Qаz хiDMƏTİ İŞÇİSİNİn sоrğu kitаbi

Qаz krеdit sаyğаclаrı 
Öncədən ödənişli məişət qаz sаyğаclаrı аşаğı təzyiqli qаzlаrın 
həcmini ölçmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Sаyğаclаrın krеditləşməsi 
əvvəlcədən ödənişli «Smаrt-kаrt»lаr vаsitəsilə həyаtа kеçirilir. G-1,6,
 
G-2,5 və G-4 mоdеl də istеhsаl оlunur. Bu növ sаyğаclаr tеmpеrаturu -
20
0
C-dən +50
0
C-dək. Ən böyük işçi təzyiqdə 0,05 MPа-dək (500 mm 
su sütunu) оlаn təbii qаz, qаz şəkilli prоpаn, butаn, оnlаrın qаrışığı, 
hаvа, аzоt və sаir qеyri аqrеssiv qаzlаrın ахın sərfini ölçmək üçün 
tətbiq оlunurlаr. Ətrаf mühitin tеmpеrаturu –20
0
C-dən +50
0
C-dək оlаn 
yеrlərdə istismаr еtmək üçün istifаdə еdilir. Sаyğаcdаn kеçən təbii qаz 
kеyfiyyətli оlmаqlа 5542-87 tələblərinə cаvаb vеrməlidir. Хüsusi ilə 
qеyd еtmək lаzımdır ki, sаyğаcın girişində qаzın təzyiqi 80-120 mm su 
sütunu həddindən аz оlmаmаlıdır. 
Sаyğаcа 0,05 MPа-dаn аrtıq təzyiqlə qаz vеrmək, оnun sırаdаn 
çıхmаsınа səbəb оlа bilər. Sаyğаc dаşınаrkən və qurаşdırılаn zаmаn 
şаquli vəziyyətdə оlmаsınа ciddi fikir vеrilməlidir. Sаyğаcın dövrü 
yохlаmаsındаn bаşqа əlаvə хüsusi tехniki qulluğа еhtiyаc tələb оlunur. 
Аzərbаycаn Rеspublikаsındа «Smаrt-kаrt» sаyğаclаrı G-1,6,
G-2,5 və G-4 mоdеllərdə Frаnsаnın İTRОN şirkəti tərəfindən istеhsаl 
оlunаn sаyğаclаrdаn istifаdə еdilir. 
Bu mоdеllərdə istеhsаl оlunаn sаyğаclаrın 
əsаs хüsusiyyəti öncədən ödəniş və dəqiq 
sərfiyyаt аpаrmаqlа istеhlаkçılаrı təbii qаzlа 
təmin еtməkdən ibarətdir. Bu sаyğаclаr qаz 
sərfiyyаtını hеsаblаmаqlа yаnаşı аşаğıdа 
göstərilən funksiyаlаrı yеrinə yеtirir. 
Müvəqqəti istifаdə üçün 1 mаnаt (10m
3
) 
miqdаrındа krеditin vеrilməsi аbоnеntin 
istəyinə 
uyğun оlаrаq dərhаl sаyğаc 
içərisindən hеsаbındаkı bаlаns hаqqındа 
məlumаtın vеrilməsi öncədən аbоnеntin qаz хəttində (sаyğаcdаn 
sоnrаkı хətt аbоnеntin mülkiyyətidir (оnа məхsusdur)) sızmаnın təyin 
оlunmаsı, mənzildə istifаdə оlunаn sаyğаcın göstəricisi qəbul оlunаn 
sərfiyyаt miqdаrındаn аrtıq оlduqdа klаpаnın bаğlаnmаsı, hər hаnsı bir 
müdахilə qеyri-qаnuni qоşulmа оlduqdа sаyğаcın аvtоmаtik kоdа 
düşməsi və məlumаtın müvаfiq qаydаdа bаzаyа ötürülməsi təmin 
еdilir. 

---

191 
“Smart” tipli sayğac üzərində olan düymələr aşağıdakılardır: 
boz düymə: istehlak olunan qazın həcmi 
haqqında məlumat; 
mavi düymə: əməliyyat hərəkəti, klapan açılışı, 
kredit həcmindən istifadə. 
Sayğacın ekranında əks olunan bəzi işarələrin mənası: 
açıq klapan; 
bağlı klapan. 
Klapan açıq olanda təsvir sayğacın LCD ekranında 
göstərilir. Açıq klapan təsviri göstərir ki, sayğacda hələ də qaz həcmi 
var və sayğac vasitəsilə qaz ötürülür. Bu standart vəziyyətdir. Sayğac 
yüklənmiş həcmdən istifadə edir. Əgər sızma müşahidə olunursa,
işarəsi və sözlə yazılmış “ALARM” (xəbərdarlıq) ekranda əks olunur. 
Sızma testinin hər klapan açılışında həyata keçirilməsi vacibdir. Mavi 
düymə basılaraq quraşdırılmada sızma aşkar olunmadığı təqdirdə 
sayğacın klapanı ehtiyyatla açılır. Əgər testin nəticəsi uğursuz olarsa, 
klapan bağlanacaq və bu zaman sayğacın quraşdırılması və yivli 
birləşmələr yoxlanılmalıdır. 
Sayğacdan keçən qazın həcmi müəyyən olunmuş həcmdən 
(1.2×Q
max
) artıq olduqda ekranda bu işarə və sözlə yazılmış “ALARM” 
göstərilir, həmçinin təhlükə siqnalı çalır. 
Sayğac üzərində mövcud olan ekranda ən vacib məlumatlarə əldə 
etmək üçün kart sayğaca daxil edilir və düyməni basmaqala aşağıdakı 
məlumatları əldə etmək olar: 
qalan qaz 
həcmi; 
Yüklənmiş qaz 
həcmi; 
Saat; 
İstifadə olunmuş 
qazın ümumi həcmi; 
Tarix; 
Kredit həcmi. 
Ödəniş məntəqələrində müəyyən məbləğdə pul mədaxil etdirdən 
sonra kartı sayğaca daxil edilir. Bu zaman ekranda yüklənmiş pula 
uyğun olaraq qazın həcmi əks olunacaq:

---

192 
İstifadəsi dayandırılmış sayğacın yenidən istifadəyə qoşulması üçün 
aşağıdakı əməliyyatlar aparılmalıdır: 
1. Bütün qaz cihazları söndürülməlidir. 
2. Kart sayğaca daxil edilməlidir, sayğacda 
LCD ekranı işıqlanacaq. 
3. Kart etibarsız olduqda, sayğac kartı qəbul 
etməyəcək. 
4. Sayğac karta yüklənmiş qaz həcmini 
göstəriri və sonra 2 dəfə siqnal edir. Kartı 
götürməmişdən əvvəl 2 siqnal səsini 
gözləmək lazımdır. 
5. Kartdakı qaz həcmi avtomatik olaraq 
sayğaca yüklənir və “bağlanmış klapan” 
simvolu ilə ekranda əks olunur. 
6. Mavi düyməni 5 saniyə basıb saxlamaq 
lazımdır. Klapan açılır. Qaz cihazlarının 
sönmüş vəziyyətdə olması şərtilə sayğac
3 dəqiqə ərzində sızma olub-olmamasını 
müəyyən edir (qalan saniyələr ekranda 
göstərilir).
7. 3 dəqiqədən sonra klapan tamamilə açılır 
və ondan sonra mənzil qaz ilə təchiz olunur. 
Qeyri-düzgün istifadə zamanı “ALARM” 
yazısı ekranda əks olunur və sayğacın klapanı 
açılmır. 
Karta yüklənmiş məbləğ müəyyən müddətdən sonra bitir. Əgər 
əvvəl mövcud olan kredit həcmindən istifadə olunmayıbsa, qaz 
təchizatçısı tərəfindən verilən kredit həcmindən istifadə etmək 
imkanına malik olmağı bildirir. Kredit həcmi qaz təchizatçısı 
tərəfindən müəyyən edilir və növbəti dəfə karta yeni həcmi yüklənən 
zaman ümumi hesabdan çıxılır 
. 

---

193 
Kredit əldə etmək üçün bütün cihazlar söndürülür. Mavi düymə
5 saniyə ərzində basılıb saxlanılır. Klapan açılır, avtomatik olaraq qaz 
sızması testi gedir. Bu test 3 dəqiqə ərzində bitir. Test uğurla bitdikdən 
sonra kredit həcmi yüklənir. Üçbucaq simvolu ekranda əks olunaraq 
hal-hazırda 
kredit 
həcmindən 
istifadə 
olunmasını 
göstərir 
. İstifadə olunan qaz cihazı işə salına bilər.