzlərlə növlər və minlərlə sortlar becərilir. Müxtəlif 
bitkilərin optimal səpin norması 1 hektara 2 min ədəd cücərmə qabiliyyətli toxumdan 30 milyon 
ədədə qədərdir, yaxud miqdarı 15 min dəfə fərqlidir.